این روزها بحث خط فقر و فقر مطلق در کشورمان داغ است. همه از مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم، افزایش بی رویه قیمت ها در ماه های اخیر و اعتصابات کارگران و بازنشستگان به دلیل پرداخت نشدن حقوق معوقه آن ها آگاهیم. به طور خلاصه، و در کمال تأسف، باید گفت که مردم شرایط خوبی ندارند و به جز بخش کوچکی از جامعه، مابقی جمعیت بیش از ۸۰ میلیونی کشور برای تامین هزینه های روزمره زندگی خود به هر دری می زنند و در آخر اگر خوش شانس باشند می توانند تنها هزینه های روزمره خود را تامین کنند.
در روزهای گذشته مرکز پژوهش های مجلس گزارشی در مورد محاسبه خط فقر در ۶ ماه اول سال ۹۷ را منتشر کرده که بر اساس آن و با محاسبه های صورت گرفته در زمینه رشد قیمت اقلام ضروری (خوراک، پوشاک و مسکن)، در شهر تهران هر کسی که کمتر از ۹۰۷ هزار تومان در ماه درآمد داشته باشد زیر خط فقر قرار می گیرد، رقمی که برای یک خانوار ۴ نفره دو میلیون و ۴۵۰ هزار تومان تعیین شده است. جدای از میزان واقعیت و درست بودن این ارقام، گزارش تکان دهنده مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد که در سال ۱۳۹۷ و به خصوص در فصل تابستان و پاییز بر تعداد کسانی که زیر خط فقر قرار داشته و یا با فقر مطلق دست و پنجه نرم می کنند به طرز ترسناکی افزوده شده است.
برخی برآورد می کنند که بیش از ۴۰ میلیون نفر از جمعیت کشور (نیمی از جمعیت ۸۰ میلیونی) در زیر خط فقر به سر برده و هر روز بر تعداد این افراد افزده می شود. شرایط اقتصادی و معیشتی برای مردم چنان دشوار شده که جامعه عملاً به دو طبقه مرفه و فقیر تبدیل شده و گروهی که قبلاً به عنوان طبقه متوسط شناخته می شدند عملاً در حال ریزش به سمت طبقه فقیر بوده و دیگر وجود خارجی ندارد. با افزایش مداوم اقلام خوراکی که بخش عمده ای از هزینه های خانوارها را به خود اختصاص می دهد می توان انتظار داشت که در ماه های پیش رو نیز این سقوط کیفیت زندگی همچنان و با شدت و سرعت بیشتری ادامه داشته باشد.
یکی دیگر از نکات دردناک این گزارش این است که نشان می دهد تمامی خانوارهای ۴ نفره و بیشتر که با حداقل حقوق تعیین شده توسط اداره کار زندگی خود را می گذرانند نه تنها در پایین خط فقر بلکه در فقر مطلق به سر می برند. برای کشوری که ذخایر نفتی فراوانی داشته و یکی از بزرگ ترین صادر کنندگان نفت و گاز جهان است، چنین میزانی از فقر باور نکردنی است. جدای از این که اوضاع اقتصادی نابسامان تنها به دلیل تحریم های خارجی است یا سوء مدیریت داخلی و سودجویی های وارد کنندگان و تولید کنندگان همراه با انفعال مصرف کنندگان در آن دست دارد، امیدواریم که تغییراتی مثبت در این وضعیت حاصل شود.
اما جدای از این که این روزها بسیاری فکر می کنند مردم کشورمان با بدترین شکل فقر مواجه شده اند و این موضوع را می توان در فضای عمومی و رسانه های اجتماعی به وضوح (و فراتر از آن) مشاهده کرد، می خواهیم در این مطلب در مورد کشورهایی بگوییم که بیشترین جمعیت زیر خط فقر را در خود دارند. در حالی که در سال های گذشته هند همواره در صدر کشورهایی که بیشترین تعداد افراد زیر خط فقر را داشت شناخته می شد اما اخیراً نیجریه به رتبه اول رفته و هند را در این عرصه کنار زده است.
بر اساس محاسبات و گزارش های صورت گرفته، بیش از ۸۷ میلیون نفر نیجریه ای که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند با درآمد روزانه کمتر از ۱.۹۰ دلار امرار معاش می کنند، رقمی که توسط سازمان ملل به عنوان خط آستانه فقر در نظر گرفته شده و هر کسی که روزانه درآمدی کمتر از این مقدار داشته باشد در زیر خط فقر قرار می گیرد. بر اساس این داده ها که از ترکیب داده های ساعت فقر جهانی (World Poverty Clock) و توسط موسسه بروکینگز بدست آمده، بیش از ۶۴۳ میلیون نفر در سراسر جهان در فقر مطلق به سر می برند و آفریقایی حدود دو سوم این جمع را تشکیل می دهند. در نیجریه، مانند بسیاری از دیگر کشورهای قاره آفریقا، به نظر می رسد که تعداد افراد زیر خط فقر همچنان افزایش یابد. بر اساس این گزارش، در پایان سال ۲۰۱۸ در سراسر آفریقا تعداد کسانی که در فقر مطلق یا شدید به سر می برند ۳.۲ میلیون نفر بیش از زمان انتشار این گزارش خواهد بود.
