در قرن نوزدهم میلادی، معلمی به نام ویلهلم وون اوستن اسب خود را برای سرگرم کردن مردم روی صحنه نمایش برده و بدین ترتیب به تیتر اول روزنامه های آن زمان تبدیل شد. اسب او که «هانس باهوش» نام داشت، بر اساس ادعاها می توانست اشیاء را شمرده و محاسبات ساده ریاضی را انجام دهد و سپس با کوبیدن سم خود به زمین نتیجه محاسباتش را اعلام نماید. در حالی که بسیاری از تماشاگران از این نمایش خارق العاده و هوش اسب مذکور حیرت زده شده بودند اما یک روانشناس زیرک و ریزبین متوجه فریبی که در این نمایش به کار گرفته شده بود شد.
این روانشناس با نام اسکار فانگست دریافت که صاحب اسب و افرادی در داخل تماشاگران در موقع لازم به روشی غیرمعمول به اسب مذکور می فهمانند که پس از رسیدن به یک عدد مشخص کوبیدن پاهایش به زمین را متوقف کند. البته شکی وجود نداشت که هانس باهوش واقعاً باهوش بود اما این زیرکی شامل توانایی شمارش نمی شد. اگر چه مشخص شد که هانس باهوش تنها با تقلب می توانسته بشمارد اما مطالعات اخیر نشان می دهد که برخی از حیوانات درجه ای از توانایی در شمارش را دارا هستند. برای مثال مطالعات نشان داده که سگ ها می توانند بین تعداد مختلف یک چیز تفاوت قایل شده و تا عدد چهار یا پنج را به راحتی محاسبه کنند.
برای مثال اگر سه تکه غذا را روی زمین و در معرض دید سگ قرار دهید و سپس پوششی روی آن ها کشیده و پنهانی یکی از آن ها را بردارید، سگ متوجه تکه غذای گمشده خواهد شد و تلاش می کند آن را پیدا کند. البته شاید بگویید که داشتن توانایی شمارش ابتدایی در حیوانی مانند سگ طبیعی است زیرا این حیوان رابطه نزدیکی با انسان دارد اما در مورد دیگر جانوران چه؟ مطالعات در مورد خرس های سیاه نشان داده که این خرس ها می توانند تعداد متفاوت نقطه ها روی یک تصویر را تشخیص دهند هر چند در واقع توانایی شمارش ندارند. در واقع آن ها توانایی درک اعداد و مقدار را تا حدودی خواهند داشت.
استعداد ریاضی شامپانزه ها از این نیز حیرت اورتر است. وقتی که سالی بویسن، استاد دانشگاه ایالتی اوهایو توانست شمارش کردن را به شامپانزه ها یاد بدهد، دریافت که این حیوانات قبل از آموزش ها نیز توانایی جمع و تفریق داشته اند. وقتی گه گروهی از محققان دانشگاه روچستر آزمایش های دیگری را در این زمینه روی دسته ای از میمون ها انجام دادند دریافتند که پاسخ این میمون ها به تست ها دقیقاً مانند پاسخ دانشجویان به همان تست ها بوده است . حتی زمان واکنش نشان دادن در این حیوانات نسبت به انسان ها سریع تر بوده است. وقتی که همین آزمایش روی کبوترها انجام شد آن ها نیز نشان دادند که درست به اندازه میمون ها در پاسخگویی به این تست ها مهارت دارند.
اما در مورد حیوانات کوچکتر و ساده تر چه؟ آزمایشان مشابه روی ماهی پشه خوار نشان داد که این آبزیان کوچک نیز می توانند بین تعداد مختلف اشیاء تفاوت قایل شوند اما وقتی که اعداد بالاتر می رود توانایی آن ها در تشخیص تعداد به شدت کاهش می یابد. مورد حیرت کننده در مورد مورچه هایی است که در بیابان های آفریقا زندگی می کنند. مطالعات نشان داده که این مورچه ها به نحوی ناخودآگاهانه ردپاها یا گام های خود را هر بار که لانه را ترک می کنند می شمارند تا اطمینان حاصل کنند که در راه برگشت گم نشوند. اگر چه نمی توان این قابلیت را شمارش کردن در معنای کلاسیک آن دانست اما به نحوی نشان دهنده پردازش اعداد به روش هایی هر چند ابتدایی است که توسط سیستم عصبی مرکزی مورچه انجام می گیرد.
بدون نظر