عبارت «بیماری روانی» به گستره ای از بیماری ها اطلاق می شود که اختلالات رفتاری و مربوط به روان و ذهن افراد را در بر می گیرند. بیماری های روانی الگوهایی از نشانه های رفتاری و روانشناختی هستند که بخش های مختلفی از زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهند. به عبارت دیگر بیماری های روانی با توجه به مشکلاتی که فرد با ذهن، افکار و حالات روحی و اخلاقی خود تجربه می کند تعریف می شوند. این بیماری های در درجات مختلف باعث ایجاد زحمت و درماندگی برای شخصی که این نشانه ها را تجربه می کند می شوند.
علل این اختلالات به طور کامل و دقیق شناسایی و درک نشده اند اما نشانه ها و علائم بیماری های روانی از لحاظ علمی معتبر و شناخته شده هستند. درمان این اختلالات ترکیبی از روان درمانی و دارو درمانی است. معیارهای تشخیصی این بیماری ها ترکیبی از چک لیست های مربوط به نشانه هایی است که اصولاً روی رفتارها و افکار فرد متمرکز شده اند. اگر چه بیماری های روانی را در دسته بندی های مختلف قرار می دهند اما ممکن است یک بیماری در زیر چندین دسته از این تقسیم بندی ها قرار گیرد. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با شایع ترین و شناخته شده ترین اختلالات و بیماری های روانی در قالب چندین بخش آشنا کنیم.
۱- بیماری روانی دو قطبی و اختلالات مرتبط با آن
اختلال دو قطبی (Bipolar disorder) که در برخی از نقاط جهان با عنوان افسردگی شیدایی نیز شناخته می شود یک بیماری روانی است که با تغییرات شدید و قابل توجه در خلق و خوی افراد همراه است. اختلال دوقطبی بر اساس تغییرات ناگهانی در اخلاق و رفتار و همچنین تغییرات در سطح فعالیت و انرژی شناخته می شود. این اختلال معمولاً شامل تجربه تغییرات مداوم در حالات خوشایند روحی و روانی و دوره هایی از افسردگی است. این حالات سرخوشی بی دلیل بسیار قابل توجه بوده و معمولاً از آن ها با عنوان شیدایی یا شیدایی خفیف یاد می شود. بیماری روانی دو قطبی بودن شخصیت به دو دسته تقسیم می شود که شباهت بسیاری با هم دارند.
شیدایی (Mania): شیدایی با احساس هیجان بیش از حد و فزاینده شناخته می شود. دوره های شیدایی معمولاً با احساس حواس پرتی، زودرنجی و اعتماد به نفس بیش از حد همراه است. همچنین افراد مبتلا به این نوع از اختلال دو قطبی بیش از دیگران مستعد حضور در فعالیت هایی که عواقب منفی طولانی مدتی دارند خواهند بود، فعالیت هایی مانند قمار و خریدهای بیش از حد. چنین افرادی به طور کلی بیش فعال شده و نیاز آن ها به خوابیدن کاهش می یابد. وجود یک یا دو مورد از نشانه هایی شیدایی بدین معنا نیست که شما به بیماری روانی شخصیت دو قطبی مبتلا هستند زیرا ممکن است دلایل دیگری مانند ترومای عاطفی، آسیب مغزی، واکنش به داروها و مواد مخدر یا بیماری اضطراب تشخیص داده نشده عامل تغییر رفتار و حالت روحی شما به صورت ناگهانی باشند. از نشانه های شیدایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تغییرات در اخلاق و حالت روحی
تغییرات ناگهانی در انرژی و فعالیت های فیزیکی
اختلال در گفتار
مشکل در قضاوت و تصمیم گیری
تغییر در الگوهای تفکر
افزایش حالت روان پریشی
کاهش نیاز به خواب
پرحرفی
پرواز ایده ها
براحتی پرت شدن حواس
اعتماد به نفس بیش از حد
افزایش تمایل به فعالیت های و رفتارهای پرریسک و خطرناک
دوره های افسردگی (Depressive episodes): این نوع از اختلاف دو قطبی با احساس شدید غم، گناه، خستگی و زودرنجی و حساس بودن همراه است. در طی دوره افسردگی، افراد مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است علاقه ای به فعالیت هایی که قبلاً از آن ها لذت می برده اند نداشته باشند، در خوابیدن با مشکل مواجه شده و یا حتی افکار خودکشی داشته باشند. این افراد ممکن است احساس درماندگی، تنهایی و بی پناهی کنند. به طور متوسط، افراد مبتلا به این اختلال ممکن است تا سه سال خلق و خوی نرمال را بین هر دوره افسردگی تجربه کنند.
