چطور گرمای شدید را تحمل کنیم و دچار گرمازدگی نشویم؟

طی روزهای گذشته خبری مبنی بر فوت دو شهروند بوشهری بر اثر گرمای شدید هوا در فضای مجازی منتشر شد که پس از پیگیری‌های برخی رسانه‌ها مشخص شد صحت ندارد.

اما از آنجا که در آستانه فصل تابستان قرار داریم و بسیاری از شهرهای جنوبی کشور در خطر گرمای شدید هستند، احتمال مرگ افراد بر اثر گرمازدگی به هیچ عنوان دور از ذهن نیست. به همین خاطر لازم است نشانه‌های این نوع آب‌وهوا را به خوبی بشناسید و بدانید که چگونه با آن مقابله کنید.

اگر تاکنون در معرض هوای بسیار گرم قرار نداشته‌اید، بسیار محتمل است که با «خستگی گرمایی» مواجه شوید. نشانه‎های این اختلال را در زیر برایتان نوشته‌ایم:

• سردرد
• سرگیجه
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع
• عرق کردن بیش از اندازه طبیعی
• گرفتگی عضلات
• تند نفس کشیدن
• تشنگی شدید و پایان‌ناپذیر

به محض مشاهده هر کدام از نشانه‌های بالا باید سریعا دمای بدن خود را پایین بیاورید.

اگر دمای بدن بیشتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد بشود، احتمال «سکته گرمایی» وجود خواهد داشت که به درمان اورژانسی نیاز دارد. از نشانه‌های خطرناک این عارضه این است که بدن فرد خشک است اما به شدت داغ می‌شود. یعنی عرق نمی‌کند و تنفس هم برای او دشوار خواهد شد.

«سکته گرمایی» شدیدترین نوع گرمازدگی است که به اقدامات فوری پزشکی نیاز دارد. علائم گرمازدگی در مراحل مختلف می‌تواند از تهوع و استفراغ، سردرد و سرگیجه، عدم تعریق، پوست داغ خشک و قرمز، ضعف و گرفتگی عضلات تا اختلال در هوشیاری، ضربان قلب و تنفس سریع و غش متفاوت باشد که اگر این حالات ادامه یابد می‌تواند به نارسایی ارگان‌های مختلف بدن، کما و مرگ منجر شود.

نوزادان و کودکان، سالمندان، افراد چاق، کارگران و ورزشکاران در فضای باز، افراد با بیماری زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی و فشارخون، مصرف داروهای خاص مانند دیورتک‌ها بیشتر در معرض ابتلا به گرمازدگی هستند.

اگر فردی در اطراف شما دچار گرمازدگی شد اور را فورا از گرما دور کرده و به محلی خنک منتقل کنید. لباس‌های فرد را سبک کرده ، ملحفه خیس روی فرد انداخته و آب ولرم روی او بپاشید. یک پارچه سرد و مرطوب را به مچ دست، گردن، زیر بغل و یا کشاله ران بمالید. در صورت هوشیاری فرد را به دوش گرفتن و نوشیدن آب و مایعات خنک تشویق کنید.

اگر نشانه‌های گرمازدگی بهبود نیافت یا وخیم‌تر شد و یا احتمال سکته گرمایی وجود داشت فرد را سریعا به مرکز درمانی منتقل کنید.

بیشتر بخوانید: ۱۷ حقیقت جالب در مورد هندوانه که شاید نمی‌دانستید

غذا و نوشیدنی‌های خود را با هوشیاری کامل انتخاب کنید

از آنجا که بدن در هوای گرم عرق می‌کند، بسیار مهم است که خسارت ناشی از آب از دست رفته را جبران کنید. بنابراین باید پیش از خروج از خانه آب زیادی بنوشید. لباس‌های روشن، گشاد و سبک بپوشید. از غذاهای کم چرب و کم نمک استفاده کنید.

برای پیشگیری از گرمازدگی سعی کنید در ماه‌های گرم سال کمتر از خانه بیرون بروید و از فعالیت بیش از حد در گرما پرهیز کنید.

تا حد امکان از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی خودداری کنید زیرا این مواد کم‌آبی بدن را تشدید می‌کنند.

مهم‌ترین املاحی که همراه با آب در فرآیند تعریق از بدن دفع می‌شوند سدیم، پتاسیم و منیزیوم است؛ بنابراین استفاده از منابع سرشار از پتاسیم شامل میوه‌ها و سبزی‌هایی مانند موز، هندوانه، طالبی، مرکبات، آلو، توت فرنگی، خیار، سبزی‌های برگ سبز، قرمز و بنفش مانند اسفناج، چغندر، گوجه فرنگی، کلم بروکلی، هویج، لوبیا و غذا‌های با طبع سرد مانند غذا‌های دریایی، بیشتر توصیه می‌شود.

