مناقشه تعیین خط بستر و سهم آبی کشورها در دریای خزر سال‌ها‌ست که به یک چالش جدی میان کشورهای حاشیه این دریا بدل شده است. مسئله‌ای که به ویژه با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ و تغییر وضعیت بازیگران حاضر در این مجادله از ۲ به ۵ شرایط پیچیده‌تری را پدید آورده است.
اما موضوع امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر، به‌ویژه در روزهای گذشته به یک مساله ملی نزد بسیاری از شهروندان تبدیل شده؛ جایی که مردم نگرانند دولت نتواند از حقوق «ملت» در دریای خزر دفاع کند. این در حالیست که افراد صرف نظر از تخصص، دانش و میزان مطالعه، خود را در جایگاه مدعی قرار می‌دهند و مذاکره کنندگان، دیپلمات‌ها، وزارت خارجه، دولت و حتی کل نظام سیاسی ایران را به اتهام آنچه آنها «خیانت علیه منافع ملی ایران زمین» می‌خوانند به باد انتقاد تهمت و دشمنام می‌بندند.
این موضوع به شکل غیر عادی‌ای عمومیت پیدا کرده است. بسیاری از رسانه‌های داخل و خارج ایران هم در ساعت‌های قبل و بعد از امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر، با انتشار تحلیل و مصاحبه و کارتون و کاریکاتور، خشم خود را نسبت به «آب رفتن سهم ایران در دریای خزر» ابراز کردند.
این حجم از توجه مردم همیشه در صحنه ایران‌زمین ما را بر آن داشت تا نکاتی جالب و خواندنی در مورد دریای خزر را به اطلاع کاربران برسانیم تا کسانی که مدعی حق‌گیری هستند دست‌کم با ویژگی‌های بزرگ‌ترین دریاچه جهان تا حدی آشنا شوند.
برای این منظور در ادامه همراهمان باشید.
کرانه دریای خزر در ایران
آشوراده تنها جزیره ایرانی دریای خزر است
دریای خزر یک جزیره ایرانی موسوم به آشوراده دارد. جزیره آشوراده با وسعتی حدود یکهزار و ۲۰۰ هکتار از شرق به تنگهای باریک موسوم به تنگه «چپق اوغلی» و از غرب به کانال طبیعی «خزینی» و ادامه شبه جزیره «میانکاله» و از جنوب به خلیج گرگان منتهی می‌شود که طرفداران محیط زیست معتقدند می‌تواند به یکی از قطب‌های گردشگری ایران تبدیل شود.آشوراده در سه کیلومتری بندر ترکمن قرار دارد. این جزیره تا پیش از سال ۷۲ خورشیدی قابل سکونت بود اما زمانیکه در سال ۱۳۷۲ سطح آب دریا بالا آمد، مردم با سیلی مواجه شدند که آنها را مجبور به مهاجرت کرد و جزیره بدون سکنه تنها ماند.
دریای خزر، ته‌مانده‌ی اقیانوسی‌است که دیگر نیست
دریای خزر در گذشته بخشی از اقیانوسی به نام «تتیس» بود. تتیس اقیانوسی در دوران باستان بوده که بین دو قاره به‌نام‌های گوندوانا و لوراسیا قرار داشته. اما با گذشت زمان، بخشی از ابرقاره گوندوانا از آن جدا شد و بعدها صفحه هند-استرالیا را تشکیل داد. این بخش که دایما در حرکت بوده در نهایت به اوراسیا نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود تا آنکه برخورد آن با اوراسیا به پایان تتیس می‌انجامد و پدید آمدن رشته کوه هیمالیا را رقم می‌زند. در حال حاضر، هند، پاکستان، اندونزی و اقیانوس هند جای تتیس را گرفته‌اند.
دریای خزر نام‌ها و عناوین گوناگونی دارد
دریای خزر که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود، با عناوین مختلفی در سراسر جهان یاد می‌شود؛ از جمله می‌توان به «دریای کاسپین»، «بزرگ‌ترین دریاچه جهان»، «کوچک‌ترین دریای خودکفای کره زمین» یا «بزرگ‌ترین پهنه آبی محصور در خشکی» اشاره کرد.
دریای کاسپین کمتر از ۵ متر عمق دارد
دریای خزر حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر طول، بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر عرض دارد، عمق آن به‌طور میانگین کمتر از ۵ متر است و سطح آن در حدود ۲۸ متر پائین‌تر از سطح دریاهای آزاد است. باید بدانید که قسمت شمالی این دریا به‌قدری کم‌عمق است که فقط نیم درصد آب دریا در یک‌چهارم شمالی آن قرار دارد.
دریای خزر بهترین منبع برای کسب درآمد است
دریای خزر مملو از ذخایر نفت و گاز است که در زیر بستر دریا واقع شده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد حجم ذخایر تخمین زده شده نفتی در دریای خزر حدوداً برابر با ۵۰ میلیارد بشکه و ذخایر گاز طبیعی تأیید شده هم برابر با ۲۵۷ هزار میلیارد فوت مکعب بوده‌است؛ که این ارقام ۴٪ از ذخایر گاز و نفت دنیا را تشکیل می‌دهد. البته انواع ماهیان خاویاری هم از دیگر منابع مهم دریای خزر بشمار می‌رود. دریای مازندران محیطی مناسب برای زندگی و رشد مرغوب‌ترین ماهی‌های خاویاری جهان بشمار می‌رود بهطوریکه ۹۰ درصد صید ماهیان خاویاری مختص به این دریاست.
