هجدهمین جشن حافظ؛ گزارش اختصاصی روزیاتو از سینمایی‌ترین شب ایران

در گلدن گلاب ایرانی چه گذشت؟

شب گذشته جشن هجدهم حافظ برندگان خود را شناخت. مجله دنیای تصویر بیش از بیست سال است که فستیوال یا همان جشنواره‌ای کاملا خصوصی در عالم سینمای کشورمان برگزار می‌کند و نام جشن حافظ را بر آن نهاده است. در این شب سینمایی، اهالی بزرگی از سینما و تئاتر گردهم می‌آیند و در یک مرام شبه اسکار، برندگان فیلم‌های اکران شده در طول سال مشخص می‌شود.

جشن هجدهم حافظ در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد و به آثار سینمایی اکران شده مابین بهار ۹۶ تا بهار ۹۷ می‌پرداخت. جشن حافظ (یا بنا به تعبیری جشن دنیای تصویر) به مانند روال سال‌های اخیر خود، بخش تلویزیونی هم داشت و چند سالیست که این برنامه حال و هوایی مشابه با گلدن گلاب (که در آن از برنامه‌های تلویزیونی هم تقدیر می‌شود) به خود گرفته است.

با فوت علی معلم در روزهای پایانی سال ۱۳۹۵، آینده این جشنواره و مجله دنیای تصویر در هاله‌ای از ابهام فرورفت تا اینکه پسر و همسر او، امید معلم و آذر معماریان تصمیم گرفتند میراث او را زنده نگه دارند و تا امروز علی رغم مشکلات بسیار، هم انتشار مجله با نظمی مرتب ادامه یافته (به سردبیری امید) و جشن دنیای تصویر هم برگزار شده است. جشن هجدهم هم در فقدان علی معلم، شاملوی سینمای ایران، برگزار شد و یاد او در تک تک سخنرانی‌ها و صحنه‌های این نمایش گرامی ماند.

قرار بود که مراسم رسما از ساعت ۸ شب آغاز شود ولی به رسم همیشگی برگزاری مراسم‌های ایرانی و تاخیر ورود بازیگران و ازدحام جمعیت، مراسم تا ساعت ۹.۳۰ شب شروع نشد و با تاخیری بیش از ۹۰ دقیقه، سالن همایش پر از جمعیت مشتاق به سینما و طرفداران دو آتشه بازیگران شد. ایمان معلم فرزند کوچک علی معلم در ابتدای جشن به حضار خوش آمد گفت، آن هم دو زبانه! سپس لادن مستوفی با دکلمه‌ای یاد علی معلم را گرامی داشت و بعد از او، امید معلم به روی سن آمد و سخنرانی کرد:

«در اکثر سخنرانی‌ها و نقل قول‌هایی که این روزها منتشر می‌شود، از بدبختی و فلاکت و بیچارگی ملت گفته می‌شود در صورتی که این حرف‌ها هیچ چیزی را درمان نمی‌کند و اوضاع را بدتر می‌کند. به نظرم باید از امید و شادابی حرف زد و قرارمان اینست که امروز فقط حرف‌های خوب خوب بزنیم. برندگان تندیس هم این را رعایت کنند.»

بعد از صحبت‌های امید معلم، احسان کرمی مجری و بازیگر کشورمان روی سن آمد و مشخص شد که امسال او نقش اجرا کننده مراسم را دارد، موضوعی که البته خودش تاکید داشت نباید روی آن اسم مجری گذاشت چرا که مجری همیشگی این برنامه علی معلم بوده و بس. او صرفا خود را یک رهگذر می‌دانست و با معرفی چندین سلبریتی حاضر در سالن، شور و شوق را به جمعیت حاضر در سالن تزریق کرد. روند مراسم امسال تند‌تر بود و صحبت‌های کرمی هم کمتر، به قول خودش تصمیم داشتند که مراسم این بار تا پاسی از نیمه شب ادامه پیدا نکند و مردم کمتر خسته شوند.

