کفاح بشیر حسین، وزیر بهداشت اسبق داعش بسیار آرام و خونسرد است و البته برای یک مرد دستگیر شده با چنین جرم سنگینی بیش از حد آسوده خاطر و خوش لباس. در گوشه لب او تکان های ناگهانی دیده می شود که به نظر می رسد در نتیجه تلاش او برای پنهان کردن پوزخندش بوجود می آیند. هر سوالی که خبرنگار سی ان ان از او می پرسد با عبارت «نظری ندارم» پاسخ می دهد؛ به ویژه در مواردی که در مورد نحوه شکل گیری داعش از تشکیلات زیرزمینی القاعده در عراق پرسیده می شود. کفاح می گوید که او یکی از شخصیت های بسیار بلند مرتبه داعش بوده است و نه یک مبارز در میدان جنگ. وی خود را کسی معرفی می کند که استخوان بندی گروه داعش را شکل داده است؛ مغز متفکری در پشت پرده.
کفاح به داعش کمک کرد که به حیات خود ادامه داده و رفته رفته به قدرتی که چند سال دنیا را به لرزه درآورده بود برسد. وی ماه گذشته توسط نیروهای امنیتی ترکیه در این کشور دستگیر شد و خبرنگار سی ان ان مصاحبه ای اختصاصی را با وی ترتیب داد. این وزیر اسبق داعش که ادعا می کند بیش از ۶ ماه پیش این گروه را ترک کرده است اکنون در ترکیه در بند به سر می برد و انتظار دادگاهی را می کشد که هنوز جرم یا جرم های او را تعیین نکرده است. کفاح ۳۹ ساله تخصص روماتیسم دارد و در مدت یک دهه و نیم گذشته در دگردیسی های داعش و شکل گیری آن در وجهه کنونی اش نقش مهمی داشته است. در تمام این مدت هیچ یک از سرویس های اطلاعاتی آمریکایی و عراقی نتوانسته بودند اطلاعات خاصی در مورد او بدست آورند.
بسیاری از دوستان عراقی دوران کودکی، همکاران دوره دانشگاه و دیگر کسانی که به هر نحوی کفاح را می شناختند قبل از مصاحبه با خبرنگار سی ان ان خواستند که نام هایشان مخفی بماند زیرا می خواستند در مورد مردی خوفناک صحبت کنند که هنوز هم می توانست برای آن ها و خانواده هایشان خطرناک باشد. داستان او مانند کپسول زمانی است که ظهور و نابودی این گروه جهادی رادیکال را در خود دارد که برای نزدیک به ۵ سال منطقه خاورمیانه را درنوردید.
حمله نظامی ایالات متحده به عراق
کفاح حسین در تل عفر به دنیا آمد و بزرگ شد، که شهری عمدتاً ترکمن نشین در عراق است و بر سر یکی از شاهراه های اصلی بین موصل و مرز عراق و سوریه قرار دارد. کسانی که در دوران دبیرستان با کفاح آشنا بوده اند او را مردی «جاه طلب»، «باهوش» و «بسیار رقابت جو» توصیف کرده اند. مانند دیگر نوجوانانی که آرزوهای بزرگ دارند، کفاح نیز آرزو داشت که به یک شهر بسیار بزرگ برود. کفاح در حال تدریس در رشته پزشکی در موصل بود که حمله ایالات متحده به عراق در سال ۲۰۰۳ رخ داد. دیدن یک ارتش بیگانه که به کشورش حمله کرده خون او را به جوش آورد. به گفته یکی از همسایگانشان در تل عفر، خانواده او در سال های دهه ۱۹۷۰ دین خود را از تشیع به اهل تسنن تغییر داده بودند. این خانواده به شدت تفکرات سلفی داشته و اتفاقاتی که در نتیجه حمله آمریکا به افغانستان رخ داده و همچنین سقوط دولت صدام به شدت آن ها را خشمگین ساخته بود.
