۵ ماده‌ای که اعتیاد آورترین مواد مخدر و روانگردان موجود در کره زمین شناخته می‌شوند

همانطور که هر کسی که تاکنون یک فنجان قهوه نوشیده باشد می داند، تمامی مواد تحریک کننده به یک اندازه به بدن انسان آسیب نمی رسانند. کافئین که پرمصرف ترین ترکیب دارویی محرک روانی است (نمی توان از واژه روانگردان برای این ماده استفاده کرد) خطری برای سلامت انسان محسوب نمی شود. برای اینکه افراد بتوانند درکی بهتر و دقیق تر از خطرناک ترین و اعتیادآورترین مواد مخدر و روانگردان داشته باشند، تیمی از روانشناسان، شیمی دانان و داروسازان در کالج سلطنتی روانپزشکی بریتانیا به طور سیستماتیک و بر اساس سه فاکتور این مواد را از لحاظ میزان خطر و اعتیاد آور بودنشان رتبه بندی کرده اند.

این سه فاکتور عبارتند از: میزان آسیب جسمی که ماده مخدر مذکور ایجاد می کند، میزان وابستگی که در فرد مصرف کننده ایجاد می کنند و در نهایت میزان آسیبی که این مواد به طور کلی به جامعه وارد می سازند که بر اساس معیارهایی مانند میزان هزینه ای که بخش سلامت جامعه برای درمان آسیب های ناشی از مصرف این مواد هزینه می کند محاسبه می شود. آن ها نتایج بدست آمده از تحقیقات و بررسی های خود را در نشریه پزشکی The Lancet منتشر کرده اند. در ادامه این مطلب شما را با اعتیاد آورترین و خطرناک ترین مواد مخدر و روانگردانی که تاکنون در کره زمین یافت شده آشنا خواهیم کرد.

بیشتر بخوانید: با ۱۰ ماده مخدر اصلی و تاثیرات مخرب و مرگبار هر یک از آن ها آشنا شوید

فاکتورهای در نظر گرفته شده برای تعیین میزان اعتیاد آور بودن و خطرناک بودن مواد مخدر و روانگردان:

آسیب فیزیکی: پتانسیل آسیب کوتاه مدت و طولانی مدت

وابستگی: شدت احساس سرخوشی، وابستگی فیزیکی و وابستگی روانی

آسیب اجتماعی: سمی بودن، دیگر آسیب های اجتماعی و هزینه های درمانی

برای برآورد خطر هر ماده، محققان سه نوع تاثیر متفاوت این مواد را مورد بررسی قرار دادند. رده بندی که در ادامه خواهید دید بر اساس وابستگی است که در نتیجه مصرف هر یک از این مواد مخدر یا داروهای روانگردان ایجاد می شود. محققان در ادامه این دسته بندی را به سه فاکتور که میزان وابستگی به هر ماده را تعیین می کرد تقسیم کردند.

• نشئه، حالت خلسه و سرخوشی که مصرف کنندگان بعد از مصرف ماده مخدر یا داروی روانگردان تجربه می کنند؛ وابستگی روانی
• میل و اشتیاق شدیدی که فرد در صورت دسترسی نداشتن به ماده مخدر تجربه خواهد کرد.
• وابستگی فیزیکی، سردردها یا دیگر نشانه های فیزیکی که مصرف کننده بعد از دسترسی نداشتن به ماده مذکور خواهد داشت و از آن با نام خماری یاد می شود.

۱- هروئین

این ماده مخدر بسیار قوی در هر سه دسته بندی حالت نشئگی، میل شدید برای دسترسی به ماده مخدر و وابستگی فیزیکی رتبه اول را بدست آورده است. بدین ترتیب هروئین در زمینه وابستگی و اعتیاد بیش از هر ماده مخدر یا روانگردان دیگری مصرف کننده را درگیر خود می سازد و اعتیاد آورترین ماده جهان لقب می گیرد. مغز هروئین را به مورفین تبدیل کرده که به مولکول های سلول ها چسبیده و شیوه درک کردن درد و جایزه در مصرف کننده را تغییر داده و نوعی حس نشئگی و سرخوشی ایجاد می کند. زیاده روی در مصرف این ماده مخدر می تواند مرگبار باشد و با کاستن از سرعت تنفس، در نهایت توقف آن را موجب شود.

