دریافت مالیات از خریداران ثروتمند سکه: قانونی یا غیر قانونی؟

افزایش شکایت خریداران سکه به دیوان عدالت اداری بابت مالیات

آیا خریداران سکه ارزان از بانک مرکزی در اوایل سال ۹۷ با الزام به ارائه اظهارنامه مالیاتی و پرداخت قریب الوقوع مالیات، نقره داغ شدند؟ آیا دریافت این مالیات، قانونی است؟ آیا صدور بخشنامه های یهویی توسط سازمان امور مالیاتی کشور و بدون اطلاع قبلی، زیبنده نظام مالیاتی کشور است؟ آیا کسانی که صدها و هزاران سکه خریده اند، قشر مستضعف جامعه و از دهک های پائیین و لنگ یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومن هستند که اکنون مالیات گرفتن از آن ها، ناپسند شده است؟ آیا در قانون، تصریحی برای مالیات بر عایدی سرمایه داریم؟ آیا کسی که سکه ای نفروخته است و درآمدی کسب نکرده است هم مشمول پرداخت مالیات مستقیم است؟

آیا افرادی که سرمایه‌شان ظرف چند ماه، ۳۰۰ درصد رشد کرد، نباید مالیات بر درآمد بدهند؟ این ها سوالاتی است که ذهن هزاران تن از سکه بگیرها و سکه نگیرها! را به خود مشغول کرده است. طبق آمار بانک مرکزی، بیش از ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار سکه تقدیم خریداران شده است.

سازمان امور مالیاتی به تازگی و در ۱۲ خرداد ۹۸دستورالعملی را برای دریافت مالیات مقطوع از خریداران سکه از بانک مرکزی در سال ۹۷ صادر کرده است. علیرغم آنکه دریافت مالیات بر عایدی سرمایه یا CGT از فعالیت‌های غیر مولد از جمله سرمایه‌گذاری در املاک، ارز، سکه، خودرو و امثال آن یکی از اقدامات توصیه شده و قابل دفاع برای جلوگیری از ورود سرمایه‌های سرگردان به بازارهای غیر مولد است، اما درباره قانونی بودن یا نبودن دریافت مالیات از سکه‌های خریداری شده شبهات و ابهامات مهمی وجود دارد.

در این دستورالعمل به‌منظور تسهیل وصول مالیات و ایجاد هماهنگی و وحدت رویه، مالیات مقطوع عملکرد سال ۱۳۹۷ دریافت‌کنندگان حداکثر تا ۲۰۰ سکه از بانک مرکزی بدون نیاز به تسلیم اظهارنامه مالیاتی، به شرح ذیل تعیین گردیده است:

• دریافت ۲۰ سکه بهار آزادی، معاف ازپرداخت مالیات
• دریافت ۲۱ تا ۶۰ سکه بهار آزادی، ۱۵۰ هزار تومان مالیات بابت هر سکه
• دریافت ۶۱ تا ۱۰۰ سکه بهار آزادی، پرداخت ۲۰۰ هزار تومان به ازای هر سکه
• دریافت ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه پرداخت ۲۵۰ هزار تومان مالیات بابت هر سکه

اشخاصی که در سال ۱۳۹۷ بیش از ۲۰۰ سکه دریافت نموده‌اند، مشمول این دستورالعمل نبوده و باید اظهارنامه مالیاتی مربوط به این فعالیت را در موعد مقرر قانونی تسلیم نمایند. ادارات کل امور مالیاتی باید ملزم شده‌اند تا رسیدگی و مطالبه مالیات این اشخاص (اعم از اشخاصی که نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی اقدام نموده و همچنین اشخاصی که از تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی خودداری کرده‌اند) حداکثر تا پایان سال جاری انجام گیرد.

در «دستورالعمل مالیات مقطوع عملکرد سال ۱۳۹۷ دریافت‌کنندگان سکه از بانک مرکزی» به مفاد مواد ۱، ۹۳ و ۱۰۰ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۶۶ و اصلاحات بعدی در رابطه با مالیات بر درآمد مشاغل استناد شده است و مالیات بر عایدی سرمایه (سکه‌های دریافتی از بانک مرکزی) وضع شده است.

جهت اخذ مالیات بر درآمد، تحقق درآمد (موضوع ماده ۹۴ این قانون) پس از کسر هزینه‌ها و استهلاکات توسط اشخاصی که از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل‌های این قانون در ایران تحصیل‌ می‌شود (موضوع ماده ۹۳ این قانون)، ضروری است. به‌موجب ماده ۹۴ این قانون، درآمدِ مشمولِ مالیاتِ مؤدیانِ فصلِ مالیات بر درآمدِ مشاغل عبارت است از «کل فروش کالا و خدمات به‌اضافه سایر درآمدهای آنان که مشمول مالیات فصول دیگر شناخته نشده پس از کسر هزینه‌ها و استهلاکات مربوط طبق مقررات فصل هزینه‌های قابل‌قبول و‌استهلاکات.»

وضع مالیاتِ «مقطوع» قبل از احراز تحقق ِ «فروش» سکه‌های دریافتی و «کسر هزینه‌ها و استهلاکات» اعتبار تمام این دستورالعمل را زیر سؤال می‌برد؛ زیرا نوع مالیات تکلیفی در این دستورالعمل را از «مالیات بر درآمد» به «مالیات بر عایدی سرمایه» تغییر می‌دهد که هیچ نوع تصریح قانونی جهت اخذ آن وجود ندارد. باید منتظر ماند و دید که فرجام این مالیات بر سکه چه می شود. آنچه مسلم است، دولت برای مالیات گرفتن در سال سخت تحریمی، اصلا اغماض ندارد.