نیروی هوایی ایالات متحده در حال ساخت و توسعه بمب های هوشمندی است که بسته به نوع هدف انفجار متفاوتی خواهند داشت. این «مهمات دارای تاثیرات قابل تماس» (Dialable Effects Munition) می توانند قدرت انفجار را برای نابودی کامل محل تجمع نیروهای دشمن افزایش دهند یا آن را چنان کاهش دهند که برای کشتن یک تروریست بدون آسیب رساندن به غیرنظامیان اطراف او کافی باشد. سرهنگ گری هاس، مدیر بخش مهمات آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی هوایی ایالات متحده می گوید که در بدترین شرایط شاید بخواهید مواد منفجره را به طور کامل غیرفعال و خاموش کنید و کلاهک درونی بمب را مانند یک گلوله به شخصی که در یک جمع کنار میز نشسته برخورد داده بدون اینکه کوچکترین آسیبی به دیگر افراد حاضر سر میز برسد.
اما دفعه بعد می توانید از همین سلاح برای ایجاد انفجاری کامل و بزرگ برای ویران کردن همان ساختمان استفاده کنید. این تکنولوژی یکی دیگر از راه هایی است که ارتش ایالات متحده برای مقابله با قدرت های بزرگ رقیب مانند روسیه و چین می تواند در پیش بگیرد بدون این که درس های سخت جنگ های چریکی در افغانستان و عراق را فراموش کند. یک سلاح منفردی که بتواند برای گستره وسیع و مختلفی از اهداف با تنظیمات متفاوت مورد استفاده قرار گیرد برای جنگ های موسوم به «درگیری های هیبریدی» مفید خواهد بود. در چنین جنگ هایی، مانند نبرد علیه دولت اسلامی و شبه نظامیان طرفدار روسیه در اوکراین، دشمن از هر چیزی که در دسترس دارد، از کماندوهای مخفی شده در میان مردم تا تانک های سنگین، استفاده خواهد کرد که همگی آن ها به سلاح های متفاوتی برای نابود کردن نیاز دارند.
از دهه ۱۹۶۰، کلاهک های هسته ای انفجارهای متفاوتی تولید می کنند. روش استاندارد برای ایجاد چنین قابلیتی القا کردن مقدار کمتر یا بیشتری گاز تریتیوم است که واکنش اتمی را افزایش می دهد. اما مواد منفجره معمول تاکنون دارای چنین قابلیت و انعطاف پذیری نبودند. پیشرفته ترین تکنولوژی نزدیک به این مفهوم در مواد منفجره معمول، تکنولوژی موسوم به «ارتفاع انفجار متغیر» است که به یک بمب اجازه می دهد بالاتر رفته و اثر انفجار خود را در منطقه بزرگتری اعمال کند یا پایین تر رفته و اثر انفجار را به نقطه ای خاص محدود نماید اما تاثیرات این تکنولوژی تنها در مسافت های معین و محدود قابل توجه بود.
از این رو وقتی که پس از دوران جنگ سرد کاهش تلفات غیرنظامیان به یک دغدغه بزرگ تبدیل شد، ارتش ایالات متحده بمب های جدید زیادی ساخت که بسیار دقیق و نقطه زن بوده و برای نابودی اجتماعات دشمن به کار می رفتند. در اوایل سال ۱۹۹۹، نیروهای هوایی که منطقه پرواز ممنوع را بر فراز عراق حکمفرما کرده بودند، مواد منفجره موجود در بمب های ۲.۰۰۰ پوندی خود را با بتن جایگزین کرده بودند و بدین ترتیب از این بمب ها به جای ایجاد انفجارهای بزرگ به عنوان گلوله های یک تک تیرانداز اما با قدرت و حجم بسیار بیشتر استفاده می کردند.
خیلی زود ارتش ایالات متحده بمب های مخصوص با قدرت انفجار کم مانند بمب های با قطر کم (SDB) با وزن ۲۵۰ پوند و سلاح با آسیب جانبی کم به وزن ۵۰۰ پوند را ساخت که پوشش فلزی معمول را با یک پوشش کربن-فیبر جایگزین می کرد و بدین ترتیب دیگر خبری از تبدیل شدن غلاف های فلزی به ترکش هایی مرگبار نبود. حتی بمب های ۵۰۰ پوندی Mk 82 نیز که غلافی فلزی داشتند با یک ترفند هوشمندانه کارکرد جدیدی پیدا کردند. با کند کردن فیوز به میزان ۱۰ میلی ثانیه، به این بمب ها فرصت کافی داده می شود تا قبل از انفجار به طور کامل در زیر زمین دفن شده و این موضوع نور ایجاد شده در لحظه انفجار و صدای آن را به شدت کاهش می داد. مشکل این سلاح های ضعیف شده این بود که نمی توانستید در صورت نیاز آن ها را با قدرت بیشتری منفجر کنید.