جایزه نشان عباس کیارستمی که از سال گذشته پس از فوت این کارگردان به لیست نامزدهای جشن حافظ اضافه شده، اولین تندیسی بود که به اصغریوسفی نژاد برای فیلم او(خانه) رسید. گرچه فلسفه اصلی این جایزه از ابتدا اعطای آن به کارگردانان جوان و فیلم اولی بود و یوسفی نژاد نه جوان بود (او متولد سال ۱۳۴۸ هست) و نه فیلم اولش را ساخته بود. (دوازده سال پیش فیلمی به کارگردانی او با نام باران رؤیاها را نمی‌شوید اکران شد). شاید این جایزه هم هدفی بود برای تشویق بیشتر او به فیلمسازی تا مبادا اثر سوم او را ده سال دیگر ببینیم.

بعد از اعطای این جایزه، صحنه‌ای از مسابقه فوتبال ایران – اسپانیا در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه پخش شد که در آن بیرانوند شوت مهلک رونالدو را مهار کرد. این صحنه نوید حضور بیرانوند روی صحنه را می‌داد و او برای اعطای جایزه بهترین مستند بلند روی سن آمد، جایزه‌ای که می‌شد از ورزشکار بودن اعطاکننده او حدس زد که قرار است به مستند ورزشی صفرتاسکو (داستان خواهران منصوریان) اعطا شود.  سحر مصیبی کارگردان این فیلم روی سن آمد و با تشکر از مهتاب کرامتی که پشتوانه او در این فیلم بود، صحنه را ترک گفت.

تندیس یک عمر فعالیت نوشتاری از آن جوایز لابی‌بازی جشنواره امسال دنیای تصویر بود که به هیوا مسیح، شاعر و منتقد کشورمان تعلق گرفت که از قضا جزو هیات داوران امسال این مراسم هم بود. مسیح سخنرانی نسبتا طولانی داشت و کتاب جدید خود، صد غزل انتقادی حافظ، را به روح علی معلم تقدیم کرد که آذر معماریان به نیابت از همسرش آن را گرفت. هیوا مسیح آذر معماریان را زنی مانند آیدا شاملو برای علی معلم دانست و گفت: «در سینمای ایران هیچ وقت هیچ کس همانند علی معلم نخواهد آمد.»

جایزه یک عمر فعالیت هنری به دکتر علی رفیعی رسید، شخصی که پیش از انقلاب در سینما مشغول بود و بعد از انقلاب دو فیلم ماهی‌ها عاشق می‌شوند و آقا یوسف را ساخته و بیشتر فعالیتش را در زمینه تئاتر گذرانده است. او در سخنرانی خود گفت:

«نمی‌توانم به این جایزه بگویم یک عمر فعالیت هنری چرا که در این مملکت بیشتر در ممنوعیت هنری و ممنوعیت خلاقیت زندگی کرده‌ام، آن هم در بین دولتمردانی که هیچ چیزی از هنر نمی‌دانند و آن را نمی‌فهمند.»

بهترین فیلمنامه تلویزیونی به سریال پایتخت ۵ که در ایام نوروز از تلویزیون پخش شد رسید و محسن تنابنده جایزه خود را از دستان نیوشا ضیغمی گرفت. او که به نظر عصبانی می‌آمد صرفا تشکر کوتاهی کرد و زود صحنه را ترک کرد، هرچند بعد از گذشت دقایقی، انگار که تازه یادش آمده باشد دوباره روی سن آمد و ضمن عذرخواهی اعلام کرد که نام خشایار الوند هم باید در زمینه فیلمنامه سریال ذکر شود و زحمت‌های بی‌دریغ الوند اگر نبود، پایتخت به جایگاه فعلی خود نمی‌رسید.

رویا میرعلمی که بیشتر در عالم تئاتر شناخته شده است، به خاطر بازیگری خود در فصل دوم سریال کمدی لیسانسه‌ها برنده جایزه بهترین بازیگر زن کمدی شد. او در حین دریافت جایزه‌اش از علی صادقی در پوست خود نمی‌گنجید.

بهرام افشاری بازیگر سریال پایتخت ۵ هم توانست بهترین بازیگر کمدی تلویزیونی جشنواره امسال شود و مهران غفوریان که در روزهای آینده پدر می‌شود، جایزه را به او اهدا کرد.

