نگاهی به فیلم زهرمار؛ ما شما را دوست داریم آقای رضویان [فجر ۹۷]

جواد رضویان برای اولین بار پشت دوربین قرار گرفته و قصد دارد همچون همتایانش یعنی رضا عطاران و مهران مدیری خودش را در مقام کارگردانی هم محک بزند. البته رضویان تاکنون یکی دو سریال تلویزیونی ساخته ولی زهر مار اولین فیلم سینمایی از اوست که رنگ اکران به خود دیده و در جشنواره فیلم فجر در بخش نگاه نو حاضر شده است. رضویان در سال ۱۳۸۹ هم بار دیگر این محک زدن را انجام داده بود و فیلمی با نام «کمی شیرین، بسی فرهاد» ساخت که بنا به دلایل نامعلوم هیچ وقت اکران نشد. حال فیلمی که او جدیدا ساخته نشان می‌دهد که بعید نیست اثر قبلی او به خاطر خیلی ضعیف بودن اکران نشده باشد چرا که زهر مار هم فیلم بدی است.

«زهرمار» جواد رضویان در قالب طنزی اجتماعی روایت می شود و سیامک انصاری، شبنم مقدمی، شقایق فراهانی، سیامک صفری، نسیم ادبی، برزو ارجمند، علی استادی، رضا رویگری، مرحوم حسین محب اهری و سیامک ادیب از جمله بازیگران این فیلم هستند. البته باید گفت که خود کارگردان و عوامل فیلم اعلام کرده‌اند که زهرمار یک کمدی نیست اما آنطور که از دیالوگ‌ها و محتوای فیلم برمی‌آید؛ باید این ادعا را از سوی این دوستان رد کنیم؛ ضمن اینکه پیمان عباسی (فیلمنامه نویس) هم چند ماه پیش گفته بود که زهر مار یک کمدی موقعیت است. پیمان عباسی تاکنون فیلمنامه‌های سریال قلب یخی و فیلم توفیق اجباری را نوشته و همان فیلم اکران نشده جواد رضویان نیز حاصل کار او بوده است.

زهر مار یک مداح و حاج آقای مذهبی را در کنار یک بدکاره مواد فروش می‌گذارد و داستان این دو نفر را به نوعی به هم گره می‌زند. تماشاگر هم قرار است با این موقعیت کمدی (به قول فیلمنامه نویس کار!) هم بخندد و هم درس اخلاق یاد بگیرد. مداح که حاج حشمت نام دارد، به تازگی همسر خود را از دست داده و در یک تکیه بزرگ کار می‌کند. او به اصرار اهالی محل و یکی دو تن از بانفوذهای دور و برش، برای کاندیداتوری شورای شهر کاندید می‌شود و همین موضوع باعث می‌شود که یک دوست قدیمی به اسم رهی او را پیدا کرده و با خاطرات بار دیگر زنده شوند.

رهی که کینه سختی از حاج حشمت دارد و اوضاع مالی و اقتصادی‌اش هم اصلا خوب نیست، تصمیم می‌گیرد که یک بلایی سر او بیاورد و برای این کار یک نقشه حساب شده می‌چیند. او به همراه یک روسپی به خانه حشمت می‌رود و او را جای همسرش جا می‌زند و صبح هم تمامی موادها و پول‌های زن را برداشته و فرار می‌کند. رهی با این کار هم پول و مواد گیرش آمده که بتواند بفروشد و هم ضربه سختی به جایگاه حاج خشمت در بین اطرافیانش می‌زند، ضمن اینکه زن بدکاره ادعا دارد که موارد مسروقه شده از او ۵۰ میلیون ارزش داشته و حشمت باید این ۵۰ میلیون را یک روزه برای او جور کند.

داستان فیلم کمی جلوتر به ما می‌گوید که کینه شتری رهی نسبت به حشمت از کجا نشات می‌گیرد و وقتی می‌فهمیم ماجرا به دوران دبیرستان و بر سر لو دادن آوردن یک مجله خاک بر سری به مدرسه بوده، بهت زده می‌شویم. بهانه‌ای که رهی برای کار عجیب و غریبش با حشمت دارد اصلا با عقل و منطق جور نیست و با پیشروی فیلم متوجه می‌شویم که تقریبا هیچ چیزی در اثر سینمایی رضویان با عقل و منطق جور نیست. در این بین تنها چیزی که هم منطقی است و هم خوب از آب در آمده، بازی شبنم مقدمی در نقش یک زن بدکاره و خلاف است که دقیقا خصوصیات این قشر را به تصویر می‌کشد. مقدمی همان لحن پررو و همان قباحت و صریح بودن را در بازی خود دارد و کاملا می‌داند که باید چطور نقشش را بازی کند. در واقع مقدمی تنها برگ برنده فیلم محسوب می‌شود و بقیه تیم بازیگری، حتی سیامک انصاری که نقش اصلی فیلم را برعهده گرفته، عملا فقط در حال چرخیدن جلوی دوربین هستند و بس.

