رفتارهای انسانی در حیوانات؛ از مراسم تدفین تا مست کردن پس از شکست عشقی [قسمت اول]

برای قرن ها، ما انسان ها یاد گرفته ایم فکر کنیم که از هر موجود زنده دیگری یا حتی از انسان های دیگر (دیگر نژادها) بهتر و برتریم. ما توانمندی هایی داریم که ما را از دیگر حیوانات متمایز می سازند؛ چیزهایی مانند زبان، درست کردن ابزار و افتادن در استفراغ خودمان که در نتیجه شکست عشقی خوردن و زیاده روی در مصرف مشروبات الکلی رخ می دهد. اما هر چه دانشمندان به تحقیقات بیشتری دست می زنند به این نتیجه می رسند که جانوران دیگر نیز رفتارهایی شبیه انسان دارند و روز به روز از برتری مطلق انسان به آن ها کاسته می شود. هنوز با اسب هایی که بتوانند بیوگرافی خود را بنویسند، راسوهایی که بتوانند آینده را پیش بینی کنند یا پانداهای کونگ فو کار فاصله زیادی داریم.

اما وقتی که می فهمیم برخی از حیوانات نیز مراسم تدفین دارند، قاتل اجیر می کنند و به او دستمزد می دهند بیش از پیش گرفتن قیافه برتری مطلق نسبت به همتایان باله دار، خز دار و پر دارمان برای ما دشوار می شود. برخی جانوران، حتی آن هایی که بسیار مورد توجه نیستند نیز می توانند رفتارهایی شبیه انسان از خود بروز دهند، چیزی که ما انسان ها هنوز نتوانسته ایم آن را درک کنیم.

۱- سگ های چمنزار نیز می توانند حرف بزنند

سگ های چمنزار (علفزار) در واقع شبیه موش ها هستند اما به دلیل این که روی دو پای عقب خود می ایستند دوست داشتنی تر به نظر می رسند. خارق العاده بودن این حیوان به همین جا ختم نمی شود زیرا سگ های چمنزار در واقع به خانواده سنجاب ها تعلق دارند و وقتی به حماقت و نادانی راسوها فکر می کنید که برای فرار از یک خودرو در حال حرکت به زیر چرخ های آن می روند شاید به این نتیجه برسید که سگ های علفزار نیز مانند پسرعموهایشان جوندگان احمقی هستند. اما واقعیت این است که سگ های چمنزار به شکل ترسناکی باهوش هستند زیرا می توانند حرف بزنند. آن ها فارسی یا انگلیسی صحبت نمی کنند اما یک زبان بسیار پیچیده دارند که شامل اسم و صفت نیز هست.

بر اساس مقاله ای که در روزنامه نیویورک تایمز منتشر شده، این موجودات با اخطار دادن به دیگر اعضای گروه در مورد خطراتی که به آن ها نزدیک می شود، از اجتماع خود محافظت می کنند. فریادهای آن ها تنها نزدیک شدن یک شکارچی را مخابره نمی کند بلکه آن ها دقیقاً نوع شکارچی که قصد شکارشان را دارد را به یکدیگر اطلاع می دهند. بدین ترتیب سگ های چمنزار دیگر می دانند که باید دنبال چه نوع شکارچی در چه جهتی باشند. اما زبان آن ها به همین موضوع نیز ختم نمی شود زیرا سگ های چمنزار از «کلمات» خاصی برای توصیف آن شکارچی استفاده می کنند. بنابراین به جای این که تنها به گفتن «انسان نزدیک می شود»، این سگ ها می توانند بگویند «یک انسان بزرگ با سرعت زیاد و لباس های آبی در حال نزدیک شدن است». تعجب برانگیزتر این که این سگ ها می توانند از ترکیب صداها برای توصیف چیزهایی که قبلاً هرگز ندیده اند نیز استفاده نمایند.

