سونامی چیست و چگونه شکل می‌گیرد؟

زلزله ۷ ریشتری اندونزی بیش از 90 کشته بر جای گذاشت

دیروز زلزله ای ۷ ریشتری جزایر بالی و لومبوک در اندونزی را لرزاند. به دنبال وقوع این زمین لرزه به ساکنان این جزایر در مورد احتمال شکل گیری امواج سونامی در دریا هشدار داده شد.

به گفته مقامات رسمی اندونزی زلزله روز یکشنبه دست کم ۹۱ کشته و ده‌ها مصدوم بر جای گذاشته است که از جان باختگان می‌توان به یک نوزاد یک ساله و یک مرد ۷۲ ساله اشاره کرد.

این زمین‌لرزه در عمق ۱۰ کیلومتری زمین روی داد. یکی از پس‌لرزه‌ها ۵.۲ ریشتر قدرت داشت.

گفتنی است که یک هفته پیش نیز زمین لرزه ای به قدرت ۶.۴ در مقیاس ریشتر در همین منطقه رخ داده بود. زلزله هفته گذشته ۱۴ کشته بر جای گذاشته بود.

این در حالیست که گردشگران زیادی دوران تعطیلات خود را در جزایر بالی و لومبوک می گذرانند.

بدنبال این خبر، این سوال پیش می‌آید که سونامی چیست و چگونه شکل می‌گیرد؟

سونامی در واقع  لرزش شدید آب دریاست که بدنبال زمین‌لرزه‌های زیر دریا شکل می‌گیرد. یعنی اگر زمین‌لرزه‌ای در زیر آب رخ دهد، انرژی حاصل از آن در اقیانوس آزاد شده و موجب وقوع امواج بزرگ سونامی می‌شود. این امواج سهمگین وقتی به ساحل برسند ویرانی‌های بسیاری را به بار خواهند آورد.

تسونامی زمانی شروع می‌شود که حجم وسیعی از آب به‌سرعت بالا برود. این حرکتِ سریع می‌تواند در نتیجهٔ یک زلزلهٔ زیرآبی رخ دهد یا بر اثر لغزیدن صخره، یا یک انفجار آتشفشانی یا هر حادثهٔ دیگری که انرژی زیادی دارد، ایجاد شود.

پس از سونامی‌ها معمولاً گسل‌های بزرگی در بستر دریاها پدید می‌آیند. بد نیست بدانید، سرعت موج‌های آبلرزه‌ای گاه به بیش از ۸۰۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد.

سرعت یک سونامی معمول که به خشکی نزدیک می شود تا ۵۰ کیلومتر در ساعت کاهش می‌یابد، و در مقابل ارتفاع آن تا ۳۰ متر بالای سطح دریا می‌رسد. با افزایش ارتفاع موج حین این فرآیند طول موج به شدت کاهش می‌یاید.

سونامی به خصوص اگر بدون هشدار قبلی به ساحلی برخورد کند، تلفات بسیاری به بار می‌آورد، و خط ساحلی با خاک یکسان می‌کند و همه چیز را با خود به دریا می‌کشاند.
منطقه‌ای که در معرض بیشترین خطر تخریب قرار دارند، نواحی در حد فاصل ۱.۶ کیلومتری خط ساحلی، به خاطر طغیان آب و آوار پراکنده‌شده، و با ارتفاع کمتر از ۱۵ متر از سطح دریا به خاطر ارتفاع امواج ضربه‌زننده است.

سونامی حتی می‌تواند به علت خصوصیات متفاوت بستر دریا و ساحل به پناهگاه‌های دور از ساحل هم برسد. برای مثال یک منطقه حفاظت‌شده ساحلی با ورودی باریک یک مسیر “شیپوری” ایجاد می‌کند، که باعث تشدید قدرت مخرب امواج می‌شود. یا کانال رودخانه‌ای راه را برای نفوذ بیشتر سونامی به مناطق داخلی‌تر می‌گشاید.

تا زمانی که یک سونامی به ساحل برخورد نکند، مشکل است نحوه تعامل آن را با خشکی پیش‌بینی کرد.

سونامی همیشه با مرگ مردم همراه بوده. به طور مثال یکی از بزرگ‌ترین سونامی‌ها که در دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی در نزدیکی سوماترای اندونزی روی داد باعث ویرانی عظیم و کشته شدن بیش از ۲۰۰ هزار نفر در جنوب آسیا شد.خسارت مالی این حادثه در حدود ۱۵ میلیارد دلار بود. بزرگی این زلزله ۹ ریشتر بود و پس‌لرزه‌های آن در آفریقای جنوبی نیز احساس شدند.

در سال ۲۰۱۱، پس از وقوع زلزله‌ای ۹ ریشتری، یک سونامی بسیار بزرگ در ژاپن اتفاق افتاد. این سونامی، با ۳۰۰ میلیارد دلار خسارت مالی، پرهزینه‌ترین فاجعه‌ی تاریخ بشریت محسوب می‌شود. البته به دلیل تدابیر کامل دولت ژاپن تلفات جانی این فاجعه حدود ۱۸ هزار نفر بود.

در آخر بد نیست جزایر لومبوک و بالی که در زمین لرزه اخیر خسارت دیده‌اند را معرفی کنیم.

لومبوک

لومبوک نام استانی در اندونزی و در همسایگی بالی است که به آن «خواهر جزیره بالی» هم می گویند. البته لومبوک به اندازه ی بالی شلوغ نیست و آرامش بیشتری دارد و روند زندگی هم در آن آهسته تر است.

لومبوک مساحتی برابر ۴۵۱۴ کیلومتر مربع دارد. جزیره لومبوک به بزرگی بالی است و خیلی با آن مقایسه می شود اما دنیایی کاملا متفاوت از آن دارد. از مناطق آتشفشانی در شمال جزیره گرفته تا سواحل منحصر بفردی مثل Muwan، هر گوشه از آن مانند یک الماس گمشده منتظر کشف شدن است و طبیعت گردی در این جزیره، کمترین دلیلی است که هر گردشگر می تواند برای سفر به لومبوک داشته باشد.

بالی

بالی جزیره‌ای است واقع در کشور اندونزی که از مراکز گردشگری مهم جهان به‌شمار می‌رود.

بالی جزیره خدایان، جزیره کوچکی از بزرگترین مجمع الجزایر جهان و بزرگترین کشور مسلمان جهان یعنی کشور اندونزی است. این جزیره دو اقیانوس آرام و اقیانوس هند را به هم پیوند داده است و در نتیجه این وصلت خود از آب و هوای بسیار متفاوتی برخوردارگردیده است و مثل بسیاری از جزایر دیگر اندونزی ، دنیای مخصوص به خودش را دارد. دنیایی که نام این جزیره را در فهرست برترین مقاصد گردشگری جهان قرار داده است.

چرا زمین شناسان سال ۲۰۱۸ را سال وقوع زلزله های سهمگین دانسته اند؟

با ۱۰ مورد از مهیب ترین و مرگبارترین زمین لرزه های تاریخ آشنا شوید

۱۰ اتفاق شگفت انگیزی که در صورت باز ایستادن زمین از حرکت رخ خواهند داد