شناسایی و درمان:
هر دوی این موارد می توانند برای خود شخص و خانواده او ترسناک باشند. مانند دیگر بیماری های روانی، محققان هنوز نمی توانند با قاطعیت در مورد علت بروز اختلالات دو قطبی صحبت کنند زیرا نمی توان یک ریسک فاکتور تنها، ژن خاص یا پیش نیاز را موثر در ابتلای فرد یا بالا بردن ریسک ابتلا به این اختلالات دانست. مجموعه ای از فاکتورها مانند ساختار متفاوت مغزی و شیوه عملکرد آن، برخی فاکتورهای ژنتیکی، سابقه خانوادگی (این بیماری معمولاً در میان افراد و نسل های مختلف یک خانواده یافت می شود) می توانند در این اختلالات نقش داشت باشند.
شیدایی و دوره های افسردگی ممکن است بسیار کوتاه مدت و برای چند ساعت یا چند روز ادامه داشته باشند یا در مواردی طول هر دوره ممکن است طولانی بوده و به چندین هفته یا ماه نیز بکشد. طول این دوره ها از شخصی به شخص دیگر متفاوت است و بسته به طول آن ها ممکن است فرد به هیچ وجه از اختلال روانی خود آگاه نباشد. بر اساس طبقه بندی انجمن روانشناسی آمریکا، ۴ نوع اصلی از اختلال شخصیت دو قطبی وجود دارد: اختلال دو قطبی نوع یک (شیدایی)، اختلال دو قطبی نوع ۲ (شیدایی خفیف که همان علائم شیدایی را داشته اما دوره آن بسیار کوتاه مدت و دستکم برای ۴ روز است)، اختلال ادواری و اختلال دو قطبی که در اثر بیماری های دیگر مانند اعتیاد به مواد مخدر ایجاد شده است. اختلال دو قطبی در کودکان نشانه های متفاوتی نسبت به بزرگسالان داشته و با عنوان اختلال بی نظمی خلقی اخلال گرانه (disruptive mood dysregulation disorder) شناخته می شود.
خوشبختانه ترکیبی از دارو و روان درمانی می توانند به فرد کمک کنند که علائم و نمایش های خارجی این اختلال را تحت کنترل داشته باشند. تمام اختلالات دو قطبی معمولاً به درمان خوب پاسخ داده و در طی چند سال به نتیجه مطلوب می رسد. در درمان این اختلالات معمولاً از داروهای تثبیت کننده شرایط روحی و روانی مانند لیتیوم استفاده می شود. ۵۰ درصد افراد تنها به لیتیوم پاسخ مناسب می دهند اما ۲۰ تا ۳۰ درصد بیماران با مصرف داروهای دیگر یا ترکیبی از چند دارو احساس بهتری دارند. ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد نیز علیرغم دریافت داروها و روان درمانی همچنان با علائم و نشانه های اختلال دو قطبی مواجه هستند. روی هم رفته درمان ۱۰ درصد از بیماران مبتلا به این اختلال روحی بسیار دشوار است و پاسخ مناسبی به دارو و روان درمانی نمی دهند.
داروهای ضد تشنج، داروهای ضد روان پریشی یا همان داروهای مُسکن اعصاب و داروهای ضد افسردگی و در موارد پیشرفته روش شوک الکتریکی از روش های دیگر درمان این نوع اختلال در بیماران هستند. البته باید توجه داشت که پزشکان از واژه «درمان» برای این اختلالات استفاده نمی کنند زیرا روش های درمانی تنها برای کنترل علائم و کاهش اثرات آن ها به کار گرفته می شوند. یکی از نکات مهم در مورد زندگی با شخصیت دو قطبی این است که یاد بگیریم روتین هایی را در زندگی ساخته و به آن ها متعهد بمانیم، در هر شرایطی. چیزهایی که تجربه نشان داده می تواند باعث ورود فرد به حالت شیدایی یا دوره های افسردگی شود باید از این روتین حذف شده باشد. معمولاً در طول درمان فاصله بین وقوع دوره های اختلال افزایش می یابد اما با ادامه ندادن درمان، رفته رفته فاصله بین این دوره ها کاهش می یابد. به طور متوسط می توان گفت که یک فرد مبتلا به اختلال دو قطبی در طول زندگی خود بین ۸ تا ۹ دوره مربوط به این بیماری را تجربه خواهد کرد.
بدون نظر