این که چه خوابی دیده ایم و در آن زمان چه احساسی را تجربه کرده ایم می تواند گذرا باشد چرا که با برخاستن از خواب و گذشت زمان آن را فراموش خواهیم کرد.
آنچه رعب آور است این است که از خواب برخیزید اما بدن شما هنوز در خواب باشد. از این پدیده به «فلج شدن در خواب» یاد می شود و بین ۷ تا ۴۰ درصد از جمعیت با آن دست و پنجه نرم می کنند. میان عوام و در مواقعی از آن به «بختک» هم یاد می شود.
زمانی که خواب هستید و خواب می بینید که تحرک دارید و یا راه می روید، مغزتان درهای ارتباط با ماهیچه های تان را بسته است. بنابراین در واقع گویی شما حرکت یا پیاده روی نمی کنید. در چنین حالتی فلج شدن در خواب طبیعی یا بی تحرکی عضلانی رخ داده است.
ترس آورترین این اتفاق زمانی است که بیدار و هوشیار هستید و برای بدن تان چنین اتفاقی می افتد که دقیقا همانند همان زمانی است که خواب یا در حال بیدار شدن از خواب هستید. اگرچه پدیده «فلج شدن در خواب» یا آنچه به طور محاوره ای از آن به بختک یاد می شود، می تواند در هنگام شب بسیار وحشت آور باشد، ممکن است هیچ ربطی به ترس های شبانه شما نداشته باشد.
این دو وضعیت در واقع در تضاد با هم قرار دارند. زمانی که خواب هستید و مثلا خواب می بینید ممکن است در جای خود تحرک داشته باشید. در پدیده «فلج شدن در خواب» در واقع شما بیدارید اما نمی توانید حرکت کنید.
توهم نیز می تواند به ترس شما بیافزاید
پدیده «فلج شدن در خواب» آنقدرها هم که تصورش را می کنید بد نیست اما در میان برخی از افراد، این احتمال وجود دارد که توهماتی را نیز تجربه کنند. به عنوان مثال تصور کنند که کسی یا شیء عجیب و غریبی در داخل اتاق است.
در گزارشی که در مجله «ضمیرخودآگاه و شناخت» تهیه شده سه نوع توهم را مورد بررسی قرار داده است که عبارتند از:
مهاجمی که در اتاق در کنار شماست
احساس درد در ناحیه قفسه سینه و پشت
حس پرواز یا تعلیق
یکی از افرادی که چنین حالاتی را تجربه می کند بر آن باور است که بسیاری از انواع توهم های او از نوع سوم هستند. وی در مورد تجارب خود می گوید، زمانی که بالاخره به خواب می روم خواب می بینم که در خانه غریبه ای که مهمانی است حضور دارم و توانایی پرواز کردن را پیدا کرده ام.
بسیار وضعیت مضحکی است اما زمانی که متوجه شوم در حال سریع و سریع تر پرواز کردن هستم دیگر چندان هم مضحک به نظر نمی رسد. زمانی که از خواب بلند می شوم هنوز هم احساس می کنم که در حال پرواز هستم و این وضعیت متوقف نمی شود.
بر اساس آمار و داده های بدست آمده از مجله «ضمیرخودآگاه و شناخت» بسیاری از افراد از چنین وضعیتی لذت هم می برند اما آن فرد از تجربه ترس آور خود در این مورد می گوید. او نمی داند که دقیقا چقدر طول می کشد تا بتواند اندام های بدن خود را به حرکت درآورد اما بالاخره با گذشتن زمان این اتفاق می افتد.
افرادی که چنین تجاربی را دارند از توهم های مبهمی چون دیدن ابرهای تیره، راهزنان و یا سایر موجودات ناخوشایند یاد می کنند. در قرن ۱۷ میلادی زن هلندی ای از تجربه دیدن یک شیطان در قالب یک سگ یاد کرده است.
در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۳ میلادی انجام پذیرفت و در نشریه «فرهنگ، پزشکی و روانپزشکی» به چاپ رسید، برخی از داوطلبان این پژوهش که اهل دانمارک هم بودند، از تجربه خود از دیدن روح گفتند و شرکت کنندگان اهل مصر هم دیدن جِن را در توهمات خود برشمردند که در اسطوره های اسلامی بدان آن اشاره شده است.
در میان پناهجویان اهل کامبوج هم دیکتاتورهایی را به صورت متهاجمانی تصور می کردند و یا برخی از بستگان خیلی دور خود در گذشته را می دیدند.
درمیان شرکت کنندگانی که اهل دانمارک و مصر بودند و عقاید مذهبی نیز داشتند، توهمات خود را بیشتر به عواملی فراطبیعی یا به اصلاح «سوپرنَچرال» مرتبط می دانستند. چندان تعجب آور نیست که کسانی که گمان کرده بودند چیزی فراطبیعی را در خواب دیده اند احساس ترس بیشتری در میان آنها گزارش شده بود.