فیلمنامه فیلم زهرمار نه شروع هیجان انگیزی دارد و نه ادامه خوبی و نه پایان فوق العاده‌آی. تمام مدت با یک فیلم معمولی روبرو هستیم که می‌خواهد با فرستادن کاراکتر ارزشی خود به مکان‌هایی که در ان فسق و فجور در جریان است، یک موقعیت کمیک بسازد و در این بین از جوانمردی و قضاوت عادلانه هم سخن بگوید. البته فیلمساز به همین پیام‌های اجتماعی بسنده نمی‌کند و با وارد کردن موضوع کاندیداتوری برای شورای شهر تهران، بیانات سیاسی هم در فیلم خود گنجانده که نه به روحیه فیلم می‌خورد و نه جای درستی قرار گرفته است.

این نواقص در حالی در فیلم رضویان رخ می‌دهد که مشاور او به گواه تیتراژ فیلم کارگردان بنام کشورمان «کمال تبریزی» بوده و عجیب است که نه مشاوره‌های او و نه دیگر افراد اسم و رسم داری که دور رضویان را در این فیلم گرفته‌اند، نتوانستند برای بهبود فیلم کار درستی از پیش ببرند. مثلا با اینکه تورج اصلانی و احتمالا یکی از اقوامش به نام حسن اصلانی وظیفه فیلمبرداری فیلم را برعهده گرفته‌اند اما عملا با فیلمبرداری و صحنه‌های خارق‌العاده‌ای روبرو نیستیم و تمامی قاب‌های تصویر بسیار معمولی از آب در آمده‌اند. تورج اصلانی در چند فیلم خود در جشنواره فیلم فجر هم ثابت کرده که دیگر آن فیلمبردار سابق نیست و الزاما نامش تضمین کننده چشم‌نواز بودن تصاویر فیلم نیست.

رضویان تصور کرده که فیلم‌های کمدی موقعیت فروش خوبی دارند و انصافا هم اشتباه تصور نکرده است، او و عباسی (فیلمنامه‌نویس) احتمالا جستجو کرده‌اند و دیدند حالا که فیلم‌هایی درباره روحانیون (مارمولک) و جانبازان (هزارپا) و نمایندگان مجلس (مارموز) و رزمندگان (لیلی با من است و اخراجی‌ها) و… ساخته شده چرا سراغ قشر حساس دیگری همچون مداحان نروند. به نظرم تمام ایده اصلی فیلم از همین اتاق فکر نشات گرفته و آنها در نهایت به این گزینه رسیده‌اند که فیلمی کمدی با حضور مداحان بسازند و با توجه به حرف‌هایشان در نشست خبری فیلم، آمادگی اعتراضات و هجمه انتقادات از سوی این افراد را داشته و دارند اما تاکنون برخلاف تصورشان بازخوردهای مثبتی گرفته‌اند.

جواد رضویان تصمیم داشته با ساخت فیلم زهرمار، فیلمی که خودش هم در آن بازی نکرده و فقط پشت دوربین قرار گرفته، نشان بدهد که یک بازیگر کمدی نیست و میتواند یک فیلم طنز اجتماعی با ته مایه مضمون سیاسی هم بسازد و پز روشنفکری به خود گرفته که متاسفانه به یک زهرمار تبدیل شده است! ما شما را دوست داریم آقای رضویان و تصور می‌کنیم که شما در همان سینمای کمدی مخصوص به خود بهتر می‌توانید بدرخشید و برای همان سینما ساخته شده‌اید. اینکه تصور می‌کنیم هر بازیگر کمدی چه در سطح جهانی و چه در سطح داخلی، الزاما می‌تواند کارگردان و یا یک فیلمساز در ژانرهای دیگر هم باشد، همیشه درست نیست و رضویان هم با زهرمار ثابت کرده که از پس فیلمسازی درام-اجتماعی برنمی‌آید. اثر سینمایی او در بهترین حالت یک فیلم معمولی و یکنواخت است که جایگاهی هم در جشنواره فیلم فجر ندارد و فیلمی متعلق به گیشه و برای گیشه است تا با خط قرمزها و شوخی‌های بعضا جنسی اما لوس خود بتواند کاری از پیش ببرد و بفروش باشد.