گشتی در میان کاروان‌سراها و خانه خان‌ها؛ شهر جاده ابریشم آذربایجان

کشور آذربایجان پیش از اینکه برای منابع نفتی خود شهرت پیدا کند، سرزمین ابریشم و ادویه بوده.

گذرگاه اروپا و آسیا که در کنار دریای خزر و کوه‌های قفقاز واقع شده در گذشته برای قرار داشتن در مسیر جاده ابریشم و محل تجارت شرق و غرب شهرت داشت.

در قرن ۱۹ میلادی، شهر شِکی در شمال غربی جمهوری آذربایجان نزدیک به سرحد داغستان و گرجستان یکی از مراکز بین‌المللی تولید ابریشم بشمار می‌رفت.

شکی امروزه یکی از شهرهای کشور آذربایجان و مملو از چشم‌اندازهای بی‌نظیر و بناهای تاریخی زیباست.

شکی با جمعیت ۶۳ هزار نفری در ۳۲۵ کیلومتری شمال غرب باکو قرار دارد. در ادامه با هم نگاهی خواهیم داشته به کاروانسراها و معماری زیبای بناهای باستانی در این شهر.

کاروانسراهایی که محل اقامت تجار بودند

بر بلندای کوه‌های قفقاز و محصور در کوهستان‌های پوشیده از جنگل و درختان انبوه، شکی یکی از امن‌ترین مناطق در جاده ابریشم برای تُجاری بوده که می‌خواستند با حیوانات بارکش خود همچون اسب، قاطر یا شتر که اموال گرانبهایشان را حمل می‌کردند، در آن جا اقامت کنند.

مسافران از این مسیر به سمت تفلیس و باکو روانه می‌شدند. در شهر شکی ۵ کاروانسرا وجود دارد.

این اقامت‌گاه‌های کنار جاده‌ای زمانی جزوی از جاده ابریشم بوده و اکنون به یکی از ظرفیت‌های گردشگری کشور آذربایجان در همسایگی ایران تبدیل شده است. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۷ حدود ۲.۷ میلیون توریست بین‌المللی از این شهرستان بازدید کرده‌اند تا از نزدیک شاهد کاروانسراهایی باشند که به قرن ۱۸ میلادی مربوط هستند.

در خیابان ام.اف.آگوندوف در شهر قدیم شکی یک قلعه کوچک وجود دارد که در حال حاضر به هتل تغییر کاربری داده و در بزرگ آن کاملا چوبی است.

در بخش داخلی این قلعه شاهد گذرگاه‌های طاقی شکل در دوطبقه هستیم که در اطراف باغچه سرسبز وسط حیاط قرار دارند. دادوستدکننده‌ها احشام و شترهای خود را به درختان این باغچه می‌بستند تا در آنجا استراحت کنند و آماده ادامه سفر باشند.

اتاق‌های کاروانسرا در طبقه اول قرار داشتند که در حال حاضر نیز محل پذیرایی از مسافران و گردشگران از سراسر جهان است. امکانات داخل این اتاق‌ها به زمان شوروی سابق باز می‌گردد. قیمت کرایه هر اتاق در این کاروانسرا از ۳۰ منات حدود ۱۸ دلار برای هر شب آغاز می‌شود.

اقامت در این اتاق‌ها برای کسانی که عاشق تجربه زندگی در دوران باستان هستند بسیار هیجان‌انگیز خواهد بود.

سقف اتاق‌ها طاقی و سنگی است و پنجره‌های کوچکی در آنها وجود دارد تا هوا در داخل اتاق جریان داشته باشد.

گفتتنی است که در شهر شکی هتل‌های شیک هم وجود دارد و شما می‌توانید فقط از این کاروانسرا بازدید کنید و ملزم به اقامت در آن نیستید.

برای گشت زدن در گوشه و کنار این قلعه می‌توانید بین ظهر تا ۷ عصر به محوطه بروید تا در نور روز از همه جاذبه‌های این بنای باستانی دیدن کنید.

باغ‌رستوران بزرگی در حیاط پشتی وجود دارد و در قهوه‌خانه و چایخانه سنگی آن می‌توانید چای سنتی بنوشید.

محل زندگی خان‌های شکی

خان و خان‌بازی فقط به شهرهای ایران محدود نمی‌شود و در کشورهای اطراف نیز چنین سیستم‌های وجود داشته. یکی از جاذبه‌های اصلی شهر شکی در آذربایجان، اقامتگاه‌ تابستانی خان‌های این کشور بوده که در کوه‌های قفقاز و در خلال سال‌های ۱۷۴۳ و ۱۸۱۹ میلادی در آن ساکن بوده‌اند.

خانه تابستانی خان در دو طبقه و در قرن ۱۸ میلادی ساخته شده است. چوب‌های روسی، شیشه‌های فرانسوی، سرامیک‌های عثمانی و آینه‌کاری‌های ایرانی از جمله مواردی هستند که در کنار یکدیگر این شاهکار معماری را پدید آورده‌اند.

نمای بیرونی این خانه تابستانی با موزاییک‌های رنگی که در میان پنجره‌های چوبی کار شده‌اند نگاه گردشگران را به خود جلب می‌کند. پنجره‌های مشبک این بنا بدون هیچ چسب یا میخی ساخته شده‌اند و این خود یکی از جذابیت‌های این بنای باستانی است.

داخل این خانه ۶ اتاق وجود دارد که با شیشه‌ها، موزاییک‌ها، نقاشی‌های دیواری و تزئینات دیواری دیگر مزین شده‌اند.

شکی تاریخچه غنی دارد و مملو از کلیسا و مسجد است. در شمال این شهر کلیسای کیش قرار دارد که تاریخ ساخت آن به قرن یک عصر حاضر  باز می‌گردد و در حال حاضر مورداستفاده آلبانیایی های قفقازی قرار دارد.

در خیابان‌های شکی مغازه‌های متعددی به فروش انواع سرامیک، سماور، روسری و شال می‌پردازند که سوغاتی‌های این شهر محسوب می‌شوند.

اما سوغاتی اصلی و نماد اصلی شهر شکی در آذربایجان، ابریشم است.

از غذاهای محبوب و محلی شکی می‌توان به پیته اشاره کرد که نوعی آبگوشت است و با نان سرو می‌شود.

حلوا نیز از دسرهای محلی این منطقه محسوب می‌شود. در کنار خیابان نانوایی‌هایی هم وجود دارد که در تنور به پخت نان می‌پردازند و با سبزیجات و سماق مزه‌‌دار شده‌اند.

چای نوشیدن زیر سایه درختان روی تخت‌های تعبیه شده در جاهای سرسبز نیز یکی دیگر از لذت‌های شکی‌گردی در آذربایجان است.