۱۰ فیلم جذاب، پرتنش و تراژیک برای دوستداران سریال «چرنوبیل» [قسمت دوم]

مینی سریال ۵ اپیزودی «چرنوبیل» (Chernobyl) از شبکه HBO در مورد انفجار رآکتور شماره چهار نیروگاه هسته ای پریپرت در دوران اتحاد جماهیر شوروی، ریزش مرگبار تشعشعات هسته ای و پنهانکاری ناکام دولت، یک سریال اعتیاد آور و ترسناک و همزمان تاریک، خشن، دردناک و غیرقابل تصور است. اگر تماشای این سریال را به پایان رسانده و به دنبال تماشای فیلم های مشابهی هستید توصیه می کنیم که با ادامه مطلب همراه باشید. در ادامه این مطلب می خواهیم شما را با فیلم هایی آشنا کنیم که فضای داستانی مشابه سریال «چرنوبیل» دارند؛ چه داستانی در مورد تلاش دولت ها برای سرپوش گذاشتن بر یک فاجعه یا رسوایی باشد، چه قهرمانی که به تنهایی در جستجوی حقیقت است و تلاش انسان ها برای زنده ماندن پس از یک فاجعه زیست محیطی هولناک.

قسمت اول این مطلب را در این لینک مشاهده نمایید.

۵- سیلکوود (۱۹۸۳)

درست پس از موفقیت فیلم «سندرم چین»، هالیوود شروع به ساخت فیلم های بیشتری با بن مایه انرژی هسته ای و ترس از آلوده شدن به تشعشعات هسته ای کرد. فیلم «سیلکوود» (Silkwood) بر اساس زندگی یک تکنیسین شیمیایی و عضو اتحادیه کارگری آمریکایی که به خاطر تلاش هایش برای توجه به مکانیزم های مرتبط با سلامت و امنیت پرسنل در نیروگاه های هسته ای شناخته می شود ساخته شد. او در نهایت در اثر یک تصادف رانندگی و پر از ابهام کشته شد. در فیلم، نقش این زن را مریل استریپ بازی می کند که آن را باید حقیقتاً یکی از بهترین نقش آفرینی های او دانست. کارن سیلکوود یک مادر، یک دوست، یک نامزد و یک کارگر ماهر و بی نقص در مرکز تولید سوخت مر-مک گی شیمارون است.

از آنجایی که او فکر می کند فعالیت های کمپانی مذکور به سلامت کارگران صدمه وارد می کند وارد عرصه فعالیت های حزبی کارگری شده و بدین باور می رسد که مدیران مرکز گزارش های ایمنی نادرست و دروغینی ارائه داده و سعی دارند بخشی از معضلات فضای کار را پنهان کنند. در کنار فیلم های «ارین بروکوویچ» (Erin Brokovich) و «نورما رَی» (Norma Rae)، «سیلکوود» یکی از بهترین فیلم های دارای اینگونه فضای داستانی است. به عنوان یک فیلم مهم و قابل توجه، «سیلکوود» طمع و زیاده خواهی کمپانی های بزرگ، شهامت ایستادن در مقابل قدرت های بزرگ و تاکید بر خطرات تشعشعات هسته ای را به تصویر می کشد. مایک نیکولز و نورا افرون، به عنوان سازندگان فیلم، موفق شده اند تصویری واقعی، منصفانه و قابل باور از زندگی واقعی یک فرد عادی در این فیلم ارائه دهند و بازیگران فوق العاده فیلم نیز به ما کمک می کنند که هر گونه اشتباه و نقص جزئی را نادیده بگیریم.

۴- بیا و بنگر (۱۹۸۵)

وقتی که از سازنده سریال «چرنوبیل» پرسیده شد که چه فیلمی در ساخت این سریال برایش الهام بخش بوده است او از فیلم روسی-بلاروسی کلاسیک «بیا و بنگر» (Come and See) سخن گفت که از نظر او «بهترین فیلم جنگی تمام دوران» است. بعد از تماشای این دو متوجه شباهت های فریم به فریم بسیاری خواهید شد و شاید برایتان جالب توجه باشد که فیلمی که مازین- خالق سریال «چرنوبیل»- از آن الهام گرفته فیلمی است که پیش از فاجعه چرنوبیل در اتحاد جماهیر شوروی ساخته شده و هیچ ارتباطی با این فاجعه ندارد اما علت علاقه مازین به این فیلم و تلاش برای تکرار فضای آن در سریال خود کاملاً واضح و قابل درک است. مازین در این باره می گوید: «این فیلم به نحوی همزمان بسیار ملایم اما واقع بینانه است. تماشای آن دشوار اما مهم است».حق با مازین است زیرا «بیا و بنگر» یکی از ناراحت کننده ترین، دردناک ترین و کابوس آورترین فیلم هایی است که تاکنون ساخته شده است.