بیشتر بخوانید: جانورانی که در نتیجه تهدیدات انسان روش های دفاعی باورنکردنی را برگزیده اند [قسمت دوم]

۲- کلاغ ها نیز مراسم تدفین برگزار می کنند

کاملاً قابل درک و مشخص است که حیوانات نیز می توانند احساس غم داشته باشند. سگ ها به خاطر مرگ صاحبان و یا دوستانشان غمگین می شوند و گربه ها نیز به خاطر غذایی که از دست داده یا دریافت نکرده اند سوگواری می کنند. اما چیزی که فکر می کردیم حیوانات انجام نمی دهند برگزاری مراسم تدفین برای مردگانشان بود. جالب این که برخی از حیوانات این کار را انجام می دهند از جمله کلاغ ها یا بهتر بگوییم کلاغ زاغی ها. بر اساس گزارشی که در روزنامه تلگراف به چاپ رسیده، کلاغ زاغی ها رفتارهایی انجام می دهند که نه تنها شبیه سوگواری است بلکه بیشتر شبیه یک مراسم یادبود و تدفین است. کلاغی که به جنازه بی جان یک کلاغ نزدیک می شود ممکن است به او سقلمه زده و بگوید: «هی فرانک، فرانک، بیدار شو».

اگر پاسخی دریافت نکند پرواز کرده و دقایقی بعد با چند رشته علف باز می گردد که آن ها را در کنار جسد کلاغ مرده می گذارد. اما این تنها مختص یک کلاغ نبوده زیرا باقی کلاغ ها نیز دست به رفتاری مشابه می زنند و به نوعی مراسم تدفین و یادبود انجام می دهند؛ درست مانند بردن گل ما انسان ها بر سر مزار دوستان یا بستگان فوت کرده مان. جالب تر این که تمام کلاغ ها در کنار جنازه کلاغ مرده ایستاده و سپس پرواز می کنند. این رفتار در زاغ ها و کلاغ سیاه ها نیز دیده شده است و بدین ترتیب نه تنها یک ناهنجاری در میان دسته ای خاص از کلاغ ها نیست بلکه می توان آن را یک فرهنگ جامع دانست.

۳- کلاغ سیاه ها ابزار می سازند

بشر برای قرن ها فکر می کرد که انسان ها تنها موجوداتی هستند که می توانند ابزار بسازند. اما رفته رفته مشخص شد اجداد نخستی ما نیز دست به ساخت ابزار می زدند و بعد از آن هم نوبت به ماهی ها و حشراتی رسید که چنین قابلیتی دارند. در واقع رسیدن به این درک که می توانید از اشیاء برای انجام کارهایتان استفاده کنید نیاز به یک مغز بزرگ و دو دست دارای انگشت شست نیاز ندارد. کلاغ های سیاه نیز نه تنها می توانند ابزار بسازند بلکه برای نتایج بهتر، قادرند تغییراتی را در این ابزارها ایجاد کنند. کلاغ سیاه کالدونیای جدید، بر اساس گزارش روزنامه گاردین، پرنده بسیار باهوشی است که دیده شده برای انجام کارهای خاصی دست به درست کردن ابزارهای متفاوت می زند. برای مثال، آن ها می توانند یک شاخه کوچک را خم کرده و به یک قلاب تبدیل نمایند و در ادامه از آن برای بیرون کشیدن غذا از جاهایی که در دسترسشان قرار ندارد استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: رفتارهای عجیب جانوران که هیچ توضیح علمی و منطقی برای آن ها وجود ندارد [قسمت دوم]

اما مطالعات علمی نشان داد که این قضیه بسیار پیچیده تر از آن است که در ظاهر به نظر می رسد. در دانشگاه آکلند به این پرندگان یاد داده شد که با قرار دادن یک تکه کاغذ با اندازه ای خاص در درون یک دستگاه خودکار ارائه غذا، بتوانند به شکلات های درون آن دسترسی داشته باشند. برای این که دستگاه کار کند، کلاغ ها می بایست یک تکه کاغذ را برش داده و به اندازه ای دقیق و مناسب درآورند. بدین ترتیب کلاغ ها بدون این که به آن ها یاد داده شود با خود فکر کرده و پس از پیدا کردن مشکل، توانستند از سایز مناسب کاغذ برای حل مسئله استفاده کنند. آن ها حتی یاد گرفتند که چگونه از کلیدهای کوچک برای باز کردن قفل ها استفاده کنند.

