در روزهای اخیر درگیری لفظی و نظامی بین هند و پاکستان بر سر منطقه کشمیر افزایش یافته است. اگر چه درگیری و اختلافات دو کشور بر سر منطقه مرزی کشمیر که بین دو کشور تقسیم شده و منطقه ای مسلمان نشین است از زمان استقلال هند از بریتانیا و بدنبال آن استقلال پاکستان از هند پس از جنگی خونین بین طرفین، مسبوق به سابقه بوده و هر چند سال یک بار جنجال آفرین شده است اما تازه ترین درگیری بین این دو کشور پس از آن رخ داد که در ۱۴ فوریه یک حمله انتحاری با استفاده از خودرو بمبمگذاری شده در بخش هندی کشمیر رخ داد که مرگ ۴۰ سرباز شبه نظامی دولت هند را در پی داشت و دولت هند گروهی از شبه نظامیان مسلمان فعال در منطقه کشمیر که با عنوان «جیش محمد» شناخته می شوند را مسئول انجام این حمله دانست.
مقامات رسمی هند گفته بودند که دولت پاکستان در این حمله که مرگبارترین مورد پس از آغاز حملات شبه نظامیان اسلامگرا از اواخر دهه ۱۹۸۰ بوده، «دخالت مستقیم» داشته است. دولت پاکستان نیز هر گونه دخالت از این حمله را قویاً رد کرده است. بعد از آن بود که روز گذشته خبر رسید گروهی از هواپیماهای جنگی هندی مواضع آموزشی این گروه اسلامگرا در منطقه کشمیر تحت کنترل پاکستان را هدف قرار داده اند. در حالی که مقامات هند انجام این عملیات را پاسخی به بی توجهی های مستمر دولت پاکستان به حضور و عملیات های تروریستی گروه های شبه نظامی مستقر در خاک این کشور دانست اما مقامات پاکستان بار دیگر حضور آزادانه این گروه ها در خاک خود را تکذیب کرده و ادعا کرد که حملات هواپیماهای هندی به مواضع غیرنظامی و مردم عادی صورت گرفته است.
از زمان وقوع این حملات هوایی و منتشر شدن فایلی ویدیویی از آن ها، تنش بین دو کشور به بیشترین حد ممکن خود رسیده است. بدنبال این حملات، نیروهای پاکستانی نیز ۱۵ نقطه در منطقه جامو و کشمیر هند را با خمپاره گلوله باران کردند که به ادعای مقامات رسمی هند به زخمی شدن ۵ سرباز هندی انجامیده است. در ادامه روز چهارشنبه مقامات نظامی پاکستان ادعا کردند که دو فروند هواپیمای جنگی هندی که وارد حریم هوایی منطقه کشمیر تحت کنترل پاکستان شده بودند را ساقط کرده اند و خلبان یکی از آن ها که هواپیمایش در بخش پاکستانی سقوط کرده دستگیر شده است. اما شاید بسیاری از شما در مورد منطقه جنجالی کشمیر و علت تنش در این منطقه در ۴ دهه اخیر چیزی ندانید که در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با واقعیت هایی در مورد این منطقه عمدتاً مسلمان نشین که همواره باعث تیرگی روابط هند و پاکستان بوده آشنا کنیم.
کشمیر که یک منطقه عمدتاً کوهستانی است بین کشورهای هند و پاکستان واقع شده و گذشته ای مملو از خشونت و درگیری دارد. بعد از جدایی این دو کشور در سال ۱۹۴۷ در پی درگیری های خانمانسوز، منطقه کشمیر همواره محل درگیری بین هند و پاکستان بوده که در ادامه به ۳ جنگ نسبتاً بزرگ و زد و خوردهای گاه و بیگاه منجر شده است. از سال ۱۹۸۹ تاکنون حملات جدایی طلبان مسلمان در بخش هندی کشمیر باعث کشته شدن ۴۷.۰۰۰ نفر در این منطقه شده است که این آمار شامل افرادی که در این درگیری ها مفقود شده اند نیست و به همین دلیل برخی از سازمان های بین المللی تعداد تلفات این درگیری ها را دو برابر این رقم تخمین می زنند.
کشمیر منطقه ای در رشته کوه های هیمالایا و قره قروم است که کشورهای هند، پاکستان و چین ادعای تملک بر تمام یا بخش اعظم آن را دارند. در واقع کشمیر یک منطقه به مساحت ۸۶.۰۰۰ مایل در بخش شمالی شبه قاره هند است که پس از استقلال هند و پاکستان از سال ۱۹۴۷ همواره شاهد درگیری بین نیروهای دو طرف و گروه های اسلامگرا بوده است. خط کنترلی که بخش های تحت کنترل دو کشور در منطقه کشمیر را از هم جدا میکند ۷۰۰ کیلومتر طول دارد. بخش هندی کشمیر که در این کشور با نام رسمی «جامو و کشمیر» شناخته می شود، بخش جنوبی و شرقی منطقه کشمیر را تشکیل می دهد که ۴۵ درصد کل این منطقه را شامل می شود.