در این لحظه رضا یزدانی و گروهش اجرایی زنده داشتند و بعد از آن پژمان جمشیدی روی سن آمد و به معصومه بیات (رگ خواب) جایزه بهترین فیلمنامه را داد. رضا یزدانی و بند موسیقی‌اش کمی بعدتر آهنگی از فیلم تیک‌آف (به همین نام) هم اجرا کردند که سبکی ترکیبی از فولکلوریک و راک دارد.

کمی بعدتر به بخش بهترین دستاورد فنی رسیدیم که به نوعی حکم بهترین جلوه‌های ویژه را در این جشنواره دارد. هرچند امسال این جایزه به انیمیشن فیلشاه رسید چرا که به گفته هیات داوران عوامل این کار توانستند انیمیشن ایران را گامی رو به جلو ببرند. هادی محمدیان (کارگردان اثر) در مراسم نبود و جایزه به امید معلم داده شد تا بعدا به دست خودش برسد.

جایزه بهترین تدوین هم به تیم دو نفره حسین جمشیدی و سجاد پهلوان زاده برای فیلم لاتاری رسید که پیش از این هم در ایستاده در غبار با یکدیگر همکاری کرده بودند. آنها دونفری یک تندیس گرفتند و سر اینکه چه کسی تندیس را باید با خود ببرد کمی کل کل داشتند.

بهترین بازیگر زن درام تلویزونی هم در کمال تعجب حاضران به رویا نونهالی برای سریال شهرزاد رسید و ترانه علیدوستی و دیگر رقبای قدر در رقابت این بخش جا ماندند.

ریحانه پارسا و سینا مهراد که این روزها با سریال پدر برای مردم شناخته شدند روی سن آمدند و با تشویق شدید حضار روبرو شدند. ریحانه پارسا با استایل خاص خود و دست به جیب داشتن، برنده را اعلام کرد و مهدی سلطانی برای دریافت تندیس بهترین بازیگر مرد درام تلویزیونی روی صحنه آمد و جایزه خود را به تمام گنده‌لات‌های با مرام تقدیم کرد.

بهترین موسیقی متن امسال هم رقابت سرسختی داشت که در نهایت به سهراب پورناظری برای ساخت موسیقی رگ خواب (با صدای همایون شجریان رسید.) و اتفاقا تندیس بهترین خواننده سال هم از آن همایون شجریان شد که متاسفانه سفری کاری برایش پیش آمده بود و رایان شجریان (برادر کوچکتر او) جایزه را گرفت. او در حین دریافت جایزه از دعای مردم ایران برای بهبودی پدرش تشکرد کرد و گفت که حال پدر خوب است و سلام گرم مردم را حتما به او می‌رساند. حضار در این جا با دعوت احسان کرمی از جا برخاستند و ایستاده استاد آوازه خوان کشور را تشویق کردند.

پس از آن امین تاریخ، اسطوره بازیگری کشورمان روی سن آمد و بهترین چهره تلویزیونی را برای دومین سال متوالی به مهران مدیری داد. زمان اعطای این جایزه مصادف شده بود با لحظه آنتراکت و استراحت مردم و خود مدیری هم اعلام کرد که رفته بوده سیگار بکشد و برای همین دیر روی صحنه آمد.

بهترین کارگردان تلویزیونی هم به حسن فتحی برای ساخت سریال شهرزاد رسید و او از تمامی عوامل این سریال تشکر کرد که در برابر حاشیه‌های پیش آمده ایستادگی کردند و سرانجام شهرزاد را به پایانی خوش رساندند.

بهترین سریال جشنواره هجدهم که از دیدگاه آرای مردمی انتخاب شده بود به سریال پایتخت ۵ رسید و به جای آنکه تمام عوامل حاضر در سالن روی سن بیایند، کارگردان این مجموعه جایزه را دریافت کرد و همانند تنابنده، نویسنده این اثر، نطق کوتاهی کرد که در آن از عوامل تشکر به میان آمده بود.

لیلا حاتمی برنده جایزه بهترین زن درام سینمایی شد که با پیامی ویدئویی از داوران تشکر کرد و پریناز ایزدیار هم به طور مشترک این جایزه را برد. ایزدیار در حین دریافت جایزه گفت: «روحم خبر نداشت که ممکن است این جایزه را ببرم و الان در شوک هستم. پارسال یک حدس‌هایی می‌زدم ولی امسال واقعا نمی‌توانستم فکر کنم که برنده شوم.

