تأثیرگذارترین فیلم‌های علمی-تخیلی در طول تاریخ

تقابل انسان و ماشین روی پرده سینما

در فیلم‌های علمی-تخیلی، فناوری و علم دست‌مایه‌ی هنرمند قرار می‌گیرد و با کمک گرفتن از ادبیات گمانه‌زنی، داستان‌های مهیج و تأمل‌برانگیزی ساخته می‌شوند. در این‌گونه فیلم‌ها عموما شاهد پدیده‌هایی هستیم که در دنیای کنونی و حتی از منظر علم، پذیرفتنی نیستند و چیزی فراتر ازآنچه در زمان تولید وجود دارد را به تصویر می‌کشند. به‌طور مثال می‌توان به موجودات فرازمینی یا سفر در زمان اشاره نمود که اغلب با دستگاه‌ها، ربات‌ها و فضاپیماهای عجیب همراه هستند.

این ژانر درواقع تقابل انسان و ماشین است که  نشان می‌دهد فناوری تا چه میزان می‌تواند حتی روی احساسات آدمی نیز تأثیرگذار بوده و سبک زندگی او را به‌کلی تغییر دهد.

در میان تمامی فیلم‌هایی که در این ژانر ساخته‌شده‌اند، برخی از آن‌ها تأثیرگذاری بیشتری داشته و با استقبال خوبی از طرف کارشناسان این حوزه مواجه شده‌اند.

در ادامه می‌توانید فهرست آن‌ها را با توضیح کوتاهی درباره فیلم مطالعه نمایید. با ما همراه باشید.

Metropolis -1927 – مادر شهر

یکی از تأثیرگذارترین فیلم‌های ژانر علمی-تخیلی در طول تاریخ، شاهکار «فریتز لانگ» در سال ۱۹۲۷ است که در آن شاهد مادر شهری هستیم که ثروتمندان در برج‌های مجلل روی زمین و جماعت فقیر و کارگر در دالان‌هایی در زیرزمین به سبک برده‌داری زندگی می‌کنند. این فیلمِ صامت و سیاه‌وسفید درواقع یک شهر پادآرمانی در آینده را به تصویر کشیده و در آن به بازشکافی کشمکش‌های اجتماعی میان کارگران و کارفرمایان پرداخته است. البته در طول فیلم شاهد داستانی عاشقانه میان Freder ( پسر شهردار کلان‌شهر) و Maria (کارگر فقیر) هستیم که علاقه آن‌ها موجب می‌شود تا میان دو قشر یادشده آشتی و صلح برقرار گردد.

بااینکه شاید روند فیلم تااندازه‌ای خسته‌کننده به نظر برسد اما کارگردانی و صحنه‌پردازی آن فوق‌العاده عالی هستند و توانسته با ترکیب اکسپرسیونیسم، فوتوریسم و کوبیسم، چهره‌ای نمادین از یک ویران‌شهر را به تصویر بکشد که رابطه انسان و ماشین را کدر می‌نماید.

Things to Come -1936

بر اساس رمانی از H. G. Wells، فیلم «الکساندر کوردا» با جنگ شروع می‌شود و به سمت نزاع و درگیری پیش رفته و سپس تصویری از تضاد میان خیال‌پردازانِ آینده‌نگری که خودشان را «بالی بر فراز دنیا» می‌دانند و شهرهای زیرزمینی بسیار عجیبی را ساخته‌اند باکسانی که همچنان درگذشته‌ها غرق بوده و از ماشین و تکنولوژی متنفر هستند و می‌خواهند جلوی این‌گونه پیشرفت‌ها را بگیرند، را ترسیم می‌کند. جذاب‌ترین تصویر فیلم Everytown است که شکوه و جلال آن را می‌توان نقطه مقابل دالان‌های زیرزمینی فیلم مترو پلیس دانست.

Alphaville -1965 – آلفاویل

«ژان لوک گدار» (کارگردان) در اوج خلاقیت‌های خود بیننده را به تماشای نوعی داستان مصور سینمائی و قدم گذاشتن به ناکجاآبادی دعوت می‌نماید که مملو از نشانه‌های پاپ‌آرت است. لوکیشن‌های این فیلم علمی-تخیلی در دهه ۱۹۶۰ میلادی در پاریس بوده. در طول داستان، «لمی کوشن» (با بازی «ادی کنستانتین») نقش یک مامور مخفی در پوشش یک خبرنگار را بازی می‌کند که قصد دارد به شهر مرموز آلفاویل رفته و مخترع دیوانه‌ی کامپیوتر Alpha 60 که به‌واسطه‌ی آن بر شهر یادشده حکومت می‌کند را بکشد. اما در خلال این تلاش‌ها او درگیر ماجرایی عاشقانه با دختر پروفسور می‌شود که نقش او را «آنا کارینا» بازی می‌کند.

