دیدار با غول اقیانوس؛ گشتی در ناو هواپیمابر کوزنتسوف روسیه

با ناو هواپیمابر یگان نیروی دریایی روسیه آشنا شوید

شمار کشورهایی که فناوری پیشرفته طراحی، ساخت و راهبری ناوهای هواپیمابر (Aircraft carrier) را در اختیار دارند، از ۲۰ کشور تجاوز نمی کند. در بین کشورهایی که این غول های دریایی را در چند دهه اخیر طراحی و تولید کرده اند،  فرانسه، چین، ایالات متحده و روسیه، بیش از سایرین پیشتاز بوده و توانسته اند تا کلاس های متنوعی از این سازه ­های دریایی غول پیکر را روانه آب­های آزاد کنند.

ناوهای هواپیمابر، سازه­ای پهن پیکر و شناور روی آب برای مدت زمان طولانی و ماموریت­ های سخت و بحرانی بوده و هم چون فرودگاهی روی اقیانوس، این قابلیت را در اختیار نیروهای نظامی قرار می دهند تا از عرشه آن ها، برای ماموریت­ های هوایی استفاده کنند.

اضافه کردن قدرت مانور هوایی کوتاه برد و دور برد به ناوهای هواپیمابر در چند دهه اخیر، سبب شده تا یک ناو هواپیما بر، نقش چند یگان نظامی واکنش سریع را در پهنه دریاها ایفا کرده و همین امر، منجر به کاهش هزینه­ های نظامی که پیش تر، توسط نیروهای هوایی و زمینی از فواصل دور صورت می گرفت، شود.

ناو هواپیمابر، کلکسیونی از تجهیزات، فناوری، نیروی انسانی زبده و توانمندی های موشکی و راهبری متنوع بوده که برای انجام ماموریت­ های مختلف نظامی و دریایی از آن استفاده می گردد.

بزرگترین ناوهواپیما بر دنیا در سال ۱۹۶۰ توسط نیروی دریایی آمریکا به آب انداخته شد و پس از آن، شاهد توسعه فناوری­های غول پیکرترین سازه دریایی در نیم قرن اخیر بر فراز آب­های آزاد هستیم. چندی پیش، گشتی زدیم بر روی ناو هواپیمابر لیائونینگ  چین.

گزارش امروز روزیاتو، شما را با تنها ناو هواپیمابر نیروی دریایی روسیه آشنا می کند. با ما در ادامه ی مطلب همراه باشید.

داستان ناوهای هواپیمابر

در فیلم­ های هالیوود و حتی مستند­های نظامی و سیاسی که در تلویزیون مشاهده می کنیم،  یکی از پیشرفته ترین و مجهز ترین ابزارهای نظامی عصر حاضر که فناوری آن در اختیار چند کشور جهان قرار دارد، ناوهای هواپیمابر است.

نزدیک شدن به ناوهای هواپیمابر، کار سختی است، چرا که به دقیق ترین سامانه­ های راداری و پدافندی مجهز هستند. ویدئویی که در زیر مشاهده می کنید،‌ مربوط به تصویر برداری پهپاد ایرانی از ناو هواپیمابر آمریکا در خلیج فارس است.

ناو هواپیما بر، در واقع یک کشتی جنگی غول پیکر بوده که برای حمل هواپیما و هلی کوپترهای جنگی با ماموریت های گوناگون از آن استفادهمی شود. هواپیماهایی که در ناوهای هواپیمابر استفاده می شوند، قادرند بدون سوخت گیری و توقف، عملیات در مسافت ­های دور را انجام دهند.

برای آشنایی با سیستم های پیشرفته یک ناو هواپیمابر، ویدئو ۴ دقیقه ای که در زیر آمده است را تماشا کنید.

ناوهای هواپیمابر، بر خلاف دیگر کشتی ­های جنگی، قادرند تا مدت طولانی به انجام ماموریت­ های مختلف در سطح دریاها پرداخته و یکی از رکن­ های قابل اتکا و اعتماد ارتش­ های دارنده این فناوری در نبردهای دریایی و حتی دریا به ساحل باشند.