هر چه تلاش ها برای پیدا کردن محل اختفای صدام و دستگیر کردن او و همچنین مبارزه با گروه های شبه نظامی که پس از اشغال عراق شکل گرفته بودند بیشتر و شدیدتر می شد، کفاح تنفر بیشتری را در خود حس می کرد. یکی از همسایگان خانواده کفاح در این باره چنین می گوید:” همه خانواده واکنش خشونت آمیزی داشتند. وقتی آمریکایی ها به تل عفر آمدند، کفاح عضو یکی از اولین گروه هایی بود که با آن ها به مبارزه مسلحانه برخاست. خانه آن ها یکی از مکان هایی بود که از آن برای برنامه ریزی به منظور حمله به آمریکایی ها استفاده می شد. کفاح در سال ۲۰۰۴ به گروه شبه نظامی رادیکال «توحید والجهاد» پیوست. این گروه به رهبری ابومصعب الزرقاوی، هسته اولیه القاعده در عراق بود و کفاح خیلی زود ایدیولوژی زرقاوی را با کمال میل پذیرفت.
وی خود در مصاحبه با سی ان ان در این باره چنین می گوید:” ما چیزهای زیادی را در برابر چشمانمان می دیدیم که رخ می داد، تجاوزها، کشتارها، فسادها و دزدیدن پول توسط آمریکایی ها”. کفاح می گوید که وی با مدیریت خدمات بهداشتی به این گروه جهادی رادیکال کمک می کرد. وی در طول سال های بعد همین نقش را برای گروهی جهادی که رفته رفته به داعش تبدیل شد ایفا نمود. در بحبوحه شورش قبایل سنی علیه نیروهای القاعده در سال های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸، کفاح برای اولین و تنها بار با مقامات دولتی مواجه شد. او در این مدت به مدت کوتاهی در موصل دستگیر شده و به همکاری با القاعده متهم گردید اما بدون این که بدرفتاری خاصی با وی صورت گیرد بعد از مدت کوتاهی بازداشت بودن، آزاد شد.
کفاح خود در جواب دادن به سوالاتی که در مورد این رخدادها پرسیده می شد طفره می رفت. وی در این باره می گوید:” در آن دوران من نگرانی های امنیتی داشتم اما آن ها هیچ چیز در مورد من نمی دانستند و من نیز آدرسم را عوض کردم. وقتی که از او پرسیده شد آیا توسط نیروهای آمریکایی دستگیر شده است جوای داد:” شاید”. همکاری نیروهای آمریکایی و قبایل سنی که با داعش مبارزه می کردند باعث شد که جنگجویانی که بعدها هسته اولیه داعش را تشکیل دادن برای مدتی به صورت مخفیانه به عملیات خود بپردازند و در این مدت بود که کفاح حسین نیز به کار روزانه خود در بیمارستان ابن سینا در موصل ادامه داد. یکی از پزشکانی که در این مرکز با او کار کرده بود، کفاح را شخصیتی «مرموز» و «سرد» توصیف می کند. وقتی که عملیات داعش برای تصرف موصل در سال ۲۰۱۴ آغاز شد، کفاح نیز از سایه خود خارج شد. وی در این باره می گوید:” ما گروهی غیرفعال نبودیم اما به دلایل امنیتی در مبارزات شرکت نداشتیم”.
خرید و فروش اعضای بدن انسان و کشیدن خون
به محض این که داعش کنترل شهر موصل را در دست گرفت، یکی از پزشکان این بیمارستان به یاد دارد که کفاح گفت:” هر پزشکی که فرار کند او را اعدام خواهیم کرد”. هشام الهاشمی که متخصصی شناخته شده در عراق در حوزه داعش است می گوید که بسیاری از وحشیانه ترین اعمال و فعالیت های داعش تحت نظر کفاح حسین انجام گرفته است. افراد داعش برای این که بانک خونی خود را در شرایط خوبی نگه دارند، خون کسانی که به اعدام محکوم شده بودند را کشیده و در مواردی نیز حتی کلیه های آنان را بیرون می آوردند. الهاشمی می گوید که این اطلاعات را از منابع خود و همچنین صحبت با مردمی که در طول دوره اشغال موصل در این شهر زندگی می کردند بدست آورده است.
