از سرگیری تحریم‌های آمریکا علیه ایران به چه کسانی ضرر می‌رساند؟

دیروز، هجدهم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷ خورشیدی، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده‌ی آمریکا، رسما از برجام خارج و بازگشت تحریم ها به صورت گذشته را اعلام کرد.

این در حالیست که رئیس جمهوری آمریکا قرار بود بعد از ظهر روز شنبه ۱۲ مه تصمیم خود درباره برجام را اعلام کند. اما او دوشنبه شب در توئیتی اعلام کرد منتظر ۱۲ ماه مه نمی‌ماند و سه‌شنبه ۸ مه موضع آمریکا را اعلام خواهد کرد و دیشب این کار را انجام داد.

گفته می‌شود این اقدام ترامپ بدنبال آغاز مذاکره‌ و لابی‌گری جان کری، وزیر امور خارجه دوره باراک اوباما، با نمایندگان و سناتورهای آمریکا برای نجات برجام صورت گرفته است.

با خروج آمریکا از برجام، همه تحریم‌های آمریکا علیه ایران که با آغاز اجرای این توافق‌نامه به حال تعلیق درآمده بود، دوباره فعال ‌شدند.

گفتنی است برای تجار و شرکت‌های غربی، برجام زمینه‌ای برای دسترسی به بازار ۸۰ میلیون نفری ایران بود. خصوصاً شرکت‌های هواپیماسازی به سرعت وارد بازار هوانوردی ایران شدند که به شدت نیاز به نوسازی دارد.

حالا این سوال پیش می‌آید که این خروج بیشتر روی چه کسانی تاثیر منفی خواهد گذاشت؟ خبرگزاری سی‎‌ان‌ان در یکی از جدیدترین پست‌های خود ۵ گروه شغلی را که احتمال می‌دهد بیشترین ضرر را از آغاز تحریم‌ها علیه ایران متحمل شوند به شرح زیر معرفی کرده است:

۱- راننده‌های ماشین

ایران در فهرست کشورهای جهان بر پایه ذخایر نفت و گاز در رتبه چهارم جای گرفته است و گفته می‌شود که حدود یک‌پنجم ذخیره نفتی کره زمین در این کشور قرار دارد.

شاید بد نباشد بدانید که کشور چهارفصل ایران در حدود ۱۶۰ میلیارد بشکه ذخایر نفتی دارد و این امر موجب شده تا در لیست ثروتمندترین کشورهای جهان نیز باشد.

از نظر سادگی دسترسی و استخراج نفت، کشور ما پس از ونزوئلا و عربستان مقام سوم را کسب کرده است. در حالی که نفت عربستان سعودی در چند میدان بزرگ و غنی واقع شده، ذخایر نفت ایران در حدود ۱۵۰ میدان نفتی مختلف قرار دارد که بسیاری از آنها هم دارای نفت خام و هم گاز طبیعی هستند.

پس از لغو تحریم‌ها علیه ایران میزان تولید نفت این کشور به ۳.۸ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کرد. یعنی حدود یک میلیون بشکه بیشتر از بازه زمانی مشابه در سال ۲۰۱۶ میلادی.

اما اکنون پس از بازگشت تحریم‌ها، صادرات نفت ایران تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و پیامد آن نیز چیزی جز بالا رفتن قیمت نفت در سطح جهانی نخواهد بود. قیمت جهانی نفت حدود ۱۳ درصد در ماه رشد داشته و به بالاترین رقم خود در طول سه سال گذشته رسیده است.

قیمت نفت آمریکا نیز به میانگین ۲.۸۱ دلار برای هر بشکه رسیده است که در مقایسه با ۲.۶۶ دلار در ماه پیش و ۲.۳۵ دلار در سال گذشته روند افزایشی داشته است. بدین ترتیب قیمت بنزین و گازوییل در بازارهای جهانی ممکن است افزایش چشمگیری پس از وضع دوباره تحریم های ایالات متحده داشته باشد.

۲- بوئینگ و ایرباس

بزرگ‌ترین قرارداد ایران با کشورهای خارجی به خرید و واردات هواپیما و ترمیم ناوگان هوایی آن مربوط می‌شود. استیون منوچین،  وزیر خزانه داری ایالات متحده آمریکا در روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت مجوز صادرات هواپیماهای تجاری، بخش‌های وابسته به آن و خدمات پس از فروش بوئینگ و ایرباس به ایران پس از بازه زمانی ۹۰ روزه باطل خواهد شد.

دسامبر سال ۲۰۱۶ شرکت ایرباس فرانسه قراردادی ۱۹ میلیارد دلاری برای تحویل یکصد فروند هواپیما با شرکت هواپیمایی ایران ایر امضا کرد.

شرکت بوئینگ آمریکا نیز قراردادی ۱۷ میلیارد دلاری با این شرکت ایرانی برای تحویل ۸۰ فروند هواپیما امضا کرد که قرار بود هواپیماها طی سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۵ تحویل ایران شوند.

بوئینگ همچنین به صورت جداگانه قراردادی سه میلیارد دلاری با شرکت هواپیمایی آسمان برای تحویل ۳۰ هواپیما ۷۳۷ MAX امضا کرده بود.

بوئینگ بدنبال از سرگیری تحریم‌های آمریکا علیه ایران بیان داشته که درنظر دارد برای آگاهی از قدم‌های بعدی با دولت آمریکا در این رابطه وارد مذاکره شود. البته این کمپانی یادآور شده که همه فعالیت‌های آنها در راستای دستورات رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا خواهد بود.