گفته شده که ناو هواپیما بر شارل دوگل فرانسه و برخی از ناوهای هواپیمابر آمریکا، از یک نیروگاه هسته ای برای تامین برق خود استفاده کرده و این ظرفیت به آن ها اجازه می دهد تا مدت ها، دور از آشیانه شان، بدون سوخت گیری و استفاده از سوخت های متعارف، به انجام فعالیت مشغول شوند.

ناوهای هواپیمابر، گران ترین ابزار در فعالیت­های نظامی است. ارزش یک ناو هواپیمابر، شاید بیش تر از ارزش دلاری کل سامانه پدافند هوایی یک کشور با آن همه تجهیزات و فناوری ­های مختلف باشد. علت را نیز باید در دقت طراحی و هم چنین صدها هزار قطعه ه­ایی که در ساخت این غول دریایی استفاده می شود دانست.

سنگین ترین ناوهای هواپیما بر دنیا، ناوهای آمریکایی کلاس نیمیتز بوده که شامل  ۱۰ ناو با وزنی بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ هزار تن هستند. این ناوها در فاصله سالهای ۱۹۷۵ و ۲۰۰۹ میلادی وارد نیروی دریایی ایالات متحده شده اند. سنگین ترین ناو هواپیمابر غیر آمریکایی جهان را باید ناو ادمیرال کوزنتسوف روس ها دانست که بیش از ۵۵ هزار تن وزن دارد.

حرکت ناوهای هواپیمابر معمولا با اسکورت چند کشتی نظامی و پشتیبانی صورت می گیرد و این کشتی ها می توانند تجهیزات پدافندی یا لوازم یدکی هواپیماها و خود ناوهواپیما را تامین کنند. سامانه ­های پیش اخطار و سامانه های پدافند موشکی کوتاه برد و میان برد، از جمله دیگر وظایفی است که در اختیار کشتی های اسکورت کننده ناوهای هواپیمابر قرار می گیرد.

بسیاری از ناوهای هواپیمابری که در فیلم­ ها و اخبار تلویزیون مشاهده کردیم، دارای عرشه مسطح هستند که به عنوان محل فرود و پرواز هواپیماهای کوچک جنگی از آن استفاده می شود. هواپیماها برای به پرواز در آمدن، می بایست به سرعت معینی برسند تا اوج بگیرند.

ولی باندهای پرواز در ناوهای هواپیمابر، همان طور که در تصویر مشاهده می کنید، از باند فرودگاه ­های نظامی کوچک تر است و این امکان را برای هواپیما به وجود نمی آورند تا طبق رویه مرسوم، مسافت زیادی را طی کرده و سپس اوج بگیرند.

بنابراین در ناوهای هواپیمابر، از فناوری به نام منجنیق استفاده می کنند که با موتور بخار کار می کند و به هواپیماها، شتاب لازم را برای پرواز می دهد.

جالب است که بدانید قدرت این منجنیق های به قدری زیاد است که می توانند در عرض ۲ ثانیه، سرعت هواپیما را از صفر، به ۱۶۵ مایل در ساعت برسانند. این فرآیند سبب می شود تا هواپیما، سرعت لازم را برای اوج گیری در کوتاه ترین زمان ممکن در اختیار داشته باشد.

هم چنین برای فرود هواپیمایی که ۱۵۰ مایل در ساعت سرعت دارد، دم زنجیری تعبیه شده که همچون ترمز عمل می کند و باید آن را به یکی از ۴ کابل موجود روی باند گیر بیاندازد. این کار سبب می شود که بعد از طی ۹۶ متر مسافت، هواپیما متوقف شود.

بر خلاف هواپیماهای جنگنده که برای فرود در باند فرودگاه، می بایست سرعت خود را کاهش دهند، هواپیماهایی که در ناوهای هواپیما بر استفاده می شوند، نباید هنگام فرود، سرعت خود را کم کنند. چرا که اگر به هر دلیلی، دم زنجیری و کابل های هواپیما برای کاهش سرعت هواپیما به خوبی عمل نکرد، هواپیما باید از طرف دیگر باند، دوباره به پرواز در آید.

به همین خاطر، خلبانانی که برای هدایت هواپیماها در ناوهای هواپیمابر استفاده می شوند، خبره ترین خلبانان نیروی هوایی ارتش هستند. البته در ناوهای هواپیمابر، از هواپیماهای عمود پرواز نیز استفاده می شود که نیاز به طی مسافت و سیستم منجنیق برای کنترل سرعت ندارند. هواپیماهای VTOL یا STOVL از آن جمله هستند.