به‌محض اکران این فیلم، دیگر فیلم‌سازان نیز به تقلید از «گدار» که بسیار هوشمندانه از معماری شهر پاریس در تصویرسازی فیلم خود استفاده نموده بود تا صحنه‌های آن به واقعیت نزدیک‌تر باشند، سعی در به کار گرفتن این تکنیک داشتند.

۲۰۰۱: A Space Odyssey – ادیسه فضائی – ۱۹۶۸

یکی از بهترین فیلم‌های دهه ۱۹۶۰ میلادی از نگاه بیشتر منتقدان، «یک ادیسه فضائی» است که در سبک علمی-تخیلی و به کارگردانی و تهیه‌کنندگی «استنلی کوبریک» ساخته‌شده است. این فیلم با رویارویی انسان‌نماها با مونولیت های سیاه مرموز آغازشده و با نمایش جنین در فضا پایان می‌پذیرد. در این فیلم شاهد این هستیم که حرکت فضاپیما توسط کامپیوتری به نام HAL مدیریت می‌گردد که گفته می‌شود امکان خطا کردن ندارد و بعلاوه، مدیر اصلی سفینه نیز محسوب می‌گردد. البته در جریان این سفر دستگاه شروع به طغیان کرده و تصمیم به از بین بردن خدمه سفینه می‌کند که درنهایت یکی از فضانوردان آن را از کار انداخته و باهدف اصلی ماموریت آشنا می‌شود.

The Road Warrior -1981 – جنگجوی جاده

این فیلم که بیشتر با نام Mad Max 2 شناخته می‌شود در سبک اکشن و علمی-تخیلی به کارگردانی «جرج میلر» ساخته‌شده است. در آن شاهد هنرنمائی «مل گیبسون» در نقش «مکس» هستیم. وی قبلا مامور پلیس بوده و اکنون مردی تنهاست که در بیابان‌های بی‌آب‌وعلف استرالیا سفر می‌کند؛ مکان‌هایی که ماشین شمارا زنده نگه می‌دارد و گازوئیل نقش طلا را دارد.

چیزی که این فیلم را جذاب کرده، فقط اکشن بودن آن نیست، بلکه روشی  است که «میلر» برای ساختن دنیای منسجم و منحصربه‌فرد به کار گرفته.

Blade Runner 1982 – بلید رانر

«بلید رانر» که در زمره یک‌صد فیلم برتر تاریخ سینما قرار داده‌شده را «ریدلی اسکات» کارگردانی نموده و در آن‌یک پادآرمان شهر در سال ۲۰۱۹ میلادی را به تصویر کشیده است. در این فیلم، فردی به نام «دکارد» ماموریت دارد «رپلیکانت»ها (انسان‌های مصنوعی) که حضورشان روی کره زمین ممنوع گردیده را شناسایی نموده و آن‌ها را از میان بردارد. داستان این فیلم برداشتی آزاد از رمان «آیا آدم‌مصنوعی‌ها خواب گوسفند الکتریکی می‌بینند»، نوشته‌ی «فیلیپ کی.دیک» است و «هریسون فورد» در آن نقش‌آفرینی می‌نماید. در این فیلم که سبک نئو نوآر نیز دارد برای نخستین بار است که نشان می‌دهد ربات‌ها بسیار پویاتر و زنده‌تر از انسان‌های واقعی هستند.

The Terminator 1984 – نابودگر

«ترمیناتور» با بازی آرنولد شوآرزنگر ازجمله فیلم‌های علمی-تخیلی، اکشن و تریلری است که با اسقبال بسیار خوبی از طرف مردم مواجه شد و فیلم خوش ساختی نیز محسوب می‌گشت. می‌توان ادعا نمود که «جیمز کامرون» در مقام کارگردان، این فیلم را بسیار بهتر از تایتانیک و یا آواتار ساخته است. این فیلم سفر در زمان را به تصویر کشیده و در آن، نابودگر که درواقع یک سایبورگ (ربات انسان‌نما) است ماموریت دارد از سال ۲۰۲۹ به سال ۱۹۸۴ برود و زنی به نام سارا کانر (با بازی لیندا هملیتون) را بکشد که قرار است در آینده مادر پسری باشد که بشریت را نجات خواهد داد.