۳- جنرال الکتریک، فولکس‌واگن و توتال

آغاز دوباره تحریم‌ها علیه ایران موجب شکل‌گیری موج تازه‌ای از نگرانی‌ها در کمپانی‌های خارجی طرف قرارداد با ایران شد.  برخی از کمپانی‌ها بیشتر از بقیه در معرض تهدید قرار دارند.

شرکت فرانسوی نفت‌وگاز توتال (TOT) با مشارکت (۳۰ درصدی) شرکت نفتی چینی موسوم به CNPC، توافق‌نامه‌ای به ارزش ۲ میلیارد دلار برای کمک به توسعه فاز یازده پارس جنوبی امضاء کرده است. در حال حاضر این کمپانی نگران است که بدنبال آغاز تحریم‌ها این قرارداد لغو شود!

کمپانی آمریکایی جنرال الکتریک (GE) نیز در سال ۲۰۱۷ میلادی میلیون‌ها دلار سفارش از طرف شرکت های ایرانی در زمینه تجارت نفت‌وگاز دریافت کرده است. این سفارش‌ها شامل قطعات دستگاه‌ها و تجهیزات مربوط به سایت‌های نفتی است.

همچنین باید بدانید که فولکس‌واگن پس از ۱۷ سال برای نخستین بار فروش اتومبیل به کشور ایران را در سال ۲۰۱۷ میلادی از سر گرفت که با سخنرانی دیشب ترامپ معلوم نیست چه اتفاقی برای ادامه روند این فعالیت‌ها روی خواهد داد. البته این شرکت آلمانی خود را ملزم به رعایت تمامی قوانین ملی و بین‌المللی اعلام کرده است.

۴- شرکت‌های هواپیمایی و هتل‌ها

آژانس‌های مسافرتی از مزیت‌های لغو تحریم‌ها علیه ایران نهایت استفاده را می‌بردند زیرا این کشور خاورمیانه‌ای مملو از ظرفیت‌های گردشگری متنوع است که برای توریست‌های خارجی جذابیت بسیار بالایی دارد.

شرکت‌های هواپیمایی‌ اروپایی همچون بریتیش ایرویز و لوفتهانزا نیز پروازهای مستقیمی برای ایران درنظر گرفته بودند و مسئولین ایرانی نیز روند تایید ویزا را بسیار آسان‌تر از قبل کرده بودند.

Accor فرانسه نخستین هتل زنجیره‌ای بین المللی بود که در سال ۲۰۱۵ میلادی در ایران گشایش یافت.

ملینای اسپانیا و روتانای امارات متحده عربی نیز اعلام کره بودند که برنامه ساخت و توسعه هتل‌های بین‌المللی خود را در ایران دارند.

۵- اقتصاد ایران

در سال‌های اخیر ایران به لحاظ اقتصادی روند رو به رشدی داشت اما بازگشت دوباره تحریم‌ها آینده اقتصاد ایران را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است. احتمال دارد که این تحریم‌ها سبب بدتر شدن اوضاع شود. البته هنوز چیزی معلوم نیست و این‌ها فقط در حد گمانه‌زنی هستند.

در ماه‌های اخیر شاهد نزول بی‌سابقه ارزش ریال نسبت به دلار بودیم. به‌طوری که ریال ۲۲ درصد از ارزش خود را در مقایسه با سال‌های گذشته از دست داد.

وقتی قیمت دلار در کشور افزایش پیدا می‌کند، یعنی واردات بسیار گران خواهد شد. همچنین شماری از مردم بخشی از درآمد خود را خرید دلار و یورو و نگهداری آن اختصاص داده‌اند.

برجام چیست؟

«توافق جامع و نهایی هسته‌ای وین» که همه ما با عنوان «برجام» می‌شناسیم، در راستای توافق جامع بر سر برنامه هسته‌ای ایران و به دنبال تفاهم هسته‌ای لوزان، در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (شامل چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و آلمان) منعقد شد.

بر اساس این توافق، ایران متقبل شد که ذخایر اورانیم غنی شده متوسط خودش را از بین برده، ذخیره‌سازی اورانیوم با غنای کم را تا ۹۸ درصد کاهش داده، تعداد سانتریفیوژها را به یک سوم و حداقل به مدت ۱۵ سال کاهش دهد که البته این کار را نیز کرد.

ایران موافقت کرده‌ است که ۱۵ سال بعد، اورانیوم را بیش از ۳٫۶۷درصد غنی‌سازی نکند یا تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم جدید یا رآکتور آب‌سنگین جدیدی را نسازد. فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم به مدت ۱۰ سال به یک تک ساختمان که از سانتریفیوژهای نسل اول استفاده می‌کند محدود خواهد بود.

دیگر تأسیسات نیز طبق پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اجتناب از خطرهای اشاعه تسلیحات هسته ای تبدیل خواهند شد.

برای نظارت و تأیید اجرای توافق‌نامه توسط ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) به تمام تأسیسات اتمی ایران دسترسی منظم خواهد داشت.

در نتیجه این توافقنامه که تاییدیه پایدار متعهدین آن را به همراه دارد، ایران از تحریم‌های شورای امنیت ملل متحد، اتحادیه اروپا و ایالات متحده (تحریم‌های ثانویه) بیرون خواهد آمد.

واکنش‌های گسترده جهانی به خروج آمریکا از برجام

• فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می گوید توافق هسته ای با ایران موثر و نتیجه بخش بوده است.
• توسک: رویکرد مشترک اروپایی باید اتخاذ شود.
• ترزا می: لندن به برجام پایبند است.
• هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان نیز تاکید کرده است که برلین تلاش خواهد کرد با وجود خروج آمریکا از برجام این توافق را «زنده» نگه دارد.
• اوباما: تصمیم ترامپ اشتباهی جدی است.
• جان کری: تصمیم ترامپ امنیت آمریکا را تضعیف می کند.