بهترین سلاح شما برای مقابله در برابر بختک یا «فلج شدن در خواب» درک درست شما از آن و آرامش است
داشتن درک درست ذهنی از بختک به جای یک روح وحشتناک می تواند میزان ترس شما را کاهش دهد. اگرچه واقعا چنین واهمه ای در شما شکل گرفته اما حقیقت آن است که هیچ شیء یا فرد اضافه ای در اتاق وجود ندارد.
دانشمندان هنوز هم به انجام بررسی هایی در مورد علل بختک مشغول هستند اما در مورد این پدیده احتمالاتی بیشتر نسبت به سایر احتمالات وجود دارد. به عنوان مثال، برخی از روایت ها در طول این روند، همچون اپیزودهای ادامه دار، رواج بیشتری دارند.
همچنین افرادی بیشتر در معرض چنین وضعیت هایی قرار دارند که اختلالات اضطرابی، حملات ترس، اضطراب و یا افسردگی را پشت سر گذاشته اند. در این ارتباط می توانید مقاله نشانه های «اختلال های اضطرابی» چه هستند؟ را نیز مطالعه بفرمایید.
همچنین کسانی که به صورت مداوم بختک را تجربه می کنند در میان گروهی قرار دارند که «نشانه های حملات خواب» یا narcolepsy را تجربه می کنند. مطالعات نشان داده اند که چنین حالاتی می توانند جنبه های ژنتیکی داشته باشند و در میان دانشجویان یا دانش آموزانی که استرس یا کم خوابی را تجربه می کنند، شیوع بیشتری داشته باشد.
از آنجایی که قادر به تغییر ژنتیک و فیزیولوژی بدن خود نیستید، لااقل می توانید با عدم خوابیدن به پشت بدن تان و داشتن برنامه های سالم در سبک زندگی خود، احتمال آن را کاهش دهید.
مطالعه که نتایج آن در نشریه پزشکی «خواب رفتاری» منتشر شده راهکارهایی را نیز برشمرده است. نویسنده این پژوهش با بررسی افرادی که با بختک دست و پنجه نرم می کردند و در مقابله با آن موفقیت هایی را کسب کرده اند، راهکارهایی را ارائه داده است. این راهکارها از قرار ذیل هستند:
سعی کنید بازو یا یکی از پاهای خود را حرکت دهید
بخش دیگری از بدن از جمله دهان را حرکت دهید
تلاش کنید با افکار خوب و مثبت، دعا کردن و تمرین های تنفسی بخوابید
نویسنده این پژوهش بر این باور است که ترس می تواند شدت تجربه یا حمله حاصل از بختک را در افراد افزایش دهد. اگر این ترس، افراطی باشد، تمام تلاش های فرد برای مقابله با این پدیده بیهوده خواهد بود.
می توانید داستان ها و اپیزودهایی را که در طول این پدیده تجربه می کنید را مورد بررسی قرار دهید تا دقیقا بدانید که در چه مواقعی به سراغ تان می آید. این به شما کمک می کند که بهترین زمان برای حرکت اندام های بدن همچون بازو و یا پاهای تان را تشخیص دهید و درست پیش از آنکه آن داستان همیشگی به سراغ تان بیاید این حرکات را انجام دهید.
«بالند جلال» یعنی فردی که مسئول مطالعات انجام شده بر روی دو گروه دانمارکی و مصری بود، ۴ راهکار کاربردی مدیتیشن را برای از بین بردن ترس حاصل از بختک پیشنهاد می دهد که به قرار ذیل هستند:
به خودتان یادآور شوید که توهمات تان تنها یک رویا هستند و حقیقت ندارد.
ترس را با تلقین به اینکه این وضعیت همیشگی نبوده و از بین خواهد رفت تا آنجا که می توانید از خود دور کنید.
به جز توهمات تان به چیزهای خوب و مثبت مانند خاطرات خوب زندگی خود باندیشید.
تلاش کنید که عضلات بدن خود را رها کنید و به زور تلاش در حرکت دادن آنها نکنید.
اگرچه این تکنیک ها می توانند تا اندازه ای موثر واقع شوند اما هنوز هم مطالعات انجام پذیرفته بر روی داوطلبان این پژوهش برای دست یافتن به نتایج قطعی کافی نیستند. از آنجایی که مدیتیشن راهکاری بی ضرر است، بد نیست که آن را هم امتحان کنید چرا که اگر نتواند برای تان مفید باشد لااقل آسیبی را به همراه نخواهد داشت.
سلام لازم نبود اینهمه اینطور تصاویر ترسناک بذارید
خیلی ها از جمله خودم خوششون نمیاد
بیشتر موقعی اتفاق میوفته که رو به بالا بخابین. سعی کنین به طرفین بچرخین.