بخش تحت کنترل پاکستان نیز از سه منطقه کشمیر آزاد، گیلگیت و بالتیستان تشکیل شده که ۳۵ درصد از کل منطقه کشمیر در بخش شمالی و غربی این منطقه را در بر می گیرد. بخش کوچکتری از منطقه کشمیر که با نام «آکسای چین» شناخته می شود و ۲۰ درصد از کل مساحت کشمیر را تشکیل می دهد در کنترل چین قرار دارد. همچنین هند مقامات پاکستان را متهم می کند که ۳.۲۲۰ مایل مربع از منطقه کشمیر را به چینی ها واگذار کرده اند. پایتخت تابستانه منطقه جامو و کشمیر هند شهر سریناگار و پایتخت زمستانه آن نیز شهر جامو است. پایتخت بخش پاکستانی کشمیر نیز شهر مظفرآباد است.
تاریخچه منطقه کشمیر و درگیری ها بر سر این منطقه به شرح زیر است:
۱۵ آگوست۱۹۴۷: هند و پاکستان استقلال خود از امپراطوری بریتانیا را بدست آوردند. کشمیر در ابتدا قصد داشت مستقل از دو کشور باقی مانده و جزئی از خاک هیچ کدام از کشورهای چین و پاکستان نباشد.
اکتبر ۱۹۴۷: بعد از اینکه گروهی از شبه نظامیان قبایل اطراف منطقه مرزی شمال غربی پاکستان به کشمیر حمله کردند، مهاراجه هاری سینگ، فرمانروای کشمیر، در نامه ای به دولت هند درخواست کرد که این منطقه تحت حمایت هند قرار گرفته و به این کشور بپیوندد. در قبال دادن قدرت کلیدی در کشمیر به دولت مرکزی، کشمیر نیز می توانست از حمایت نظامیان هندی در برابر حملات شبه نظامیان قبایل پاکستانی برخوردار باشد. پاکستان این درخواست را به عنوان یک سند رسمی و معتبر به رسمیت نشناخته و بدین ترتیب بود که اولین جنگ بین هند و پاکستان بر سر منطقه کشمیر درگرفت.
۱ ژانویه ۱۹۴۹: هند و پاکستان موافقت کردند که آتش بس کرده و نیروهایشان را به پشت یک خط حائل توافق شد که امروزه با عنوان «خط کنترل» (Line of Control) شناخته می شود بازگردانند.
۵ آگوست ۱۹۶۵: بار دیگر هند و پاکستان بر سر کشمیر وارد جنگ شدند. پاکستان به منطقه کشمیر تحت حاکمیت هند حمله کرد اما نبردها نتوانست دستاورد چندانی برای این کشور داشته باشد.
سال ۱۹۷۱: بار دیگر نبرد بین دو کشور بر سر منطقه کشمیر درگرفت.
جولای ۱۹۷۲: توافقنامه سیملا (Simla Agreement) به نبردها پایان داده و مرزی حائل بین منطقه کشمیر تحت کنترل پاکستان و کشمیر تحت کنترل هند ایجاد شد. اما درگیری طرفین بر سر مرز این منطقه همچنان ادامه یافت.
سال ۱۹۸۹: شبه نظامیان اسلامگرا در کشمیر تحت کنترل هند دست به شورش زدند و در نتیجه درگیری های بین طرفین ده ها هزار نفر کشته شدند.
سال ۱۹۹۹: بعد از اینکه گروهی از شبه نظامیان بخش پاکستانی از خط کنترل گذشته و وارد شهر کارگیل شدند، هند و پاکستان بار دیگر شاهد یک درگیری نظامی کوتاه مدت در منطقه کشمیر بودند.
۲۵ جولای۲۰۰۰: حزب المجاهدین، یک گروه شبه نظامی طرفدار دولت پاکستان در منطقه کشمیر، آتش بس یک جانبه ای را به مدت ۳ ماه در منطقه جامو و کشمیر هند اعلام کرد.
۳آگوست ۲۰۰۰: هند گفتگوها با حزب المجاهدین را در سریناگار آغاز کرد.
۸ آگوست۲۰۰۰: حزب المجاهدین به آتش بس خود خواسته خود پس از دو هفته پایان داده و به نیروهای خود دستور داد که بار دیگر به عملیات های خود علیه نظامیان هندی ادامه دهند.