جایزه بهترین بازیگر مرد هم همانند تندیس قبلی به دو نفر مشترکا رسید: کوروش تهامی برای رگ خواب و هادی حجازی فر برای لاتاری. تهامی از همسر خودش تشکر کرد و گفت که: «زندگی بدون این زن برایش سخت است.»

حجازی فر هم از علاقه مفرط خودش به مجله دنیای تصویر در دوران جوانی گفت و خاشعانه اعلام کرد که : «الان در میان یکی از رویاهای جوانی‌اش ایستاده است.»

پرویز پور حسینی هم جایزه سومی را از آن خود کرد که توسط جواد عزتی برای بازی او در قاتل اهلی داده شد و احتمالا فشار جواد طوسی، منتقد سینما و یکی از داوران امسال جشنواره که از عاشقان سینمایی کیمیایی‌ است باعث اعطای این جایزه شد. بعد از این جایزه نوبت به تندیس بهترین فیلمبردار رسید که مسعود سلامی برای فیلم خفه‌گی آن را به خانه برد.

فریدون جیرانی روی سن آمد و با خاطراتی که از خودش و علی معلم تعریف کرد، اشک‌هایش جاری شد و گفت: «قبل از منتشر شدن شماره یک دنیای تصویر با او دوستی دیرینه‌ای داشتم و یادم می‌آید برای شماره اول با او گفتگویی درباره اوضاع سینمای آن زمان کردم.» او نتوانست بیشتر حرف هایش را ادامه دهد و با چشم‌های غم آلود همراه با مهتاب کرامتی (که جایزه را به او داده بود) صحنه را ترک کرد.

در نهایت جایزه بهترین فیلم از راه رسید و این جایزه به دو فیلم در قالب دو جایزه مجزا داده شد. یک جایزه به اسم تندیس ویژه هیات داوران به فیلم لاتاری اهدا شد که محمدحسین مهدویان آن را دریافت کرد و در آخر هم جایزه بهترین فیلم به رگ خواب رسید و حمید نعمت‌الله تندیس خودش را از دستان احسان کرمی گرفت.

با توجه به لیست جوایز امسال با کمی رکوردشکنی در تاریخ این جشنواره بیست ساله روبرو بودیم که اصلی‌ترین آنها به این دو مورد برمی‌گردد:  «رگ خواب» با ۶ جایزه بعد از «لیلا» (به کارگردانی داریوش مهرجویی) دومین فیلم پرافتخار تاریخ حافظ شد و مهران مدیری هم حال با ۶ جایزه در کنار اصغر فرهادی پرافتخارترین چهره تاریخ حافظ است.

با وجود شعار حرف‌های خوب خوب زدن امید معلم، باید اعتراف کرد که در جشن حافظ امسال خبری از سرزندگی و طنز زیرپوستی اجرای جشن نبود و مشخصا هیچ داستان و ایده‌ای برای طول مراسم نوشته نشده نبود.

احسان کرمی هم همانطور که خودش اعتراف کرد بیشتر به رهگذری می‌مانست که از ترس قیاس شدن با علی معلم، از اجرای جدی سرباز می‌زد و شاید بهتر بود همانند سال گذشته، مهران مدیری مجری‌گری مراسم را برعهده می‌گرفت.

هجدهمین جشن دنیای تصویر (جشن حافظ) به پایان رسید و کیفیت آن برخلاف گفته برخی حضار، پایین‌تر از گذشته بود و اعطای جوایز به چند فیلم خاص، نشان می‌دهد که نامزد کردن دیگر کاندیداهای کمتر دیده شده در بخش‌های دیگر نوعی از سر باز کردن است و هنوز هم آن نگاه متفاوتی که دایم از آن دم زده می‌شود، در جشن حافظ وجود ندارد.

با اینحال جشن دنیای تصویر به خاطر تنها جشن بخش خصوصی سینمای کشور قابل احترام است و برای اجرای بهتر و انتخاب‌های حرفه‌ای تر باید تا دوره بعدی صبر کرد.