۴- نهنگ های اورکا نیز فرهنگ دارند

اگر داشتن زبان، مراسم تدفین و درست کردن ابزار ما را از دیگر جانوران متمایز نمی سازد شاید بگوییم مسلماً فرهنگ ما را از آن ها متمایز خواهد ساخت. در واقع نمی توان تصور کرد که هیچ گونه جانوری دیگری سنت ها و رسوم خود را به نسل های دیگر منتقل می کنند. اما ظاهراً این باور نیز صدق نداشته و نهنگ های اورکا (نهنگ سفید یا نهنگ قاتل) نیز فرهنگ بسیار پیچیده ای دارند. آن ها نه تنها فرهنگ دارند بلکه این فرهنگ در روش بقا، تولید مثل و حتی خوشگذرانی آن ها نیز تاثیر گذار است. هر نهنگ اورکا به یک قبیله و گروه خاص تعلق داشته و بین هر فرهنگ، گروه های کوچکتری وجود دارد. جالب تر این که بین این گروه ها و قبایل تفاوت های فرهنگی بسیار فاحشی دیده می شود. تلفظ صداها در هر قبیله ای از اورکاها متفاوت است به اندازه ای که می توان هر قبیله بزرگ را دارای یک زبان متفاوت دانست.

بین گروه ها نیز تفاوت هایی در سبک ادای صداها وجود دارد که به لهجه های متفاوت در انسان ها شبیه است. اما تفاوت های فرهنگی به همین جا ختم نمی شود زیرا گروه های متفاوت، غذاهای متفاوتی را ترجیح می دهند. برخی ماهی سالمون را ترجیح می دهند، برخی دیگر سیل ها و گراز دریایی و گروهی دیگر نیز پنگوئن. رفتارها از گروهی به گروه دیگر متفاوت است. برخی از آن ها شکم خود را روی صخره های زیر سطح آب می کشند و برخی دیگر این کار را نمی کنند. برخی دیگر نیز مراسم خاصی مانند مهمانی دارند که پس از شکار انجام می دهند. این تفاوت های فرهنگی چنان فاحش است که ازدواج بین گروهی می تواند باعث مرگ وال ها شود زیرا دیده شده که برخی وال ها از این که با وال هایی از گروه های دیگر دیده شوند واهمه دارند. به نظر می رسد که علاوه بر فرهنگ، نژاد پرستی نیز تنها به انسان ها محدود نمی شود.

۵- مگس میوه نر پس از شکست عشقی خوردن مست می کند

بسیاری از انسان ها برای فراموش کردن غم های خود، به خصوص شکست های عشقی به مشروبات الکلی یا مواد مخدر روی می آورند، رفتاری که ظاهراً انسان ها را از جانوران متمایز می سازد. اما ظاهراً این موضوع حتی برای جدا کردن انسان ها از مگس های میوه نیز کافی نبوده است. بله، بر اساس مقاله ای که در مجله نشنال جئوگرافیک منتشر شده، مگس میوه نر که در پیدا کردن جفت موفق نبوده به دنبال غذاها و شهدهایی می رود که حاوی الکل باشند. ظاهراً نرهایی که نتوانند جفتگیری کنند خوشحالی و سرخوشی دریغ شده از خود را از طریق مصرف مشروبات الکلی در یک کافه بدست می آورند. اگر بخواهید بدانید که این مگس ها کجا و چگونه الکل پیدا می کنند باید بدانید که هر میوه فاسد یا بقایای که در نزدیکی خانه ها، در سطل آشغال یا هر جایی باشد میخانه این مگس ها خواهد بود و به همین دلیل است که مگس های میوه همواره راهی به خانه شما پیدا می کنند.

در واقع دانشمندان بر این باورند که مگس میوه نر شکست خورده در پیدا کردن جفت با جستجوی میوه ای که الکل بیشتری داشته باشد به دنبال جایزه و لذتی است که قاعدتاً باید در خوشگذرانی و جفت گیری با مگس های ماده به او دست می داد. البته میوه های دارای الکل فواید دیگری برای مگس های میوه نیز دارد زیرا مگس های میوه ماده تخم هایشان را در میوه های در حال فساد و تخمیر می گذارند تا آن ها را از گزند زنبورهای شکارچی در امان نگه دارند، زنبورهایی که نه تنها الکل را دوست نداشته بلکه تماس با آن نیز برایشان مرگبار است.

بیشتر بخوانید: ۱۰ روش بارداری و تولید مثل عجیب طبیعت که چیزی در مورد آن‌ها نشنیده‌اید [قسمت دوم]