۲۳ می۲۰۰۱: هند به آتش بس نظامی ۹ ماه به شبه نظامیان اسلامگرا در کشمیر پایان داد و همزمان رییس جمهور نظامی پاکستان، ژنرال پرویز مشرف، را برای مذاکرات صلح با هدف پایان دادن به ۵ دهه دشمنی بین دو کشور دعوت کرد.
۱۴تا ۱۶جولای ۲۰۰۱: پرویز مشرف، رییس جمهور وقت پاکستان و آتال بیهاری واجپایی؛ نخست وزیر وقت هند در شهر آگرا در هند با یکدیگر دیدار کرده و به مدت سه روز به گفتگو و رایزنی پرداختند اما گفتگوهای آنان به انتشار بیانیه مشترکی بر سر منطقه کشمیر نیانجامید.
۲۰دسامبر۲۰۰۱: پس از حمله شبه نظامیان اسلامگرا به ساختمان پارلمان هند، ارتش هند نیروهای خود را در مرز با پاکستان در مرزهای شمالی این کشور با کشمیر و پنجاب مستقر ساخت. نیروهای پاکستانی نیز در مرز کشمیر آماده نبرد شدند.
ژانویه ۲۰۰۲: ژنرال پرویز مشرف فعالیت ۳ گروه شبه نظامی اسلامگرای پاکستانی را غیر قانونی اعلام کرد.
اکتبر ۲۰۰۲: چهار دور انتخابات برای تعیین ساختار دولتی جدید در منطقه کشمیر تحت کنترل هند برگزار شد که در جریان آن بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ نفر کشته شدند.
نوامبر ۲۰۰۳: هند با درخواست پاکستان برای اعلام آتش بس در منطقه مورد مناقشه کشمیر موافقت کرد. آتش بس رسمی در ۲۶ نوامبر این سال آغاز شده و این آتش بس اولین مصالحه نظامی دو کشور پس از ۱۴ سال بود.
۴ ژانویه ۲۰۰۴: آتال بیهاری واجپایی، نخست وزیر وقت هند در شهر اسلام آباد و به مدت یک ساعت با پرویز مشرف گفتگو کرد که اولین تماس مستقیم دو کشور در دو سال گذشته به شمار می آمد.
ژوئن ۲۰۰۴: وزرای امور خارجه پاکستان و هند در یک نشست مشترک که برای اولین بار در ۶ سال اخیر رخ می داد با هم گفتگو کردند.
۱۴نوامبر۲۰۰۶: شیو شانکار منون، نخست وزیر هند و همتای پاکستانی او، ریاض محمد خان، برای گفتگوهای صلح در دهلی نو با هم دیدار کردند. موضوع اصلی بحث بین این دو، پیدا کردن راهکاری برای اجرای مکانیسم های ضد تروریسم مورد توافق دو کشور بود.
۱۳مارس۲۰۰۷: دیپلمات های ارشد پاکستانی و هندی در اسلام آباد دیدار کردند. از موضوعات مورد بحث آن ها می توان به بهبود شرایط زندانیان دو طرف و همچنین تسهیل صدور ویزا برای شهروندان دو کشور اشاره کرد.
۲۸مارس۲۰۰۸: نیروهای وابسته به سازمان ملل نزدیک به ۱.۰۰۰ قبر بی نام را در نزدیکی خط کنترل که بخش های تحت کنترل دو کشور در منطقه کشمیر را از هم جدا می کند پیدا کردند. در ۲۵ آوریل صدها تظاهر کننده در بخش کشمیر هند با نیروهای پلیس درگیر شده و خواهان تحقیقات بیشتر در مورد این قبرها شدند.
۲۱اکتبر۲۰۰۸: هند و پاکستان پس از ۶ دهه، برای اولین بار یک مسیر تجاری بین دو کشور و در خط کنترل کشمیر ایجاد کردند. میوه، منسوجات و ادویه از کالاهای مهمی بود که بین دو طرف رد و بدل می شد.
۲۶تا ۲۹نوامبر۲۰۰۸: شبه نظامیان اسلامگرای لشگر طیبه به ساختمان هایی در بمبئی حمله کرده و ۱۶۴ نفر را به قتل رساندند. در نتیجه درگیری ها، ۹ نفر از مهاجمان کشته شده و تنها بازمانده این عملیات که محمد اجمل کساب نام داشت و زخمی شده بود، زنده دستگیر شده و بعدها در نوامبر ۲۰۱۲ اعدام شد. این گروه ۱۰ نفره از کراچی پاکستان خود را به دهلی رسانده بودند و از طریق قایق های ماهیگیری دزدی و کشتن صاحبان و خدمه آن ها توانستند وارد خاک هند شوند.