برای مثال در یک عملیات نیروهای آمریکایی چند بمب فیوز کنده شده Mk 82 روی کاروانی گیر افتاده از نیروهای دشمن رها شد. این بمب ها همانطور که انتظار می رفت به زیر زمین رفته و شوکی بزرگ را در زیر زمین ایجاد کردند که باعث واژگون شدن تمامی خودروهای کاروان دشمن شده اما نیروهای دشمن بدون این که آسیبی ببینند توانستند از مهلکه بگریزند. راه حل چنین معضلی این بود که هواپیماها همزمان بمب های با فیوز کنده شده و بمب های معمولی را حمل کنند اما این بدان معنا بود که هواپیماهای مذکور تنها می توانستند از نیمی از ظرفیت خود برای نابودی یک هدف خاص استفاده کنند. چه می شد اگر می توانستید سلاحی بسازید که برای نابودی اهدافی متنوع مناسب باشد و بتوانید طوری آن را تنظیم کنید که هدف مورد نظر شما را مورد اصابت قرار دهد نه چیز دیگری را؟ این همان چیزی است که آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی هوایی ایالات متحده در حال تحقیق بر روی آن است.
بمب بتونی
اولین گام در این عرصه ساخت بمب دارای تاثیرات قابل تماس است؛ بمبی ۲.۰۰۰ پوندی می تواند ارتفاع انفجار خود را افزایش داد و محدوده وسیع تری را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع این سلاح محصول فرعی تلاش ها برای جایگزینی بمب های خوشه ای بود که «باران فولادی» ترکش های آن ها می تواند کاروانی کامل از خودروهای زرهی دشمن را نابود سازد اما همزمان مرگ غیرنظامیان بسیاری را در پی دارد، چیزی که ایالات متحده در معاهدات بین المللی قول جلوگیری از آن را داده است. در حالی که این بمب های هوشمند برای جنگ های بزرگ موثر و کارآمد خواهند بود، در حملات ضد تروریستی نیازی به استفاده از حداکثر قدرت انفجاری این بمب ها نیست.
بدین ترتیب می توان از بمب هایی کوچکتر با انعطاف انفجاری بیشتر استفاده کرد و هنگام برخورد با یک هدف بزرگ به جای استفاده از یک بمب ۲.۰۰۰ پوندی از ۴ بمب ۲۵۰ پوندی استفاده می کنید. برخی اهداف سخت مانند پناهگاه های زیرزمینی بتنی نیز وجود دارند که برای نابودی آن ها باید اطمینان داشته باشید که تمامی مواد منفجره یک بمب بزرگ در زمانی واحد به طور دقیق به آن هدف واحد اصابت کنند. نسخه ۲۵۰ پوندی این بمب های هوشمند نسل دوم این تکنولوژی جدید خواهد بود که با نام «مهمات دارای تاثیرات انتخابی» (Selectable Effects Munition) است که علاوه بر کوچکتر بودن، حاوی سیستم های کنترلی الکترونیکی پیشرفته ای خواهد بود که به خلبان اجازه می دهد میزان انفجاری تولیدی مورد دلخواه خود را در میانه عملیات و از درون اتاقک خلبان تعیین نماید.
بدین ترتیب با فعال کردن یا غیرفعال کردن مواد منفجره موجود در بمب می توانید از آن برای ایجاد انفجاری بزرگ یا به عنوان یک گلوله بزرگ بدون قدرت انفجاری استفاده کنید. با تکنولوژی های جدید این قدرت انتخاب بسیار بیشتر خواهد شد به نحوی که پیش از انفجار می توانید تنها بخشی از فیوزها را فعال کرده و یا مشخص کنید که انفجار از نوک کلاهک آغاز شود و سپس در ادامه به سمت عقب برود و یا برای هدفی دیگر این ترتیب کاملاً برعکس باشد. برای رسیدن به چنین هدف جاه طلبانه ای به زمانبندی دقیق میلی ثانیه ای و مدل سازی ریاضی بسیار پیچیده نیاز است.
البته در صورت ساخت در مقیاس انبوه، چنین بمب هایی جایگزین تمامی انواع کلاهک ها نخواهند شد و قرار نیست از این کلاهک های خاص به عنوان نوشدارویی برای تمامی اهداف استفاده کرد. در پایان باید گفت که چنین تکنولوژی خارق العاده ای می تواند به تولید بمبی منتهی شود که می تواند یک تانک را در میدان نبرد نابود سازد و یا خودرو یک تروریست را در عملیاتی مشابه در وسط خیابانی شلوغ مورد هدف قرار دهد بدون آن که کوچک ترین آسیبی به محیط اطراف برسد.
بدون نظر