مشکلات دهان و گلو (حلق دهانی و حفره دهانی) می توانند از یک ناراحتی ساده تا یک مشکل بسیار جدی متفاوت باشند. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با برخی از مشکلات و بیماری های این بخش از بدن، از گلو درد و زخم گلو گرفته تا برفک و زخم های دهانی آشنا کنیم.
۱- گلو درد
گلو درد یا زخم گلو معمولاً در اثر یک عفونت ویروسی یا باکتریایی رخ می دهد اما دیگر عوامل مانند تروما، اشیاء خارجی، رفلاکس، زخم ها، بیماری های عصبی، ناهنجاری های استخوانی، بافت های زخمی و حتی تومورها نیز می توانند ابتدا خود را به شکلی نشان دهند که نشانه های آن مشابه گلو درد باشد. از دیگر فاکتورهای دخیل در این امر می توان به آلرژی های محیطی، عفونت های سینوسی، رفلاکس معده و همچنین التهاب ناشی از گرمای خشک، آلاینده ها، مواد شیمیایی و فشار صوتی اشاره کرد. گلو دردهای ملایم را می توان با افزایش مصرف مایعات، استفاده از بخور یا مرطوب کننده، غرغره کردن محلول گرم آب نمک و مصرف داروهای مُسکن ساده مانند استامینوفن و ایبوپروفن درمان کرد. اگر گلو درد شما بسیار شدید است ،ربطی به یک آلرژی شناخته شده و قابل پیشگیری یا دیگر عوامل التهابی ندارد و بیش از ۵ تا ۷ روز به طول می انجامد باید به پزشک مراجعه نمایید.
اگر گلو درد شما به دفعات رخ داده یا مزمن شده است (ادامه داشتن برای بیش از ۱۲ هفته) ممکن است به دلیل مشکلی بسیار حادتر مانند تومور یا آبسه رخ داده باشد. اگر نشانه ها و علائم زیرا را هنگام گلو درد داشتید باید به پزشک متخصص مراجعه نمایید:
گلو دردی که بیش از ۵ روز ادامه دارد
مشکل در بلع غذا و آب
مشکل در باز کردن دهان
درد مفاصل
درد گوش
جوش زدن
تب بالا
وقتی که گلو درد علیرغم درمان بیش از یک ماه به طور مداوم ادامه می یابد یا در افراد سیگاری یا افرادی که مقادیر زیادی الکل می نوشند رخ می دهد یا با علائم زیر همراه است باید به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه فوری نمایید:
خون در بزاق یا بلغم
توده در گلو
کاهش وزن
مشکل در تنفس
خشن شدن و گرفتگی صدا برای بیش از یک ماه
۲- مشکل در بلع یا دیسفاژیا
دیسفاژیا (Dysphagia) یا مشکل در بلع حالتی است که ممکن است در هر سنی رخ دهد اما اغلب در میان افراد بزرگسال و سالخورده شایع است. افراد مبتلا به دیسفاژیا در بلعیدن غذا و مایعات از دهان به حلق و از آنجا به معده مشکل دارند. این مشکل معمولاً موقتی بوده و به ندرت با بیماری های جدی مانن تومور یا اختلالات عصبی همراه می شود. با این وجود، اگر مشکل پس از مدتی خودبخود حل نشد باید به پزشک مراجعه نمایید. دلایل و عوامل عمده مشکل در بلع غذا به شرح زیر هستند:
نداشتن دندان های سالم و جویدن ناکافی غذا پیش از بلعیدن
ضعف عضلات ناشی از پیری
دندان های مصنوعی که به خوبی جایگذاری نشده یا بر هم منطبق نیستند
سرماخوردگی معمولی
التهاب گلو
رفلاکس معده (سوزش معده)
دیابت
سکته قلبی
شیء خارجی یا تکه غذایی که مسیر بلع غذا را بسته است
برای تشخیص دلیل مشکل بلع غذا شاید پزشک مجبور شود روش اندوسکوپی فیبر-اوپتیکی را از راه بینی انجام دهد. استفاده از روش آزمایش اشعه ایکس به کمک باریوم نیز روش دیگری است که با استفاده از ان می توان شکل و ساختار پشت زبان، حلق و گلو را هنگام بلعیدن مشاهده کرد.
۳- ورم لوزه
در مرحله از زندگی، هر کودکی ممکن است دستکم یک بار به ورم لوزه مبتلا شود. این مورد شایع ترین نوع التهاب گلوی باکتریایی است که اغلب در سنین مدرسه برای کودکان رخ می دهد. ورم لوزه بسیار دردناک و آزار دهند بوده و زمانی رخ می دهد که لوزه ها- غده های لنفاوی تولید کننده آنتی بادی در یک طرف گلو- به دلیل عفونت های ویروسی یا باکتریایی ملتهب می شوند.
