معمای جمال خاشقجی؛ آیا روزنامه‌نگار منتقد در کنسولگری عربستان شکنجه و تکه تکه شده است؟

جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد دولت عربستان بعد از مراجعه به کنسولگری کشورش در استانبول ترکیه ناپدید شد. روز گذشته مقامات پلیس استانبول در اظهاراتی هولناک اعلام کردند که این روزنامه نگار در کنسولگری عربستان شکنجه شده، به قتل رسیده و تکه تکه شده است. جمال خاشقجی ۵۹ ساله به منظور دریافت مدارک رسمی لازم برای برگزاری مراسم عروسی خود که قرار بود به زودی انجام گیرد وارد کنسولگری شده و دیگر بیرون نیامد. مقامات پلیس ترکیه بر این باورند که خاشقجی در درون ساختمان کنسولگری به قتل رسیده است، موضوعی که مقامات ریاض به شدت آن را رد نموده و ادعا کرده اند که این مرد عربستانی پس از خارج شدن از کنسولگری در بعدازظهر سه شنبه ناپدید شده است.

جمال خاشقجی از منتقدان سرسخت سیاست های محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان بوده و ظاهراً به همین دلیل به قتل رسیده است. به گفته مقامات پلیس ترکیه از تمامی مراحل شکنجه و قتل خاشقجی فیلم گرفته شده تا مقامات عربستانی از مرگ او مطمئن شوند و این ویدیو نیز به خارج از کشور (ترکیه) منتقل شده است. پلیس قبلاً نیز اعلام کرده بود که ۱۵ عربستانی، از جمله چند مقام رسمی، از طریق دو پرواز وارد استانبول شده و همزمان با خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول حضور داشته اند. بر اساس یافته های اولیه مقامات پلیس، روزنامه نگار منتقد عربستانی توسط این تیم کشته شده است، تیمی که بلافاصله پس از اجرای ماموریت خود خاک ترکیه را ترک کرده اند.

رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه نیز اعلام کرده که تحقیقات پلیس ترکیه در این مورد به طور رسمی آغاز شده و علاوه بر کنسولگری عربستان در استانبول، فرودگاه های این شهر نیز تحت نظر هستند. وی خاشقجی را یک «روزنامه نگار و دوست» خطاب کرده و گفته «به امید خدا با موقعیتی که دوست نداریم مواجه نخواهیم شد». آژانس خبری رسمی دولت عربستان نیز از قول یکی از مقامات کنسولگری عربستان در استانبول، شایعات مربوط به قتل خاشقجی را رد کرده و گفته تیم مقامات رسمی عربستانی در کنسولگری عربستان در استانبول مشغول همکاری با مقامات محلی بوده اند.

حدیث چنگیز، نامزد ترک خاشقجی در حساب توییتری خود نوشته که انتظار تایید رسمی مقامات دولتی ترکیه در مورد کشته شدن آقای خاشقجی را می کشد تا این مسئله را باور کند. خانم چنگیز ۳۶ ساله می گوید که همراه با نامزد خود برای دریافت مدارک رسمی اجازه ازدواج به کنسولگری عربستان در شهر استانبول مراجعه کرده بودند. وی که بیرون از ساختمان کنسولگری انتظار همسر آینده اش را می کشید می گوید که خاشقجی از کنسولگری خارج نشده است. جمال خاشقجی در ستون مربوط به خود در روزنامه واشنگتن پست نسبت به برخی از سیاست های محمد بن سلمان و همچنین دخالت این کشور در جنگ یمن انتقاد می کرد. او که قبلاً مشاور دولت عربستان نیز بوده در روزهای آینده ۶۰ ساله می شد و از سال گذشته برای جلوگیری از دستگیری احتمالی، در تبعیدی خودخواسته در ایالات متحده زندگی می کرد.