جهت جریان آب دریای کاسپین سبب آلودگی ساحل ایران می‌شود
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چرا سواحل دریای خزر در ایران تا این اندازه آلوده و کثیف است؟ علاوه بر رعایت نکردن خود مردم که ساحل را با سطل زباله اشتباه می‌گیرند، باید بدانید که جهت جریان آب این دریاچه از سمت شمال غربی به جنوب شرقی است. همین جهت جریان و عمق زیاد آب در سواحل ایران منجر به تجمع انواع آلودگی‌های این دریاچه در سواحل ایران به میزانی بیشتر از کرانه‌های دیگر کشورها می‌شود.
آلودگی ناشی از عملیات اکتشاف و استخراج نفت خزر را تهدید می‌کند
آلودگی معضلی جدی و خطرناک برای دریا خزر بشمار می‌رود بهطوریکه با ورود سالیانه ۱۲۲ هزار و ۳۵۰ تن آلودگی از کشورهای حاشیه این دریا به ویژه آلودگی ناشی از عملیات اکتشاف و استخراج نفت، محیط دریای کاسپین را آلوده کرده و گونه‌های زیستی این دریا را در معرض خطر جدی قرار داده‌است.
نام خزر توهین به ایرانی هاست!
بسیاری معتقدند نوشتن نام خزر برای دریای شمال ایران، توهین به ایرانی هاست! برای اینکه خزرها، قومی بوده اند که در دوران های مختلف به ایران می تاختند. خزرها به همراه دیگر اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز، در زمان ساسانیان، بارها و بارها به سرزمین ایران می‌تاختند و پس از حضور کوتاه مدت خود معمولاً به دست سپاه ساسانی از مرزهای ایران بیرون رانده می‌شدند. این قوم هم‍‌واره با بیزانس بر ضد ایران هم‌پیمان بود. بنای استحکامات بزرگی چون شهر دربند در شمال قفقاز در عهد ساسانیان، که برای جلوگیری از حملات خزران صورت گرفت، هنوز پا برجاست.
چرا کاسپین؟
کاسپین نامی است که اروپائی‌ها و دیگر مردمان جهان برای دریای شمال ایران به‌کار می‌برند. فارسی زبانان نیز از جمله تاجیکان آن را «کاسپین» می‌نامند. کاسپین خود از نام قوم آریایی کاسپی (یا کاسّی) گرفته شده‌است که ابتدا در کرانه‌های غربی تا جنوب غربی آن ساکن بوده‌اند و به تدریج تا کرانه‌های جنوبی آمدند.
مثلا الان اونایی که جبهه گرفتن و به قول شما اطلاعی در مورد اوضاع سیاسی و… ندارن با اطلاعات و مطالعاتی که شما اینجا گردآوری کردید و هیچ ربطی به سیاست نداشت و همونطور که گفتید فقط و فقط منافع ملی مارو در بر میگیره نظرشون برمیگرده، این اطلاعاتی که اینجا دادید رو همه میدونن منم با اون دسته از کسانی که گفتن منافع ملی رو دادن رفت کاملا موافقم، و این تازه یکی از چندین منافع و منابع ملی بوده که با خبر شدیم بگذریم از اونایی که بی خبریم، این شما هستید که سرتونو کردید زیر برف، برفی نمونده البته با این خشکسالی، سرتونو کردید زیر خاک یا شایدم برعکس، کمی واقع بین باشید.
در زمان فروپاشی شوروی شاه اعلام کرده بود که در هر صورت سهم شوروی ۵۰ درصده و اگر میخان بپاشن سهم خودشونو بین خودشون تقسیم کنند. یه سریا که معلوم نیس منافعشون از کجاس دوره افتادن ک سهم ۲۰ درصدی هم واقع گرایانه نیس(!) چه برسه ۵۰ درصد. با مردم چی کار کردن که انقد وطن پرستی بی ارزش شده؟
خیلی عالی بود مطلب جامع ای بود.
اون پنج متر یعنی چی؟ یعنی خژر کم عمق هست؟
میانگین قطعا اشتباه نوشته شده و این حداقل عمق در مناطق کم عمق شمالی خزره
مثلا الان اونایی که جبهه گرفتن و به قول شما اطلاعی در مورد اوضاع سیاسی و… ندارن با اطلاعات و مطالعاتی که شما اینجا گردآوری کردید و هیچ ربطی به سیاست نداشت و همونطور که گفتید فقط و فقط منافع ملی مارو در بر میگیره نظرشون برمیگرده، این اطلاعاتی که اینجا دادید رو همه میدونن منم با اون دسته از کسانی که گفتن منافع ملی رو دادن رفت کاملا موافقم، و این تازه یکی از چندین منافع و منابع ملی بوده که با خبر شدیم بگذریم از اونایی که بی خبریم، این شما هستید که سرتونو کردید زیر برف، برفی نمونده البته با این خشکسالی، سرتونو کردید زیر خاک یا شایدم برعکس، کمی واقع بین باشید.
در زمان فروپاشی شوروی شاه اعلام کرده بود که در هر صورت سهم شوروی ۵۰ درصده و اگر میخان بپاشن سهم خودشونو بین خودشون تقسیم کنند. یه سریا که معلوم نیس منافعشون از کجاس دوره افتادن ک سهم ۲۰ درصدی هم واقع گرایانه نیس(!) چه برسه ۵۰ درصد. با مردم چی کار کردن که انقد وطن پرستی بی ارزش شده؟
زمان فروپاشی شوروی شاه اصن زنده نبود!
خوب بود، اما جناب ظریف لطف کردن وبخشیدن بنفع روحانی ودارودسته اش، متاسفانه