الهاشمی در این باره چنین می گوید:” این خون ها برای استفاده خود داعش بود، ان ها به خون نیاز داشتند. اگر در طی هفته های طولانی منتهی به اعدام خون زندانیان را می گرفتند، این کار آن ها را ضعیف تر کرده و احتمال تقلا کردن آن ها [هنگام اعدام یا تلاش برای فرار] را به شدت کاهش می داد. کلیه ها نیز برای فروش بودند”. منابع سی ان ان نیز اعلام کرده اند که خبرهایی در این مورد شنیده اند اما هیچ مدرکی دال بر واقعیت این قضیه وجود ندارد. یکی از مقامات ارشد سابق استان نینوا، که بخش زیادی از آن برای مدت طولانی در دست داعش بود، می گوید که برخی از جنازه هایی که آن ها از یک سردخانه در این منطقه خارج کرده اند کلیه نداشتند. در زمان انجام این مصاحبه، گزارشگر سی ان ان از چنین ادعاهایی بی خبر بود و وقتی که خواسته شد در این مورد با کفاح مصاحبه شود اجازه داده نشد.
ارتباطات با رهبری داعش
دو ماه بعد از این که داعش کنترل شهر موصل را در دست گرفت، اولین زن کفاح حسین او را ترک کرد و به نزد یکی از آشنایانش در بغداد رفت تا در امان بماند. به گفته یکی از کسانی که پیغام هایی را بین کفاح و همسرش رد و بدل می کرد، اما کفاح به سختی تلاش کرد همسرش را بازگرداند و برای وی پیغام تهدید آمیز می فرستاد که او را خواهد ربود. کفاح حسین بار دیگر ازدواج کرد و این بار همسرش از فرزندان مقامات عالی رتبه داعش بود. در واقع همسر وی دختر یکی از پزشکان زن موصل بود که ارتباط نزدیکی با فرماندهان عالی داعش داشت.
به نظر می رسد که این پزشک زن یکی از پزشکانی بود که در سال ۲۰۱۵ و بعد از زخمی شدن ابوبکر البغدادی برای مداوای او اعزام شدند. اگر چه کفاح در مصاحبه با خبرنگار سی ان ان تایید کرده که همسر و فرزند دارد اما در دادن جزییات بیشتر در این مورد خودداری کرده و تنها به عبارت «آن ها وجود دارند» اکتفا کرد. به ادعای الهاشمی، کفاح ارتباط مستقیمی با ابوبکر البغدادی نداشت اما همسر دومش با البغدادی دیدار داشت. الهاشمی می گوید:” اما من افرادی مانند او [کفاح] را جعبه سیاه اعش می نامم زیرا آن ها با رابطان بلند مرتبه و فرماندهان محلی ارتباط داشتند. شاید او ارتباط مستقیمی [با البغدادی] نداشته است اما اطلاعات مهمی دارد. آن ها آموزش دیده اند که بمیرند اما تمام آن چیزهایی که می دانند را فاش نکنند.
این اشخاص تنها به سه دلیل مهم انگاشته می شوند… آن ها در هیچ فهرستی از افراد تحت نظر قرار ندارند، آن ها کاریزما داشته و می توانند دیگران را بفریبند و به اصول خلافت وفاداری مطلق دارند”. پزشکی اهل دیرالزور می گوید که در اواخر بهار ۲۰۱۶ با کفاح حسین دیدار داشته است. وی می گوید در آن زمان کفاح ریاست کمیته ای را بر عهده داشت که توسط البغدادی برای ساخت یک بیمارستان در روستایی کوچک سوری بین رقه و دیرالزور تعیین شده بود. وی می گوید:” من فکر می کنم که آن ها الکسره [روستای مذکور] را انتخاب کردند زیرا می خواستند جایی را انتخاب کنند که ظرفیت پذیرش افراد طراز اول داعش برای مداوا را داشته باشند. شنیدم که تجهیزات آنجا را نیز بهبود بخشیده اند و بهترین تیم پزشکی را نیز در این مرکز مستقر کرده اند”.
دیدگاهی خالی از ندامت
در طول تمامی ساعات مصاحبه، کاملاً واضح بود که کفاح حسین در مورد چیزهایی که می گوید بسیار محتاط است تا اطلاعاتی را ناخواسته بروز ندهد اما همزمان سعی می کرد نشان دهد که قصد همکاری دارد. در کمال ناباوری در مورد برخی از سوال ها که وی تنها از عبارت «نظری ندارم» برای پاسخ به آن ها استفاده می کند معذرتخواهی کرده و می گوید:” می دانید که باید در دادگاه حاضر شوم”. کفاح حسین می گوید که بعد از کشته شدن وزیر سابق داعش در اثر انفجار بمب در موصل این مقام را بدست گرفته است. وقتی که گروه داعش رفته رفته کنترل شهر را از دست داد؛ کفاح مقر فرماندهی خود را مانند بسیاری دیگر از فرماندهای عالیرتبه داعش به سوریه منتقل کرد و به سفرهای مکرر بین رقه و دیرالزور پرداخت.