نیجریه، علیرغم این که بزرگ ترین تولید کننده نفت در قاره آفریقا است، همواره در تزریق ثروت حاصل از منابع طبیعی خود به خدمات عمومی به منظور بالا بردن استانداردهای زندگی مردم کشور ناکام بوده است. کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی و کم شدن فزاینده میزان تولید نفت در این کشور در سال ۲۰۱۶ باعث شد که اقتصاد نیجریه دچار رکودی شدید شود. افزایش نسبی نفت در یک سال اخیر باعث شده که از شدت رکورد اقتصادی نیجریه کاسته شود.
علیرغم بهبود شرایط اقتصادی در یک سال اخیر در نیجریه، بر اساس گزارش سازمان بین المللی پول، برای کاستن از فقر و کاهش نرخ بیکاری در این کشور باید تلاش های بسیار بیشتری صورت گیرد. اما در حالی که هر دقیقه بر تعداد نیجریه‌ای‌هایی که در فقر مطلق زندگی می کنند افزوده می شود- در هر دقیقه ۶ نیجریه ای به فقر مطلق دچار می شوند- فقر در دومین کشور این فهرست یعنی هند در حال کاهش است. در زمان انتشار این گزارش، ۵.۳ درصد از مردم هند که ۷۱.۵ میلیون نفر از جمعیت کشور را تشکیل می دهند در زیر خط فقر زندگی می کرده اند.
نیجریه کشوری دارای ذخایر انبوه نفت است اما بزرگ ترین اقتصاد قاره آفریقا از کمبود سوخت، کاهش شدید ارزش پول ملی و تروریسم رنج می برد. فساد دولت رییس جمهور جدید این کشور، محمدو بوهاری، که همین سال گذشته به این مقام دست یافته نیز بر مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم نیجریه افزوده است. دولت این کشور بدهی های سنگینی دارد که از آن میان می توان به بدهی ۶۰۰ میلیون دلاری به شرکت های هواپیمایی اشاره کرد که بسیاری را به متوقف کردن پروازهای خود از فرودگاه بین المللی لاگوس وا داشته است
فقر مطلق مختص قاره آفریقا
بر اساس داده های این گزارش، از ۱۸ کشوری که فقر در آن ها در حال افزایش است، ۱۴ کشور در قاره آفریقا هستند و اگر این رشد فقر با همین شدت ادامه داشته باشد می توان گفت که در سال ۲۰۳۰ بیش از ۹۰ درصد جمعیت فقیر جهان ساکن آفریقا خواهند بود. بنگلادش و اندونزی تنها کشورهای غیرآفریقایی هستند که در میان ده کشور دارای بدترین وضعیت فقر این فهرست قرار گرفته اند که به ترتیب ۱۷ و ۱۴.۲ میلیون نفر از جمعیتشان در فقر مطلق به سر می برند. دیگر کشورهای آفریقایی که در ۱۰ رتبه بالای این فهرست قرار می گیرند عبارتند از: جمهوری دموکراتیک کنگو با ۶۰ میلیون نفر، اتیوپی با ۲۳.۹ میلیون نفر و تانزانیا با ۱۹.۹ میلیون نفر زیر خط فقر مطلق. موزامبیک با ۱۷.۸ میلیون نفر، کنیا با ۱۴.۷ میلیون نفر و اوگاندا با ۱۴.۲ میلیون نفر زیر خط فقر نیز در رتبه های بعدی قرار گرفته اند.
بر اساس این گزارش، همچنین، بین اول ژانویه ۲۰۱۶ تا جولای ۲۰۱۸ بیش از ۸۳ میلیون نفر در سراسر جهان موفق شده اند از فقر مطلق رهایی یابند که بخشی از آن نتیجه تلاش های سازمان ملل بر اساس برنامه این سازمان برای پایان دادن به فقر مطلق در سال ۲۰۳۰ بوده است. اما شرایط بد اقتصادی باعث شده که این برنامه از پیش بینی ها عقب باشد به نحوی که دستیابی به حذف فقر مطلق در سال ۲۰۳۰ بسیار دور از انتظار به نظر می رسد.
بدون نظر