عبارت «بیماری روانی» به گستره ای از بیماری ها اطلاق می شود که اختلالات رفتاری و مربوط به روان و ذهن افراد را در بر می گیرند. بیماری های روانی الگوهایی از نشانه های رفتاری و روانشناختی هستند که بخش های مختلفی از زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهند. به عبارت دیگر بیماری های روانی با توجه به مشکلاتی که فرد با ذهن، افکار و حالات روحی و اخلاقی خود تجربه می کند تعریف می شوند. این بیماری های در درجات مختلف باعث ایجاد زحمت و درماندگی برای شخصی که این نشانه ها را تجربه می کند می شوند.
علل این اختلالات به طور کامل و دقیق شناسایی و درک نشده اند اما نشانه ها و علائم بیماری های روانی از لحاظ علمی معتبر و شناخته شده هستند. درمان این اختلالات ترکیبی از روان درمانی و دارو درمانی است. معیارهای تشخیصی این بیماری ها ترکیبی از چک لیست های مربوط به نشانه هایی است که اصولاً روی رفتارها و افکار فرد متمرکز شده اند. اگر چه بیماری های روانی را در دسته بندی های مختلف قرار می دهند اما ممکن است یک بیماری در زیر چندین دسته از این تقسیم بندی ها قرار گیرد. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با شایع ترین و شناخته شده ترین اختلالات و بیماری های روانی در قالب چندین بخش آشنا کنیم.
اختلالات و بیماری های شخصیتی با الگوهایی ثابت و درازمدت از افکار، احساسات و رفتارهای ناهنجارانه شناخته می شوند که می توانند آسیب های جدی به روابط شخص و دیگر جنبه های زندگی او وارد نمایند. اختلالات شخصیتی بیماری هایی روانی هستند که در کودکی و نوجوانی آغاز شده و برای سال ها ادامه داشته تا در بزرگسالی کشف می شوند.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (antisocial personality disorder): اختلال شخصیت ضد اجتماعی با بی احترامی و بی اهمیتی دراز مدت به قوانین، هنجارهای اجتماعی و حقوق دیگران شناخته می شود. افراد مبتلا به این اختلال روانی معمولاً در دوران کودکی شروع به بروز نشانه های این اختلال می کنند، در همدردی و درک حس دیگران مشکل داشته و به خاطر رفتارهای خرابکارانه و ویرانگرشان احساس پشیمانی و خجالت نمی کنند. به طور کلی این افراد هیچ درکی از خوب و بد نداشت یا درک آن ها بسیار محدود است. آن ها همواره با دیگران ضدیت داشته، اغلب به صورت عمدی به دیگران آسیب می رسانند و نسبت هب ترجله درد و رنج دیگران بی اهمیت هستند. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است دروغ پردازی کنند، مرتکب رفتارهای خشونت آمیز و پرخاشگرانه شوند و در فعالیت های مجرمانه شرکت بجویند.
اهم نشانه های اختلال شخصیت ضد اجتماعی به شرح زیر هستند:
این نشانه ها ممکن است از دوران کودکی شروع به بروز نمایند، رفتارهایی مانند آتش زدن، بیرحمی نسبت به حیوانات و مشکل با مقامات امنیتی و پلیسی.
این افراد معمولاً مشکلات قانونی دارند که از شکست آن ها در تطبیق با هنجارهای اجتماعی و نداشتن نگرانی نسبت به حقوق دیگران ناشی می شود.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی با تصمیم گیری های سریع وارد عمل شده و به عواقب ناخوشایند اعمال و رفتارهای خود توجهی ندارند.
این افراد بسیار پرخاشگر و حساس بوده و تمایل زیادی به درگیری های فیزیکی دارند.
نداشتن حس همدردی با دیگران نیز از ویژگی های این افراد است. ناتوانی در اهمیت دادن به افکار، احساسات و انگیزه های دیگران می تواند به بی احترامی و تجاوز به حقوق دیگران منتهی شود.
چنین فردی بابت رفتارهای آسیب رسان خود هیچ احساس شرمندگی ندارد.
افراد دارای شخصیت ضد اجتماعی معمولاً برای رسیدن به اهداف شخصی دروغ گفته و دیگران را فریب می دهند.