ورم لوزه شدید: نشانه های این نوع ورم لوزه معمولاً شامل تب، گلو درد، بوی بد دهان (نفس)، مشکل در بلع یا بلع دردناک است. گاهی اوقات بیمار از طریق دهان تنفس کرده اما خروپف می کند، در خواب یک باره نفسش قطع می شود، دچار جوش مخملک (تب مخملک) شده یا احساس خواب آلودگی شبه مرگ دارد. این نشانه ها می توانند از سه روز تا دو هفته ادامه داشته باشند. معمولاً ورم حاد لوزه کمتر از ۴ هفته ادامه داشته و به آنتی بیوتیک های خوراکی و آبرسانی به بیمار خوب جواب می دهد.
ورم لوزه بازگشتی: وقتی که بیمار چندین مورد ورم لوزه را در یک سال تجربه می کند گفته می شود که او به ورم لوزه بازگشتی مبتلاست. این تعداد می تواند ۵ یا ۶ بار در سال باشد و در صورت وقوع چنین اتفاقی باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
ورم لوزه مزمن: نشانه های ورم لوزه مزمن شامل گلو درد، بوی بد دهان (نفس)، ورم گلو و حساسیت دائم عصب های گردنی است. این بیماری معمولاً با حالتی به نام مخفی شدگی لوزه (tonsillar cryptitis) با یا بدون ترشح لوزه ای همراه است. این حالت به عفونت مزمن بخش هایی از لوزه اطلاق می شود که همراه یا بدون شکل گیری مواد ارگانیک در لوزه خواهد بود و گاهی اوقات به اشتباه از آن با عنوان سنگ لوزه یاد می شود.سنگ های لوزه ای و ورم لوزه مزمن در میان دلایل عمده و رایج بزرگسالان برای برداشتن لوزه ها قرار دارند.
آبسه اطراف لوزه: گلو درد شدید، تب، جاری شدن آب دهان، بوی بد نفس یا تلخی مزمن دهان، مشکل در باز کردن دهان (هم فشردگی عضلات فک) و کیفیت خفه صدا همگی نشانه های معمول آبسه اطراف لوزه است. این حالت بسیار ناخوشایند بوده و در عرض چند روز به شدت گسترش می یابد، به ویژه در بیمارانی که هیچ سابقه ورم لوزه ای ندارند. افراد مبتلا به آبسه اطراف لوزه، بلااستثنا در یک طرف از گلوی خود درد بیشتری نسبت به طرف دیگر حس می کنند. این موضوع ممکن است در ورم لوزه شدید نیز رخ دهد اما به اندازه درد و شیوع آن در آبسه اطراف لوزه نخواهد بود.
درمان ورم لوزه معمولاً با استفاده از آنتی بیوتیک ها صورت می گیرد. در صورت مزمن یا شدید بودن ورم لوزه گزینه برداشت لوزه ها در پیش گرفته می شود. در مورد آبسه اطراف لوزه نیز، خالی کردن آبسه با استفاده از تیغ جراحی یا سوزن استنشاقی اغلب ضروری می شود. معمولاً سوزندان الکتریکی معمول ترین روش برداشتن لوزه ها بوده است که با دمایی بالا این بافت را می سوزاند و یک سوختگی درجه سوم در گلو ایجاد می کند که با زخمی بزرگ در گلو همراه است اما پس از مدتی بهبود می یابد.
۴- زخم های دهانی
دو مورد از معمول ترین زخم های دهانی، تاول های ناشی از تب (زخم های سرد) و زخم های برفکی (آفت دهانی) هستند. اگر چه این دو شباهت های بسیاری با هم دارند اما تفاوت های متمایزی نیز بین این دو دیده می شود.
تاول های ناشی از تب (تبخال ویروسی)
این تاول های پر از مایع معمولاً روی لب ها شکل می گیرند اما ممکن است روی لثه یا سقف دهان نیز ایجاد شوند به خصوص در مراحل اولیه عفونت. وقتی که چندین تاول در داخل یا اطراف دهان دیده می شود، این موضوع عمدتاً نشان دهنده عفونت تبخالی ویروسی است. این برون ریزی های در برخی از موارد می توانند بسیار شدید باشد تا اینکه بدن بتواند آنتی بادی کافی علیه ویروس ساخته و اثر آن را خنثی نماید. تبخال های ناشی از تب محدود زمانی ایجاد می شوند که ویروس سمپلکس تبخال در یک بیماری که از قبل این ویروس را در خود داشته به دلیل استرس، تب، تروما، تغییرات هورمونی یا نور خورشید فعال می شود. این زخم ها نشان دهنده «بیماری های ثانویه» بوده و حتی قبل از اینکه قابل مشاهده باشند نیز درد آن ها حس خواهد شد. این تاول ها معمولاً ساعتی پس از ظاهر شدن ترکیده، لایه بسته و بین ۷ تا ۱۰ روز دوام خواهند داشت.