بیشتر بخوانید: طرز تهیه بستنی یخی هندوانه‌ای

غذاهایی مملو از پروتئین و کربوهیدرات را به اندازه کم مصرف کنید زیرا هضم آنها زمان زیادی می‌خواهد و این روند دمای بدن را بالاتر می‌برد. مواد غذایی دارای قند و چربی زیاد به دلیل اینکه فاقد آب هستند و متابولیسم را افزایش می‌دهند، بهتر است در فصل تابستان کمتر مصرف شوند.

بد نیست بدانید زنان کمتر از مردان در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند، اما مادران شیرده به دلیل تولید شیر باید دست کم یک و نیم تا دو لیتر بیشتر از نیاز معمول آب مصرف کنند.

تا حد امکان در خانه بمانید

برای پیشگیری از گرمازدگی و سکته گرمایی توصیه می‌کنیم در خانه بمانید و فعالیت‌های شدید نداشته باشید.

از سفر‌های غیرضروری پرهیز کرده و از رفتن به جا‌هایی که سایبان ندارد و تهویه آن خوب نیست، حتی‌المقدور خودداری کنید. به خصوص ماشین‌های پارک شده در زیر آفتاب جا‌های مناسبی نیستند. اگر چاره‌ای جز سفر در هوای گرم ندارید، یک بطری آب همراه خود داشته باشید. همچنین، حتما حواستان به همه نشانه‌های بدنتان باشد. مایعات و آب به مقدار کافی بنوشید تا مطمئن شوید که دچار کم‌آبی نمی‌شوید.

همیشه در سایه و در نزدیکی سیستم تهویه هوا باشید.

ساعات ۱۲ تا ۱۵ که شدت گرما در تابستان بیشتر است در صورت امکان از منزل بیرون نیایید. چنانچه در هوای گرم ورزش می‌کنید، سعی کنید تمرینات شدید را صبح زود و یا عصر که هوا خنک است انجام دهید.

لباس‌های خنک و نازک بپوشید

لباس پوشیدن بر اساس فصل امری بدیهی است. اما باید این را بدانید که انتخاب صحیح لباس تاثیر شگرفی در پیشگیری از گرمازدگی دارد. لباس‌های سبک و گشاد از جنس کتان و نخ بپوشید زیرا لباس‌های تیره و سنگین گرما را جذب می‌کنند. البته از وسوسه پوشیدن لباس‌های بدون آستین و کوتاه در فضای باز پرهیز کنید زیرا حفاظ کافی در برابر اشعه ماورای بنفش خورشید ایجاد نمی‌کنند.

همچنین از کلاه‌های لبه‌دار و ترجیحا منفذدار و عینک آفتابی برای محافظت از چشم استفاده کنید.

اقدامات درمانی که هنگام بروز گرمازدگی باید صورت گیرد

هنگام مواجهه با فردی که دچار گرمازدگی شده است باید اقدامات زیر انجام شود:

• مصدوم را به جای خنک منتقل سازید، مصدوم دراز بکشد و پا‌های او را بالا بیاورید.
• لباس‌های مصدوم را درآورده، ملحفه خیس روی فرد انداخته و آب ولرم روی بیمار بپاشید. حمام گرفتن برای افراد هوشیار توصیه می‌شود.
• برای تسریع دفع حرارت از کولر یا پنکه استفاده کنید. از قرار دادن کیسه‌های یخ در کشاله ران، زیر بغل، زانو، مچ دست و پا نیز می‌توان استفاده کرد.
• در صورتی که فرد هوشیار باشد می‌توان او را تشویق کرد تا کم‌کم آب یا یک نوشیدنی خنک بنوشد. محلول ORS یا محلول آب و نمک و شکر (یک قاشق چای‌خوری نمک با ۸ قاشق چای‌خوری شکر در یک لیتر آب) در این شرایط مفید است.
• حوله نم‌دار روی پیشانی و عضلات مصدوم قرار دهید و در صورت هوشیاری می‌توان مصدوم را داخل وان یا لگن آب سرد قرار داد.
• به محض خنک شدن بدن فرد، عمل خنک کردن (در آب سرد یا به شکل دیگر) را متوقف کنید و اگر دمای بدن او مجدداً افزایش یافت، عمل خنک کردن را مجدد شروع کنید.
• ماهیچه‌های گرفته و گرمازده فرد را ماساژ دهید.

اگر نشانه‌های گرمازدگی بهبود نیافت یا وخیم‌تر شد، بیمار را سریعا به مرکز درمانی منتقل کنید. همچنین موارد زیر را نیز مدنظر داشته باشید:

• بهتر است در هنگام سفر در گرمای تابستان علاوه بر نوشیدن آب، چند عدد خیار و نمک در اختیار کودکان قرار دهید.
• شربت آبلیمو و خاکشیر و دوغ تأمین‌کننده آب و املاح از دست رفته بدن هستند. نوشیدن نوشابه در گرما مناسب نیستند.