وی در حالی که قصد داشت از منصب خود دفاع کند گفت:” ما تنها به شبه نظامیان خدمت رسانی نمی کردیم، اما به غیرنظامیان نیز کمک می کردیم، مردم این منطقه بسیار فقیر هستند”. او در مورد باور و ایمانش به دکترین ابومصعب زرقاوی هیچ احساس پشیمانی ندارد؛ دکترینی که خوانش خوفناک داعش از شریعت اسلام بود. با این وجود می گوید بعد از این که متوجه شده داعش از «مسیر تقوا» خارج شده این گروه را ترک کرده است. وی در این باره می گوید:” راه درستی است که از مردم بخواهیم به شریعت پایبند بمانند، البته که به این موضوع باور دارم… بارها اتفاق افتاد که افراد [داعش] خلافت را از مسیر تقوای خود منحرف کردند اما من همیشه به کمک های پزشکی که می توانستم بکنم فکر می کردم، به ویژه افراد بخش مدیریتی گروه، از این رو کمی دیر آن ها را ترک کردم”.
یک شهروند سوری با دیدن عکس کفاح حسین او را با نام دکتر عمر در المیادین شناسایی کرده و اعلام کرد که در ژوئن ۲۰۱۷ او را دیده است. با توجه به گفته های خود کفاح حسین، وی زمانی که درگیری ها در المیادین تشدید شد این شهر را ترک کرد و توانست به طور غیرقانونی خود را به ترکیه برساند. در حالی که مقامات ترکیه ادعا کرده اند او از طریق شهر تل ابیض که در کنترل نیروهای کرد سوری است توانسته خود را به ترکیه برساند اما وقتی که خبرنگار سی ان ان مستقیماً در مورد نحوه فرارش به ترکیه از او سوال کرد، کفاح پاسخ مفهومی نداده و گفت:” از من نپرسید چطور. مسیر را از من نپرسید”.
وی می گوید که بعد از یک ماه حضور در ترکیه توانست شناسنامه ای تقلبی بعنوان یک شهروند سوری برای خود دست و پا کند و در حالی که در مسیر سفر به استانبول بود در یک ایست و بازرسی دستگیر شد. همراه او مرد عراقی دیگری بود که گفته می شود یکی از زیردستان او بوده است. همان روز مقامات امنیتی ترکیه ادعا کردند که ده ها عضو داعش را دستگیر کرده اند؛ از جمله دو شهروند آلمانی و بریتانیایی را که در لیست تحت تعقیب جهانی قرار داشتند. کفاح حسین می گوید که به نظر او داعش «خلافت» خود را از دست نخواهد داد. وی در این باره چنین می گوید:” خلافت تنها در عراق و سوریه نیست. خلافت اکنون در خراسان، لیبی و فیلیپین و همچنین در آفریقا حضور دارد”. وقتی از او پرسیده شد که آیا دوست دارد داعش باقی بماند، جواب داد: ” نظری ندارم”.
مقامات آمریکایی بر این باورند که برای از بین بردن یک سازمان تروریستی باید رهبران میانی آن را نابود کرد اما وقتی پای داعش به میان می آید، الهاشمی بر این باور است که تنها ۳۰ درصد از رهبران کلیدی داعش شناخته شده هستند و این دقیقاً همان چیزی است که داعش را این قدر خطرناک کرده است. الهاشمی می گوید:” ما از لحاظ نظامی داعش را شکست داده ایم، اما فقط در این حدی که دیگر پرچم داعش وجود ندارد، ساختمان هایی که آن ها بتوانند آزادانه از آنِ خود بدانند وجود ندارد. اما داعش در عراق و سوریه در همه جا حضور دارد”. به احتمال فراوان کفاح بشیر حسین دیگر نقشی در ظهور احتمالی دوباره داعش نخواهد داشت اما وقتی که پای این ایدیولوژی رادیکال مرگبار به میان می آید این مسئله مهم نیست زیرا ارواح خطرناک دیگری از تاریکی بیرون خواهند آمد که می توانند چندین برابر کفاح بیرحم باشند.
بدون نظر