حال با این مقدمه نسبتاً طولانی، گشتی میزنیم در ناوهواپیما بر آدمیرال کوزنتسوف روسیه تا با قابلیتهای فنی و عملیاتی این غول دریایی آشنا شویم.

داستان یک غول

ناو هواپیمابر آدمیرال کوزنتسوف روسیه، تنها ناو هواپیمابر سنگین در نیروی دریایی روسیه معرفی شده است و همانطور که گفته شد، یکی از سنگین ترین ناوهای هواپیمابر جهان بوده که اکنون در اختیار ارتش سرخ قرار دارد و  دود کردن آن در چند ماه اخیر، سبب شد تا در کانون توجه رسانه های غربی قرار بگیرد.

کارخانه کشتی سازی دریای سیاه در ژانویه ۱۹۹۱ میلادی، این کشتی را پس از سال ها طراحی و فرآیندهای ساخت پیچیده، به بهره برداری رساند. این ناو برای حمله به اهداف بزرگ سطحی و دفاع از  ناو گروه­ های نیروی دریایی ارتش روسیه در برابر حملات دشمنان در نظر گرفته شده است.

ساخت این ناو، مصادف شده بود با دوره فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و به همین خاطر، جدال های زیادی بین سیاسیون و نظامیان روس برای ساخت آن در گرفته بود. در پاییز سال ۱۹۹۱ میلادی، ناو کوزنتسوف که هنوز به طور کامل کارهای ساخت آن از جمله نیروگاه تولید برق به اتمام نرسیده بود، بطور محرمانه و با شتاب ناوگان، دریای سیاه را به مقصد ناوگان شمال ترک کرد.

گفته شده که استقرار ناو هواپیمابر در خلیج کولسک، نگرانی در خصوص تعلق آن به روسیه را رفع کرد. اما مانع از ادامه کارهای ساخت آن به صورت عادی شد. در سال ۱۹۹۳ میلادی، سه کشتی کیف، مینسک و نووراسیسک، از ترکیب نیروی دریایی روسیه به طور کامل خارج شدند.

در سال ۱۹۹۵ میلادی ناو هواپیمابر « دریاسالار کوزنتسوف» به دریای مدیترانه اعزام شد: این شناوری طولانی به مناسبت سیصدمین سالگرد نیروی دریایی روسیه انجام گرفت. اولین شناوری می توانست آخرین شناوری این ناو باشد — نقص در بخش نیروگاه تولید برق ناو کم مانده بود باعث غرق شدن کشتی در طوفان بشود.

ناو هواپیمابر توانست این شناوری را با موفقیت به اتمام برساند و به خلیج « کولسک» برگردد، اما مشکلات فنی بخش الکترومکانیکی هم اکنون نیز دردسر بزرگی برای این ناو هواپیمابر است.

کمبود پول برای تعمیر کلی آن در دهه ۱۹۹۰ — اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی همراه با کمبود متخصصان، مسائل ناو هواپیمابر را حادتر کرد. تا حدودی با تغییر اجزاء آن توانستند به رفع این مسائل بپردازند. اجزاء ضروری از ناو هواپیما بر پروژه ۹۵۶ که در آن نیز از دیگ بخار استفاده شده بود گرفته شد.

اما این ها راه حل های سیستماتیک این مسأله نبودند. مشکلات در نیروگاه تولید برق امکانات شناوری ناو هواپیمابر را کاهش می داد که به نوبه خود بر امکانات هواپیماهای آن برای پرواز با حداکثر سوخت و تسلیحات تأثیر می گذاشت. ناو هواپیمابر باید قادر به افزایش حداکثر سرعت باشد.

اینگونه محدودیت ها باعث کاهش ذخیره سوخت و تسلیحات می شود که به نوبه خود بر امکانات ضربتی هواپیماها تأثیر می گذارد. دود کردن موتور یکی از نشانه های ظاهری است که هنگام کار در بعضی رژیم ها بروز می کند. به گفته بعضی از متخصصان دلیل اصلی ایجاد دود، می تواند نقص در بخش اتوماتیک نیروگاه تولید برق باشد که مانع از استفاده از رژیم مناسب برای احتراق سوخت می شود.