خاشقجی در یکی از مقاله های خود در واشنگتن پست در ماه فوریه چنین نوشته بود:«نویسندگانی مانند من که انتقادات خود را محترمانه بیان می کنند، ظاهراً بسیار خطرناکتر از مخالفان سرسخت نظام سعودی مستقر در لندن هستند». وی همچنین گفته بود که کمپین حمایت از برنامه چشم انداز ۲۰۳۰ ولیعهد عربستان باعث شده که فضای محدود اما موجود برای انتقاد عمومی در کشور از بین برود. فرد حیات، سردبیر روزنامه واشنگتن پست گفته که اگر گزارش ها صحت داشته باشد، قتل آقای خاشقجی «یک عمل وحشیانه و غیرقابل درک» است. وی در این باره چنین می گوید: «جمال یک روزنامه نگار متعهد و شجاع بود و امیدواریم باشد. او با عشق به کشورش و ایمان عمیق به شرافت انسانی و آزادی می نوشت».

بیشتر بخوانید: نگاهی به زندگی محمد بن سلمان، ولیعهد جدید عربستان سعودی

یاسین آکتای، از رهبران حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه که از دوستان نزدیک این روزنامه نگار عربستانی بوده است می گوید که آقای خاشقجی از قبل در کنسولگری عربستان وقت رزرو کرده و به او گفته شده بود که برای دریافت مدارک خود به این محل مراجعه کند. آقای آکتای در این باره چنین می گوید:«دوستانش به او هشدار داده بودند. آنجا نرو، امن نیست. اما او گفت که آن ها نمی توانند در ترکیه بلایی سر او بیاورند». محمد بن سلمان نیز در مصاحبه ای که روز جمعه با روزنامه بلومبرگ داشته ادعا کرده که جمال خاشقجی کنسولگری عربستان را ترک کرده و مقامات ترکیه می توانند این ساختمان را تفتیش کنند تا از این موضوع اطمینان حاصل نمایند.

وزارت خارجه ترکیه روز چهارشنبه برای بررسی این موضوع، سفیر عربستان را فرا خواند. سازمان گزارشگران بدون مرز نیز از مقامات سعودی خواسته که گزارش کاملی در مورد این موضوع ارایه داده و اعلام کرده که در صورت صحت داشتن ماجرای قتل آقای خاشقجی، این اقدام حمله ای هولناک ، تاسف آور و غیرقابل قبول بر علیه آزادی رسانه ای خواهد بود. جمال خاشقجی در سپتامبر ۲۰۱۷  و چند ماه بعد از انتصاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد و پس از آغاز به کار کمپینی برای دستگیری مخالفان سیاسی اعم از افراد روشنفکر و محافظه کاران مذهبی، از عربستان فرار کرد.

بیشتر بخوانید: چرا ارتش عربستان سعودی در مقابل قدرت ایران و متحدانش حرفی برای گفتن ندارد؟

جمال خاشقجی گفته بود که وی را از نوشتن مقاله در روزنامه پان عرب الحیات منع کرده اند، روزنامه ای که به شاهزاده خالد بن سلطان آل سعود تعلق داشته و به خاطر حمایت هایش از جنبش اخوان المسلمین شناخته می شود، سازمانی که در سال های اخیر توسط عربستان در فهرست سازمان های تروریستی قرار گرفته است. خاشقجی، همچنین، به انتقاد از سیاست های عربستان در یمن پرداخته و درگیری نظامی در این منطقه را غیرقابل قبول دانسته است. عربستان در زمینه آزادی رسانه ها شرایط خوبی نداشته و در میان ۱۸۰ کشور رتبه ۱۶۹ را به خود اختصاص داده است. از زمان روی کار آمدن محمد بن سلمان، تغییرات زیادی در این کشور صورت گرفته و این شاهزاده جوان و قدرتمند عربستانی گفته که قصد دارد با پیاده سازی برنامه های خود تا سال ۲۰۳۰، کشورش را به یک کشور مدرن تبدیل کند.

در اقداماتی بی سابقه و غیرمنتظره، منع قانونی رانندگی زنان در کشور برداشته شده و سینماها برای اولین بار باز شدند. اما این اصلاحات بی سابقه با مخالفت برخی از چهره های سرشناس خاندان آل سعود همراه بوده است. جمال خاشقجی یکی از کسانی بود که چه در داخل و چه خارج از عربستان، این سیاست ها را به باد انتقاد می گرفت و ظاهراً بهای آن را نیز با از دست دادن جانش پرداخته است.