Crash -1996 – تصادف

تصادف، نمونه بارزی از به هم‌آمیخته شدن انسان و ماشین به شمار می‌رود. این فیلم به کارگردانی «دیوید کراننبرگ» و بر اساس رمانی به همین نام به قلم «جی.جی.بالارد» در مورد افرادی است که از تصادف ماشین‌ها لذت بسیاری می‌برند و در آن هنرمندانی همانند «جیمز اسپیدر» و «هالی هانتر» نقش‌آفرینی کرده‌اند. در این فیلم، نشان داده می‌شود که در دنیای مدرن، اتومبیل‌ها انگار جزئی خارجی از بدن انسان هستند و می‌توانند در احساسات او نیز نقش مهمی داشته باشند. اگر برایتان درک چنین دیدگاهی سخت است، تصور کنید وقتی‌که بدون اسمارت فون خود از خانه خارج می‌شوید، چه احساسی خواهید داشت؛ موبایل هم دستگاهی که گوش و چشم و حتی بخشی از خاطره‌های ما را تشکیل می‌دهد و به این لحاظ، آن‌هم عضو جدیدی از اعضای بدن ما در نسل کنونی محسوب می‌گردد.

The Matrix – 1999 – ماتریکس

«ماتریکس یکی از جالب‌ترین فیلم‌های دهه ۱۹۹۰ میلادی در ژانر اکشن و علمی-تخیلی آمریکائی به نویسندگی و کارگردانی «واچوفسکی»ها است. در این فیلم، مردم در دنیای خیالی به نام «ماتریکس» زندگی می‌کنند و خودشان تصور می‌کنند که این دنیا و رویدادهایش واقعی است، اما درواقع یک شبیه‌سازی پیچیده کامپیوتری است که توسط هوش مصنوعی طراحی‌شده. دراین‌بین برنامه‌نویسی به نام «نئو» با بازی «کیانا ریوز» از حقیقت آگاه شده و به همراه افراد دیگری که از این دنیای رویائی خود را رها نموده‌اند، به قیام علیه ماشین‌ها برمی‌خیزند. صحنه‌های حرکت گلوله یا فریز شدن صحنه‌ها و لباس بلند و مشکی «نئو» در این فیلم بسیار ماندگار هستند.

۲۰۴۶ – ۲۰۰۴

فیلم اپرائی «وونگ کار-وای» تصویرگر زندگی یک نویسنده با بازی «تونی لینگ چائو-وی» در دهه ۱۹۶۰ میلادی است که در عشق خود شکست‌خورده و اندوه فراوانی در دلش احساس می‌کند. درواقع فیلم به رابطه عشق نافرجام چو مو-وان و سو لی-ژن پرداخته و از عناصر علمی-تخیلی نیز در آن بهره گرفته است. داستان فیلم در شهر سرد و بی‌روح ۲۰۴۶ اتفاق می‌افتد که یک مسافر ژاپنی عاشق رباتی زیباروی می‌شود.

Her- 2013 – او

فیلم  رمانتیک علمی-تخیلی «اسپایک جونز» (کارگردان) یا به‌نوعی می‌توان گفت فیلم کمدی درام با بازی «خواکین فینیکس» در نقش «تئودور»، داستان مردی درون‌گرا و منزوی است که عاشق یک سیستم‌عامل هوشمند کامپیوتری با صدا و شخصیت یک زن به نام «سامانتا» (با صداپیشگی اسکارلت جوهانسون) می‌شود. ماجرای این فیلم در سال ۲۰۲۵ روی می‌دهد و در آن برتری هوش مصنوعی به انسان به تصور کشیده شده که تا اندازه زیادی ترسناک و غم‌انگیز است زیرا نشان می‌دهد که تکنولوژی تا چه حد زیرکانه و نامحسوس می‌تواند زندگی آینده بشر را تحت سلطه خود درآورده و موجب بیشتر شدن انزوای انسان بشود.