تبخال های ناشی از تب معمولاً همان جاهای قبلی پدیدار می شوند. تبخال های ویروسی از زمان ترکیدن تا زمان بهبود کامل، مسری هستند. ویروس ممکن است در این مرحله به چشم ها یا اندام های تناسلی دیگران یا خود فرد نیز منتقل شود. از این رو بسیار مهم است که افراد مبتلا به تبخال ویروسی از دست زدن به تاول ها خودداری کرده و پیش از دست زدن به چشم ها، اندام های تناسلی یا دیگر افراد دست های خود را بشورند. با این وجود ممکن است حتی پیش از ظاهر شدن تبخال نیز این ویروس به دیگر نقاط بدن یا دیگر افراد منتقل شود. هیچ درمانی برای تبخال های ویروسی وجود داشته و راهی نیز برای اطمینان از بازنگشتن آن ها در آینده نیز تاکنون یافت نشده است. درمان های معمول شامل پوشاندن زخم ها با پمادهای محافظتی تا زمان بهبودی و/یا استفاده از داروهای خوراکی یا موضعی ضد ویروس به محض مشاهده عوارض و نشانه های تبخال است.
لب زخم یا تاول دهانی
۸ درصد افراد در سنین بین ۱۰ تا ۲۰ سال در زندگی شان به این نوع بیماری دهانی مبتلا می شوند اما به طور کلی زنان بیش از مردان را درگیر خود می سازد. لب زخم یا تاول دهانی که آفت دهان نیز نامیده می شود، زخم های کوچک، قرمز یا سفیدی هستند که روی زبان، داخل لب ها یا روی گونه ها دیده می شوند. این زخم ها می توانند بسیار دردناک بوده و معمولاً اگر اندازه نرمالی داشته باشند بین ۵ تا ۱۰ روز ادامه خواهند داشت. برخلاف تبخال های ویروسی، آفت دهانی به دلیل ویروس یا باکتری خاصی ایجاد نمی شوند. به جای آن، این زخم ها به دلیل از بین رفتن غشاهای مخاطی در اثر دلایل محلی یا سیستمی ایجاد می شوند. این زخم ها با استرس، تروما، التهاب و غذاهای اسیدی مانند گوجه فرنگی، مرکبات و برخی آجیل ها در ارتباط هستند. این بدان معناست که آفت های دهانی مسری نیستند.
درمان این نوع از زخم ها نیز شامل استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی یا پمادهای ضد آب محافظتی برای کاهش ناراحتی و درد و جلوگیری از انتقال بیماری است. این زخم ها معمولاً در عرض ۲ هفته بهبود می یابند و در صورتی که بیش از این ادامه داشت باید به پزشک متخصص مراجعه نمایید. به یاد داشته باشید که اولین نشانه سرطان دهان زخم های دهانی است که بهبود نمی یابند. با این وجود برخی بیماران به طور مرتب و برای درازمدت به آفت دهانی مبتلا می شوند که ارتباطی با سرطان دهان نیز ندارد. گاهی اوقات برخی از این زخم ها ممکن است تا چندین سانتیمتر کشیده شده و ویرانگر باشند، بافت پوست را در برخی نقاط تخریب کرده و باعث زخم شدگی شوند. در اینگونه موارد بهبود یافتن زخم تا سه ماه یا حتی بیشتر نیز طول خواهد کشید.
دیگر انواع زخم دهان
لوکوپلاکیا (Leukoplakia): این بیماری در واقع شکل گیری گستره ای سفید رنگ و ضخیم درون دهان روی بخش داخلی گونه ها، لثه ها یا زبان است که معمولاً در بین افراد سیگاری و به خصوص کسانی که از تنباکو استفاده می کنند دیده می شود و ممکن است نشانه سرطان دهان بوده یا به آن منتهی گردد.
کاندریدیاز (Candidiasis): این عفونت قارچی که برفک دهانی نیز نامیده می شود معمولاً در میان افرادی که دندان های مصنوعی دارند، خردسالان، سالمندان و کسانی که سیستم ایمنی بدن آن ها مشکل داشته یا اخیراً از آنتی بیوتیک ها استفاده کرده اند دیده می شود.
سرطان دهان یا حلق: این زخم ها معمولا به شکل نواحی سفید یا قرمز در دهان یا زخم های کوچکی که در ابتدا شبیه آفت دهانی هستند دیده می شوند. سرطان دهان معمولاً در لب ها، زبان و کف دهان (زیر زبان) دیده می شود. با این وجود در میان افرادی که الکل زیادی مصرف می کنند، لوزه ها، زبان، حلق پایینی، کام دهان (سقف دهان) و مری نیز می توانند به زخم های سرطانی مبتلا شوند. از نشانه های همراه بااین بیماری می توان به ایجاد برآمدگی ها یا غده هایی در در داخل دهان یا گردن، درد یا مشکل در هنگام بلع، صحبت کردن یا جویدن، هر گونه توده شبیه زگیل مشهود در دهان یا حلق، کاهش وزن یا خشن شدن صدا که بیش از ۴ هفته به طول می انجامد اشاره کرد. در این مورد، درد به سمت گوش ها در همان سمت زخم کشیده شده می شود که شباهت زیادی به گلو درد یا زخم گلو دارد. لازم به ذکر است افراد سیگاری که هرگز الکل نمی نوشند در ناحیه حنجره خود به زخم های سرطانی دهان مبتلا می شوند. سرطان های حنجره و سرطان گلو معمولاَ همراه با ویروس انسانی پاپیلوما ایجاد شده و در صورت تشخیص به موقع به خوبی به درمان پاسخ می دهند.
بدون نظر