جهان به سمت چاقی مفرط در حرکت است و گرایشات اخیر نیز موجب تسریع هر چه بیشتر این روند شده اند.
بر اساس جدیدترین تحقیقات صورت گرفته، مشخص شده که بیش از دو میلیارد کودک و بزرگسال دچار اضافه وزن و چاقی هستند و با مشکلات ناشی از آن دست‌وپنجه نرم می کنند. اگرچه این خبر به هیچ عنوان جدید و تازه نیست. اما هنوز جمعیت اندکی از مردم جهان از این معضل عمومی سلامت در اطراف خود بی اطلاع هستند و افزایش روزافزون افراد چاق را در اطراف خود نمی بینند.
اما این عدم آگاهی فقط یکی از مشکلاتیست که جوامع امروزی به آن مواجه هستند. دکتر فرانک هو، پروفسور و استاد تغذیه و علم واگیرشناسی در دانشگاه هاروارد در این رابطه گفته: «مشکلات کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت است. برای از بین بردن این معضل در هر جامعه ای نیاز است تا تمامی شهروندان در این مسیر هم‌قدم و بسیج شوند. این تنها یک مشکل پزشکی نیست.»
جزایر اقیانوس آرام، خاور میانه و ایالت متحده آمریکا سردمدار دیگر کشورها در خصوص برخورداری از بیشترین نرخ چاقی در جهان هستند. در سال ۲۰۱۴، بیش از ۴۸ درصد از جمعیت جزایر کوک در دستهبندی چاقی مفرط جای گرفتند.
در آسیا نیز قطر با آمار ۳۴ درصدی بیشتر تعداد افراد چاق را در خود جای داده است. این رقم به شمار فربهان کشور پهناور آمریکا با نرخ ۳۳ درصدی بسیار نزدیک است.
اضافه وزن افراد بر اساس نسبت وزن و افراد تشخیص داده می شود. به این صورت که بی‌ام‌آی (شاخص توده بدنی که به اختصار BMI نامیده می شود) بالای ۲۵ تا ۲۹.۹ به عنوان اضافه وزن و بالاتر از ۳۰ به عنوان چاقی مفرط تعیین می گردد.
شاخص توده بدنی (بی ام آی)، سنجشی آماری برای مقایسه وزن و قد یک فرد است که کمیت استخوان، عضله و چربی را در بدن فرد اندازه گیری می کند.
فراگیر شدن چاقی و اضافه وزن، شاید مقوله تازه ای به نظر نرسد، اما پیامدهایی این روند روی سلامت جوامع بشری نگران کننده به نظر می رسد. تحقیقات جدید نشان داده، حدود ۴ میلیون مرگ انسانی در اثر اضافه وزن در سال ۲۰۱۵ میلادی گزارش شده است. پیرو همین مساله، شمار افرادی که از بیماری های ناشی از چاقی جان خود را از دست می دهند، به نسبت گذشته افزایش چشمگیری داشته است. همین امر به بروز نوعی بحران سلامتی در سراسر دنیا منجر شده که همچنان در حال توسعه و رشد روزافزون است.
وقتی به دنبال مقصر اصلی این مشکل می گردیم، دو فاکتور کلیدی در این میان خودنمایی می کنند: رژیم غذایی و فعالیت بدنی. به این مفهوم که رژیم غذایی ضعیف و نداشتن فعالیت فیزیکی مستقیما به چاقی منجر می شوند.
دلیل اصلی چاقی مفرط جوامع بشری چیست؟
۱- نابرابری تحرک
محققان با استفاده از اپلیکیشن Azumio Argus که مسئولیت ردیابی فعالیت های بدنی افراد را به عهده دارد، به شمارش گام های اشخاص در طول یک روز و تحلیل آن ها پرداخته اند. در پی این آزمایش، اطلاعات تلفن هوشمند بیش از ۷۰۰ هزار کاربر از ۱۱۱ کشور جهان مورد بررسی قرار گرفته است.
در میان تمامی کشورها، هنگ‌کنگ بالاترین میزان پیاده‌روی در طول روز را داشته و مشخص شده مردم این کشور به طور میانگین، ۶۸۸۰ قدم در روز راه می روند. در رتبه بعدی، کشور چین قرار گرفته و آمار آنها ۶۱۸۹ قدم است.
کشوری که نام آن در انتهای این فهرست قرار دارد، اندونزی با میانگین ۳۵۱۳ قدم در روز است.
دانشمندان همچنین دیگر آماری که باور دارند در شاخص چاقی جوامع امروزی موثر است را نیز مورد بررسی قرار دادند و در نهایت عنوان «نابرابری تحرک» را برای آن انتخاب کردند.
دکتر اسکات دلپ، استاد مهندسی زیستی و مهندسی مکانیک در دانشگاه استنفورد در این رابطه گفته: «فعالیت در سراسر جهان به طور مساوی تقسیم نشده است. فاصله میان افرادی که زیاد راه می روند با کسانی که تحرک اندکی دارند، بسیار زیاد است و این دلیلی بر بالا بودن نرخ چاقی آن هاست. به این مفهوم که بخشی از جامعه فعالیت و تحرک کمی دارند.»