تابستان ۲۰۱۰: درگیری ها در کشمیر بار دیگر آغاز شد و باعث مرگ بیش از ۱۰۰ نفر شد که پرتلفات ترین درگیری های منطقه در یک دهه گذشته به شمار می آمد.
۱۴ژانویه ۲۰۱۱: وزیر کشور هند اعلام کرد که این کشور یک چهارم از نیروهای امنیتی خود در کشمیر را در طی یک سال آینده کاهش خواهد داد .
۱۰فوریه۲۰۱۱: پس از بالا گرفتن تنش بین دو کشور به دنبال حملات تروریستی بمبئی در سال ۲۰۰۸، پاکستان و هند در رابطه با از سرگیری گفتگوهای صلح با هم توافق کردند.
نوامبر و دسامبر ۲۰۱۴: بعد از ۵ دور انتخابات، اگر چه حزب دموکراتیک خلق در منطقه کشمیر تحت کنترل هند برنده اعلام شد اما نتوانست ۴۴ کرسی لازم برای تشکیل دولت مستقل را کسب کند.
فوریه ۲۰۱۵: حزب ملی گرای هندوی بهاراتایا جاناتا و حزب دموکراتیک خلق، که یک حزب محلی مورد حمایت اکثریت مسلمان منطقه کشمیر هند است، تشکیل دولت ائتلافی خود را اعلام کردند. این ائتلاف پس از ۴ دور انتخابات بدون برنده در سال ۲۰۱۴ شکل گرفت و اولین باری بود که حزب هندی ملی گرای مذکور بخشی از دولت ائتلافی در مجلس منطقه ای کشمیر هند به شمار می رفت. این دولت ائتلافی در اول مارس ۲۰۱۵ سوگند یاد کرد.
ژانویه ۲۰۱۶: مرگ مفتی محمد سعید، نخست وزیر ایالت جامو و کشمیر، باعث درگیری در دولت ائتلافی منطقه شد. در نهایت محبوبه مفتی، دختر سعید، به عنوان جانشین وی انتخاب شد. با بالا گرفتن اختلافات بین دو حزب، او از سوگند یاد کردن در مجلس منطقه کشمیر هند خودداری کرد و با درگیری بین دو حزب بر سر تقسیم قدرت و بر اساس قانون اساسی ایالت جامو و کشمیر، فرماندار این ایالت حکومت را در دست گرفت.
۴آوریل ۲۰۱۶: محبوبه مفتی به عنوان اولین نخست وزیر زن منطقه تحت کنترل هند در کشمیر سوگند یاد کرد.
۱۸سپتامبر ۲۰۱۶: در اولین ساعات صبح، شبه نظامیان مسلح وارد پایگاه نظامی هند در شهر اوری در ۱۰۰ کیلومتری سرینگار، پایتخت منطقه جامو و کشمیر، شده و ۱۹ سرباز را به قتل رساندند. چند ساعت بعد ۴ شبه نظامی مهاجم در درگیری با ارتش هند کشته شدند. هنوز مشخص نیست چه گروه شبه نظامی اسلامگرایی این حمله را انجام داد اما پاسگاه مورد حمله قرار گرفته در نزدیکی مرز پاکستان قرار داشت که همواره از مراکز فعالیت گروه های اسلامگرای پاکستانی بوده است.
۲۹سپتامبر ۲۰۱۶: دو سرباز پاکستانی در درگیری با نیروهای نظامی هند در مرز بین کشمیر هند و پاکستان کشته شدند.
اکتبر ۲۰۱۶: با بالا گرفتن تنش ها بین دو کشور، هند بیش از ۱۰.۰۰۰ نفر از ساکنان نواحی مجاور خط کنترل را تخلیه و به مکان دیگری منتقل کرد.
۱۴نوامبر ۲۰۱۶: هفت سرباز پاکستانی در تبادل آتش با نیروهای هندی در خط کنترل کشته شدند.
۱آگوست ۲۰۱۷: با کشته شدن ابو دوجانا، رهبر گروه شبه نظامیان اسلامگرای لشکر طیبه، همراه با دستیارش عارف نبی دار، در درگیری چند ساعته با نیروهای امنیتی هند در منطقه پولواما در ۳۵ کیلومتری شمال سرینگار، اعتراضات خشونت باری در کشمیر هند آغاز شد.
۱۴فوریه ۲۰۱۹: در یک حمله انتحاری با خودرو بمبگذاری شده توسط شبه نظامیان جیش محمد در منطقه تحت کنترل هند در کشمیر، بیش از ۴۰ سرباز هندی کشته شدند.
بدون نظر