اگر چه این اختلال از کودکی شروع می شود اما تا زمان بزرگسالی تشخیص داده نشده باقی می ماند. در کودکی، این افراد بسیار خشن و عصبانی بوده، بسیار بیرحم بوده و در مدرسه به دیگران زور می گویند. در بزرگسالی نیز این اختلال می تواند برای خود شخص و افرادی که با او در تماس هستند ویرانگر خواهد بود. این افراد استعداد بسیار زیادی برای مشارکت در فعالیت های خطرناک و جنایتکارانه دارند. یک فرد با اختلال ضد اجتماعی معمولاً بی وجدان تعریف شده و ذره ای احساس گناه و شرمندگی بابت رفتارهای بیرحمانه خود ندارد.
این اختلال نیز مانند دیگر اختلالات روانی در اثر ترکیبی از علل ایجاد می شود که ژنتیک، محیط اطراف و خانواده نقش مهمی در آن دارند. در این میان نقش سبک بزرگ شدن و شرایط زندگی در کودکی اهمیت بسیار زیادی دارد. اذیت و آزار دیدن در دوران کودکی و نادیده گرفته شدن نیز می تواند در این اختلال موثر باشد. در برخی از موارد این کودکان در اثر رفتارهای خشونت آمیز و ناهنجار والدینشان به یک شخص ضد اجتماع تبدیل شده و بعدها از همان اصول برای تربیت فرزندان خود استفاده خواهند کرد.
اختلال شخصیت دوری گزین (Avoidant personality disorder): این نوع اختلال شخصیتی دارای الگوهای طولانی مدتی از رفتارهای مرتب با دوری گزینی از اجتماع، احساس ضعف و ناکارآمدی و حساسیت به پس زده شدن است که در روابط شخصی و کاری فرد اختلال ایجاد می کند. تجربه مورد قبول قرار نگرفتن و عدم تایید شدن برای این افراد بسیار سخت و دردناک است. این اختلال در حدود ۲ درصد از جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار داده و مردان و زنان را به طور مساوی درگیر می سازد. از نشانه های رایج اختلال شخصیت دوری گزین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دوری از اجتماع
احساس بی کفایتی
حساسیت بیش از حد به ارزیابی های منفی
اضطراب و نگرانی در مورد گفتن یا انجام دادن اشتباه چیزها و کارها
نیاز به دوست داشته شدن
اجتناب از ورود به برخی موقعیت ها به دلیل ترس از عدم پذیرش
اجتناب از روابط نزدیک و صمیمی یا به اشتراک گذاشتن احساسات شخصی
اجتناب از موقعیت ها و رخدادهای اجتماعی
اجتناب از تعامل و گفتگو در محیط کار یا نپذیرفتن ترفیع کاری
اجتناب از درگیری با افراد (در خدمت دیگران بودن)
اعتماد به نفس پایین
نداشتن جرأت
خودآگاهی شدید
نالایق و بی ارزش دانستن خود از لحاظ اجتماعی
نداشتن اعتماد به دیگران
خود انزوایی
شکست در آغاز تماس ها و روابط اجتماعی
فقدان احساس لذت در کارها
اضطراب و نگرانی در موقعیت های اجتماعی
دوری از تصمیم گیری
هوشیار بودن برای نشانه های رد شدن و عدم تایید
ضعف و تسلیم شدن سریع در برابر انتقاد و عدم تایید دیگران
نداشتن دوست نزدیک/ نداشتن شبکه اجتماعی
عدم تمایل به ریسک کردن یا امتحان کردن چیزهای جدید
سبک رفتاری و ظاهری ترسناک و زمخت
تفسیر نادرست موقعیت های خنثی به عنوان منفی
اختلال شخصیت مرزی (Borderline personality disorder): این اختلال یک بیماری روانی جدی است که با خلق و خوی ملون و احساسات، روابط و رفتارهای ناپایدار و متغیر همراه است. اختلال شخصیت مرزی توانایی لذت بردن از زندگی یا رسیدن به رضایت در روابطَ، کار یا درس از فرد بیمار می گیرد. این اختلال با مشکلات خاص و مهمی در زمینه روابط بین اشخاص، تصویر از خود، احساسات، رفتارها و افکار فرد همراه است:
روابط: افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی روابط پرتنشی با دوستان، خانواده و حتی عزیزان خود دارند به همین دلیل درگیری، مشاجره و بر هم زدن روابط جزئی ثابت از زندگی آن هاست. این افراد همچنین حساسیت بالایی به تنها گذاشته شدن دارند به همین دلیل برای اجتناب از این موضوع دست به هر کاری خواهند زد. بدین ترتیب این افراد به سختی به دیگران اعتماد کرده و داشتن روابط خصوصی با آن ها بسیار دشوار است.