البته وقتی این مساله بر اساس نابرابری فعالیت فیزیکی مورد برسی قرار گرفت، آمار بدست آمده دستخوش تغییراتی شد. به این ترتیب که عربستان سعودی و استرالیا در جایگاه های اول و دوم قرار گرفتند و آمریکا در رتبه چهارم جای گرفت. دلیلش هم نابرابری فعالیت در ایالت هایی همانند هوستون و نیویورک اعلام شد.
۲- تعریف فعالیت فیزیکی در کشورهای مختلف
با آن که عدم تحرک افراد در جوامع منجر به افزایش چاقی می شود، اما برخی دانشمندان گفته اند که در برخی از کشورها، ورزش و تحرک در اولویت امور زندگی روزمره قرار ندارد.
در کشوری همچون کویت مردم فعالیت فیزیکی را معادل ورزش کردن در باشگاه می دانند و اصلا تصور نمی کنند که در خانه یا با جمعی از دوستان هم می توان آن را انجام داد.
البته گفتنی است که در بسیاری از کشورهای خاورمیانه زنان اجازه ندارند که بسیاری از تمرینات ورزشی و فیزیکی خود را در بیرون از خانه انجام دهند. به همین خاطر شاید شمار گسترده ای از زنان این کشورها از تاثیر گسترده فعالیت فیزیکی بر سلامت خود بی اطلاع باشند.
۳- اولویت بندی ضعیف ورزش
در کشوری همچون چین، تمرکز زیاد روی درس و دانشگاه موجب شده تا ورزش و فعالیت های فیزیکی در درجه پایین اهمیت قرار داشته باشند. در این کشورها بیشتر سالن های ورزشی برای برگزاری کنکور و تست های آزمایشی مورد استفاده قرار می گیرند.
اما در عوض در کشورهایی همانند ژاپن و اسکاندیناوی، تمرین و فعالیت فیزیکی بخش از زندگی روزانه افراد را تشکیل داده است.
۴- فاکتورهای زیست محیطی
از دیگر عواملی که مانع از تحرک مردم می شود می توان به شرایط زیست محیطی اشاره کرد. در خاورمیانه، گرما یکی از فاکتورهایی است که مردم را در خانه های خود نگه می دارد. این مساله در کنار تعریف نادرست تحرک و ورزش در فرهنگ مردم باعث می شود تا میزان فعالیت هایی جسمانی افراد کم و در نتیجه، نرخ چاقی افزایش یابد.
در کشوری همچون چین نیز آلودگی هوا مانع از ورزش در بیرون از خانه می شود.
۵- غذاهای فراوری شده
مرغوبیت مواد غذایی فدای زندگی مدرن این روزها شده است. مردم به این خاطر که همیشه عجله دارند و وقت کم می آورند، ترجیح می دهند غذاهای آماده و نیمه آماده مصرف کنند و در نتیجه، ارزش غذای مصرفی آن ها به شدت کاهش یافته و در عوض، چربی و قند فراوانی را وارد بدن خود می کنند.
در جزایر اقیانوس آرام که غذاهای فراوری شده و فست فودها از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار هستند، نرخ چاقی نیز بالاست. در این منطقه، در همه مراسم ها و جشن ها حتما از این نوع غذاها وجود دارد. در گذشته مردم این جزایر عادت داشتند تا میوه یا ماهی تازه برای همدیگر هدیه ببرند، اما اکنون بیشتر به سمت کنسروها و غذاهای منجمد و نیمه آماده کشش دارند.
۶- ارزش و بهای چاقی
برداشت و تصور عموم از چاقی نیز در افزایش یا کاهش آمار آن موثر است. به طور مثال، در کشورهای عربی و آسیایی، چاق بودن به معنای پولدار بودن است. در کشور چین نیز مردم همین عقیده را دارند و به همین خاطر چاقی را یک معضل یا مشکل فرض نمی کنند.
۷- محیط چاق‌پرور
محققان اعتقاد دارند، سبک زندگی مردم در چاقی یا لاغری آن ها بسیار موثر است. نوع غذا و شرایط زندگی در افزایش وزن بدن نقش اساسی دارند. نشستن های طولانی، تحرک کم، خوردن غذاهای چرب و پرکالری و مصرف خوراکی های فراوری شده همگی موجب چاقی می شوند.
آمریکا در این مورد سردمدار است و به دلیل در دسترس بودن انواع غذاهای آماده و نیمه منجمد با قیمت های مناسب، بیشتر از دیگر مواد مصرف می شوند و در نتیجه موجب چاقی افراد می شوند. این موضوع در مورد کشور آفریقا هم مصداق دارد.
در آخر هم اشاره کنیم که به گفته محققان، چاقی، مشکل فردی به شمار نمی رود و یک پدیده اجتماعی است. تعداد افراد چاق در جهان هر روز در حال افزایش است و همان طور که در ابتدای مطلب گفتیم، یک بحران جهانی محسوب می شود.
گفتنی است که تعداد کودکانی که زیر ۵ سال هستند و با معضل چاقی دست‌وپنجه نرم می کنند، از ۳۲ میلیون نفر در سال ۱۹۹۰ به ۴۲ میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ میلادی افزایش داشته است. همچنین شمار افراد چاق در کشورهای آفریقایی از ۴ میلیون به ۹ میلیون نفر در همین بازه زمانی رسیده است.
بدون نظر