برای کسانی که شیفت کاری شبانه داشته و به اصطلاح شب کار هستند، نخوابیدن در ساعات شب به شدت در شرایط آن ها تغییر عمده ایجاد خواهد کرد. عادات خوابیدن این افراد مختل شده، زندگی اجتماعی شان به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و رفته رفته زمان برای آن ها معنی خود را از دست خواهد داد. البته این موضوع تنها به روانشناسی برمی گردد زیرا آن ها هنوز هم روزی ۸ ساعت خوابیده و ۳ وعده غذا می خورند. اما سوال این است که آیا شیفت کاری شبانه یا شب کار بودن مسئله ای است که باید نگران آن بود یا خیر؟ بر اساس تحقیقاتی که اخیراً صورت گرفته،داشتن شیفت کاری شبانه به طور مداوم بسیار نگران کننده و به شکلی منفی تاثیرگذار است.
این تحقیقات که اولین در نوع خود به شمار می آید توسط محققان دانشگاه کلرادو صورت گرفته است و نتایج آن نشان می دهد که بیدار ماندن در طول شب و خوابیدن در طول روز حتی برای چند روز می تواند ترکیب خونی بدن شخص را به شدت تحت تاثیر قرار داده و تغییر دهد. بیش از ۱۰۰ پروتئین موجود در خون به دلیل داشتن شیفت کاری شبانه طولانی مدت و شب بیداری تحت تاثیر قرار گرفته که از آن میان می توان به پروتئین هایی اشاره کرد که در زمینه کنترل قند خون، متابولیسم انرژی و کارکرد سیستم ایمنی نقش دارند. بر اساس این تحقیقات، تغییر در مقدار پروتئین ها به سرعت و در همان روز دوم بی خوابی شبانه رخ می دهد.
از این رو اتفاقاتی مانند خستگی در مسافرت های طولانی مدت و چندین شیفت کاری شبانه به احتمال فراوان باعث ایجاد تغییراتی می شود که به آن ها اشاره شد. در این تحقیقات این موضوع مورد توجه قرار گرفته که در طول شیفت کاری شبانه،افراد به خوردن غذا تمایل دارند، همان کاری که در طول شیفت های کاری خود در طول روز انجام می دهند. خوردن غذا در شب اما تاثیر متفاوتی بر روی تنظیم پروتئین های موجود در خون خواهد داشت که ریسک بیماری هایی مانند دیابت را افزایش خواهد داد. تغییرات در این پروتئین ها با از کنترل خارج شدن قند خون و بالا رفتن آن بعد از خوردن غذا در طول شیفت کاری شبانه همراه خواهد بود.
بدین ترتیب در صورت تداوم چنین شرایطی احتمال ابتلا به دیابت افزایش خواهد یافت. همچنین تغییر در سطح پروتئین هایی که در زمینه سوزاندن کالری ها در طول روز دخالت داشتند می تواند به افزایش وزن و ظهور چاقی در فرد شب کار منتهی شود به خصوص اگر فعالیت فیزیکی افزایش نیافته و میزان غذایی که مصرف می شود کاهش پیدا نکند. اگر چه انسان ها همواره می توانند خود را با تغییرات کوچکی که در کارهای روتین و روزمره آن ها (سیکل شبانه روزی) ایجاد می شود- که برای قرن ها در ژنوم بدن انسان ها نهادینه شده است- هماهنگ و سازگار سازند اما این مورد کمی فراتر از چنین تغییرات قابل چشم پوشی و تطبیق پذیری است.
به همین دلیل است که حتی افرادی که برای سال ها شیفت کاری شبانه دارند هیچگاه به طور کامل به این مسئله عادت نمی کنند، از این رو نمی توانند با تغییراتی که در پروتئین های بدنشان ایجاد شده کنار بیایند. به گفته محققان، ساعت طبیعی و زیستی بدن این کارگران اغلب با شیفت کاری شبانه تطبیق پیدا نکرده و اغلب آن ها بعد از یک روز استراحت، به فعالیت های روزانه و خواب شبانه باز خواهند گشت تا بتوانند ساعاتی را با دوستان و خانواده خود بگذرانند. بدین ترتیب محققان تاکید کرده اند که افراد شب کار بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به بیماری های متابولیکی قرار دارند و حتی اگر در برخی موارد با شیفت کاری شبانه نیز انطباق و سازگاری وجود داشته باشد، این امر تاثیری در کاهش مشکلات دراز مدت مربوط به سلامتی نخواهد داشت.
اکنون سوال این است: کسی که ناچار باید شیفت کاری شبانه در دراز مدت داشته باشد چه کاری باید انجام دهد؟ بر اساس مطالعات صورت گرفته، قدم های موثری وجود دارد که برای سالم ماندن باید یک به یک انجام شوند. افزایش تحرک بدنی و تلاش برای رسیدن به خواب عمیق در طول ساعات استراحت می تواند اثرات منفی سیکل بدنی از نظم و تعادل خارج شده را کاهش دهد و داشتن رژیم غذایی سالم نیز بسیار موثر خواهد بود. بر اساس نتایج تحقیقات صورت گرفته و به گواه پزشکان؛ افزادی که برنامه منظم خواب- بیداری آن ها مختل می شود تمایل دارند که غذای بسیار بیشتری نسبت به نیازشان مصرف کرده، کمتر غذاهای سالم خورده و بیشتر به سمت غذاهای فرآوری شده می روند.
تمرکز بر روی رژیم غذایی سالم مانند میوه ها و سبزیجات و فعالیت بدنی روزانه می تواند بهترین گزینه برای این افراد باشد. حتی گفته می شود که خوردن مقدار محدودی غذا و یا حتی امتناع از این کار می تواند نقش قابل توجهی در کاهش خطرات داشتن شیفت کاری شبانه به صورت طولانی مدت داشته باشد هر چند این امر نه امکان پذیر است و نه می توان آن را به همه توصیه کرد. البته همه چیز نیز به غذا ختم نمی شود زیرا بخش عمده ای از مشکلات در اثر تغییر یافتن سیکل خواب-بیداری و ناسازگاری ایجاد می شود که بین سیکل روشنایی-تاریکی محیط و ساعت بیولوژیکی بدن افراد اتفاق می افتد.
بدین ترتیب متخصصان توصیه می کنند کسانی که مجبور به کار در شیفت کاری شبانه هستند بهتر است در طول روز خواب عمیق در اتاقی کاملاً تاریک را تجربه کرده و رختخواب را برای خود به مکانی راحت و آرامش بخش تبدیل کنند و در صورت لزوم گاهی نیز چرت های روزانه داشته باشند.
بدون نظر