تصویر از خود: این افراد در ثبات حسشان نسبت به خود مشکل دارند. تصورات آن ها از خود با تغییرات زیادی همراه است. لحظه ای حس خوبی به خود دارند و لحظه ای دیگر فکر می کنند انسان بد و یا حتی شیطان صفتی هستند.
احساسات: عدم ثبات احساسی و عاطفی یکی از ویژگی های بارز افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است. این افراد احساس می کنند روی یک چرخ و فلک احساسی قرار دارند که تغییر جهت هایی سریع می دهد به همین دلیل ممکن است تنها در عرض چند دقیقه حالشان از خوب به غمگین تغییر پیدا کند. این تغییر حالات ممکن است از چند دقیقه تا روزها تداوم داشته باشد و اغلب شدید خواهد بود. حس خشم، اضطراب و خالی بودن نیز در این افراد دیده می شود.
رفتارها: افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تمایل زیادی به مشارکت در فعالیت های ریسکی و رفتارهای هوسی و یکباره مانند خرید بیش از حد، زیاده روی در نوشیدن الکل یا مصرف مواد مخدر، اقدام به رفتارهای بیقاعده و خطرناک جنسی یا پرخوری دارند. همچنین امکان مبادرت آن ها به رفتارهای آسیب رسان به خود شخص مانند بریدن یا سوزاندن بدن یا اقدام به خودکشی نیز بالاست.
تغییرات مرتبط با استرس در سبک تفکر: تحت استرس، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است دچار تغییر در افکار شوند مانند افکار پارانویایی یا جدایی از واقعیت و خارج شدن از بدن.
اختلال شخصیت وابسته (Dependent personality disorder): این اختلال شامل الگوهایی مزمن از ترس از جدایی و نیاز بیش از حد به مراقبت از جانب دیگران است. افرد مبتلا به این اختلال اغلب دست به رفتارهایی می زنند که در مقابل مراقبت و حمایت دیگران را برانگیزند. این افراد احساس ضعف و نیاز کرده و بدون کمک دیگران قدرت تصمیم گیری یا انجام دادن کاری به شکل درست را ندارند. آن ها به دیگران اجازه می دهند که مسئولیت بسیاری از حوزه های زندگی شان را در دست بگیرند. همچنین آن ها برای اجتناب از تنها ماندن و از دست دادن حمایت دیگران به کارها و چیزهایی که دوست ندارند و می دانند نادرست است تن می دهدند. این افراد اعتماد به نفس پایینی داشته و دیگران را توانمندتر از خود می بینند و بسیار مطیع و منفعل هستند.
اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic personality disorder): این اختلال با احساسات کم عمق، در جستجوی توجه بودن و رفتارهای گول زننده شناخته می شوند. آن ها برای جلب توجه دیگران همواره در حال اجرای سناریوها و نمایش های خاص هستند، اخلاق، عقاید و باورهای زودگذر دارند، بسیار تلقین پذیر بوده و علایق بسیار بی ثبات و کوتاه عمری دارند. به طور کلی، این افراد نیاز دارند که دیگران نمایش های احساسی شان را ببینند تا آن ها را تایید کرده یا به آن ها توجه کننند. این افراد معمولاً شکل بزرگنمایی شده ای از ضعف یا بیماری را نشان داده و ممکن است از تهدید به خودکشی برای سوء استفاده از دیگران استفاده نمایند. همچنین بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی،رفتارهای انگیزشی جنسی را برای کنترل دیگران و جلب توجه به کار می گیرند. در مجموع این افراد برای جلب توجه و در کانون توجه ماندن دست به هر کاری زده و به راحتی تحت تاثیر دیگران قرار می گیرند.
بدون نظر