بیشتر بخوانید: مردگان متحرک؛ «اسپایس»، مخدر جدیدی که افراد را به زامبی بدل می کند

۲- کوکائین

کوکایین، اگر چه در زمینه روانی نسبت به هروئین وابستگی و اعتیاد کمتری ایجاد می کند و تقریباً نصف آن وابستگی فیزیکی می آورد اما در زمینه سرخوشی و نشئگی که ایجاد می کند در صدر این فهرست قرار می گیرد. کوکائین مغز را از ماده شیمیایی سرخوش کننده دوپامین پر می کند. حس سرخوشی با مصرف این ماده مخدر چنان قوی است که برخی از حیوانات آزمایشگاهی کوکائین را به غذا ترجیح می دهند تا اینکه در نهایت از گرسنگی جان می دهند. کوکائین با دقت و قدرتی خاص مراکز کلیدی حافظه مغز را تحت تاثیر قرار می دهد که این موضوع خود توضیحی برای اعتیاد آوری شدید این ماده روانگردان محسوب می شود.

۳- نیکوتین

در رده بندی نهایی و در زمینه ایجاد وابستگی روانی، نیکوتین تقریباً به اندازه کوکائین وابستگی ایجاد می کند. اما میزان سرخوشی ناشی از مصرف این ماده همراه با وابستگی جسمانی بسیار پایین تر از کوکائین قرار می گیرد. نیکوتین اصلی ترین ترکیب اعتیاد آور موجود در تنباکو است که توسط ریه ها به درون بدن و سپس جریان خون کشیده شده و در نهایت به مغز می رسد، پروسه ای که تماماً در عرض ۱۰ ثانیه به انجام می رسد. از آنجایی که تاثیرات این ماده مخدر خیلی زود از بین می رود- از جمله حس شادی و سرخوشی ناشی از آن- دانشمندان بر این باورند که افراد سیگاری بیشتر در معرض استفاده مکرر و با فواصل زمانی کوتاه از نیکوتین قرار دارند.

به عبارت دیگر به دلیل اینکه حالت سرخوشی و تاثیری که نیکوتین بر مغز می گذارد خیلی زود از بین می رود، افراد سیگاری برای دست یافتن به این حالت مجبورند خیلی زود بار دیگر به مصرف نیکوتین روی بیاورند. نزدیک به ۸۵ درصد از افراد سیگاری که دست به ترک سیگار در خانه می زنند بار دیگر به مصرف آن روی می آورند.

۴- باربیتورات ها

باربیتورات ها داروهایی مسکن هستند که روزگاری به طور گسترده برای درمان افسردگی تجویز می شدند. این دسته بندی شامل داروهایی مانند آموباربیتال و تیوپنتال است. باربیتورات ها در زمینه ایجاد وابستگی از عدد کلی ۳ نمره ۲ را دریافت می کنند که بر اساس آن در زمینه ایجاد سرخوشی و همچنین ایجاد وابستگی فیزیکی و روانی در رتبه ای پایین تر از نیکوتین، هروئین و کوکائین قرار می گیرند. باربیتورات ها که حتی امروزه نیز به صورت موقتی برای بیماری هایی مانند افسردگی و بیخوابی تجویز می شوند، باعث توقف بخشی از سیگنال دهی ها و ارسال پیغام های مغز می شوند که خاموش شدن یا بی صدا شدن بخش های مختلفی از مغز را در پی دارد. در دُزهای پایین، این داروها می توانند حالت سرخوشی ایجاد کنند اما در دُزهای بالاتر ممکن است باعث سرکوب شدن تنفس و در نهایت مرگ شوند.

۵- الکل

الکل و تنباکو در زمینه ایجاد سرخوشی در دسته بندی ایجاد وابستگی نمره مشابهی را بدست آورده اند. در رده بندی کلی نیز الکل و تنباکو وابستگی فیزیکی مشابهی را ایجاد می کنند. از لحاظ روانی نیز میزان وابستگی الکل کمتر از تنباکو تشخیص داده شده است. الکل در پیام رسان های مغزی که با نام «شورانگیزها» (excitatory) یا محرک های شور و اشتیاق از آن ها یاد می شود اختلال ایجاد می کند که در نهایت باعث کاهش قدرت تفکر، تنفس و ضربان قلب می شود. همزمان، الکل، باعث افزایش قدرت پیام رسان های بازدارنده (inhibitory) شده که در ادامه حس سرخوشی و نشئگی خاصی را به فرد مصرف کننده القا می کند.

بیشتر بخوانید: با انواع مواد مخدر و روش‌های خلاقانه قاچاقچیان آشنا شوید