مشکل نیروگاه تولید برق، فقط بخشی از عیوب « کوزنتسوف» است. ویرانی زیر بنا و فقدان تکمیل گروه هواپیماها و وضعیت کلی ناوگان که در دهه نخست قرن بیست و یکم، فاقد پول کافی برای آمادگی کامل رزمی بود به از دست رفتن بخشی از تجربیات استفاده از ناو های هواپیمابر سابق منجر شد. هم اکنون از صفر این تجربیات باید کسب شوند.

ارتشی شناور بر فراز دریاها

در این ناو، جنگنده های سوخو ۳۳ و میگ ۲۹ استقرار دارد که تعداد آن ها به ۲۶ تا ۲۸ فروند می رسد. بالگردهای شناسایی راداری K34 نیز از جمله قابلیت­های هوایی این غول دریایی بوده که معمولا ۴ فروند از آن به صورت عملیاتی در اختیار است.

همچنین بالگردهای K24 و K29 نیز به تعداد ۱۸ فروند، در ناو قرار می گیرند. موشک های ضد هوایی دوش پرتاب P700 که گرانیت NK نامیده می شوند، از جمله تجهیزات تهاجمی ناوهواپیمابر کوزنتسف روسیه هستند. سامانه­ های موشکی دفاع هوایی موسوم به کنیژال، به تعداد ۱۹۲ موشک، بر روی این غول نصب شده اند.

این ناو هواپیمابر، دارای سامانه موشک های ضد هوایی هدایت شونده ۹M330 است و یکصد و نود و دو موشک آماده شلیک دارد. همچنین برای فعالیت­های توپخانه ­ای، سامانه موشکیِ دفاع هوایی، موسوم به کوتیک، به تعداد ۹ فروند در ناو نصب شده است.

این ناو قادر است تا ۲۵۶ فروند موشک ضد هوایی هدایت شونده M311 را در زمان لازم استفاده کرده و برای پشتیبانی، از ۴۸۰۰ گلوله ۳۰ میلی متری نیز بهره بگیرد. تسلیحات زیر دریایی پیشرفته ای که در ناوهواپیمابر استفاده شده، ۲۰ فروند موشک زیر دریایی ۱۲۰۰۰ است که از طریق ایستگاه رادار هدایت سامانه موشکی، راهبری می شوند.

مشخصات فنی غول دریایی روسیه

همان طور که در بالا اشاره شد، این غول دریایی روسیه بیش از ۵۵ هزار تن وزن دارد. طول آن ۲۷۰ متر و عرض آن حدود ۳۴ متر است. حداکثر سرعت دریایی ۲۹ گره را دارد که به صورت عملیاتی، ۱۴ گره دریایی خواهد بود. این غول میتواند با سرعت ۱۴ گره دریایی، بیش از ۴۱۷۰ مایل را طی کند. همچنین با سرعت ۱۸ گره دریایی، ۶۸۰۰ مایل را طی نماید.

منابع انسانی که بر روی این ناو قرار دارند، شامل ۱۹۶ افسر، ۲۱۰ درجه دار، ۱۱۲۷ ملوان و ۶۲۶ گروه هوایی هستند. در واقع بر روی ناو هواپیمابر غول پیکر روس ها، بیش از ۲ هزار نفر مشغول به فعالیت هستند. رقمی بیش از یک پادگان مربوط به یک لشکر زرهی نیروی زمینی و آن هم بر فراز دریاها.

همانطور که قبلا اشاره شد، ناوهای هواپیمابر، با کشتی های نظامی کوچک تر اسکورت می شوند و به همین خاطر، ناو هواپیمابر آدمیرال کوزنتسوف، از رزم ناو موشک انداز سنگین اتمی پتر کبیر، کشتی های بزرگ ضد زیر دریایی سورومورسک و ویتسی آدمیرال کولاکوف تشکیل شده است.

در زیر، تصاویری از این ناو گروه مشاهده می کنید. گفتنی است، ناوهواپیمابر روسیه، مجهز به سیستم شتاب دهنده بخاری نیست و یکی از دلایل سقوط هواپیماها از این ناو در سال ۲۰۱۶ میلادی نیز، فقدان این سیستم ترمزی پیشرفته است.

گشتی در ناو هواپیمابر کوزنتسف