این فیلم آخرین ساخته الم کلیموف پس از ساخت فیلم های دیدنی «رنج» (Agony) و «وداع» (Farewell) و در مورد گروهی از نیروهای نازی آلمانی است که بلاروس را اشغال کرده اند. همزمان یک نوجوان بلاروسی به گروه های مقاومت می پیوندد و عواقب دردناک جنگ به دنبال می آیند. «بیا و بنگر» شباهتی به هیچ فیلم دیگری که تاکنون دیده اید ندارد و باید آن را شاهکار فیلمسازی در دوران اتحاد جماهیر شوروی دانست. فرانسوا تروفو گفته است که امکان ندارد بتوان یک فیلم ضد جنگ ساخت زیرا تمام فیلم های جنگی با انرژی و حس ماجراجویی شان در نهایت باعث می شوند که نبرد چیزی جذاب به نظر برسد. شاید اگر تروفو زنده می ماند و «بیا و بنگر» را می دید نظرش را در مورد فیلم های جنگی عوض می کرد. «بیا و بنگر» فیلمی است که نباید از دست داد و در حالی که این فیلم در دهه های اخیر بیش از گذشته در خارج از روسیه مورد توجه قرار گرفته اما باید از فیلم «عروج» (The Ascent) ساخته لاریسا شپیتکو، همسر کلیموف- نیز نام برد که در نوع خود شاهکاری دیگر اما کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید: واقعیاتی جالب و خواندنی در مورد مینی سریال «چرنوبیل» و ماجرای واقعی آن [قسمت دوم]

۳- فروپاشی (۱۹۹۰)

فیلم «فروپاشی» (Raspad) دومین فیلم ساخته شده در دوران اتحاد جماهیر شوروی و شاید اولین فیلم روسی در مورد فاجعه چرنوبیل و عواقب آن است که توسط میخائیل بلیکوف ساخته شده است. عنوان فیلم نه تنها نمایانگر خود فاجعه چرنوبیل است بلکه به فضا و بن مایه کلی سریال نیز اشاره دارد: از هم پاشیدن روابط انسانی، شخصی و عمومی و شاید فروپاشی کل اتحاد جماهیر شوروی. این فیلم داستان چند شخصیت در مسیرشان به سمت نیروگاه هسته ای چرنوبیل را روایت کرده و فضایی پرآشوب و به هم ریخته دارد، درست مانند شرایطی که اتحاد جماهیر شوروی در آن دوران داشت.

اگر چه «فروپاشی» با بودجه ای بسیار اندک ساخته شده اما با تماشای آن حس خواهید کرد که در حال بازدید از محل واقعی فاجعه چرنوبیل هستید. حماقت مسئولین، وحشتی که در میان عموم مردم ایجاد شده و زندگی پرآشوب همگی به شکلی بسیار واقعی و باورپذیر به تصویر کشیده شده که فیلم را به انتخابی مناسب و جذاب برای علاقمندان به تاریخ شوروی از دیدگاه یک کارگردان روسی در دورانی که اتحاد جماهیر شوروی در حال فروپاشی بود تبدیل می کند. شاید این فیلم برای همه مخاطبان جذاب نباشد اما سبک منحصربفرد آن در ترکیب مستند و درام با بن مایه سورئال و کابوس وار را می توان از دیگر دلایل متفاوت بودن این فیلم دانست.

۲- سرزمین فراموشی (۲۰۱۱)

فیلم فرانسوی «سرزمین فراموشی» (Land of Oblivion) که در شهر محل فاجعه چرنوبیل فیلم برداری شده ما را به زندگی مردم عادی در روز ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ با تمام پیچیدگی های شرایط آن روز می برد. این فیلم دیدنی و زیبا با یک روز زیبای بهاری در اوکراین آغاز می شود. والری کوچولو همراه با پدرش الکسی که یکی از مهندسان نیروگاه اتمی شهر است یک نهال سیب می کارد. آنیا و پیوتر ازدواج کرده و با یک درشکه به محل برگزاری عروسی می روند. آن ها در حال جشن گرفتن عشق شان بوده و سرشار از شادی هستند که ناگهان فاجعه رخ داده و همه چیز تغییر می کند. سبک روایی داستان هیچ گاه بیش از حد وارد سیاست نمی شود حتی زمانی که انتقاد از سبک مدیریت دولت در ماجرای چرنوبیل در قلب فیلم قرار دارد زیرا «سرزمین فراموشی» بیشتر فیلمی در مورد تراژدی چرنوبیل از زاویه انسانی است و در مورد امید و از دست دادن عزیزان. این فیلم در مورد مردمی است که در نتیجه حوادث آسیب می بینند.

هر چند در داستان چیز زیادی از خود حادثه نمی بینیم اما «سرزمین فراموشی» بیشتر روی مردم و ارتباط آن ها با سرزمین شان و احساسی کن در مورد محل زندگی خود دارند تمرکز دارد و این همان چیزی است که تماشای این فیلم را به تجربه ای دردناک تبدیل می سازد. همچنین باید به سرنوشت شخصیت آنیا با بازی بی نقص اولگا کوریلنکو اشاره کرد که خود را بین رفتن و ماندن گرفتار می بیند. معمولاً پروژه های مرتبط با ماجرای چرنوبیل روی خود حادثه تمرکز کرده اند اما «سرزمین فراموشی» بهترین گزینه برای کسانی است که می خواهند شاهد درد انسانی و ترومای ناشی از اینگونه حوادث باشند.

۱-شهروند مجهول (۱۹۹۵)

این بار نیز یکی دیگر از ساخته های شبکه HBO و یکی از بهترین فیلم های تلویزیون تمام دوران. فیلم تلویزیونی «شهروند مجهول» (Citizen X) به تلاش های مقامات اتحاد جماهیر شوروی برای دستگیری یک قاتل سریالی به نام آندری چیکاتیلو با لقب «قصاب روستوف» می پردازد. چیکاتیلو یک قاتل سریالی بود که بین سال های ۱۹۷۸ تا ۱۹۹۰ بیش از ۵۲ زن و کودک را در روسیه، اوکراین و ازبکستان، پس از تجاوز به قتل رسانده و تکه تکه کرد. این فیلم فصلی دیگر از بوروکراسی فلج کننده و فاسد اتحاد جماهیر شوروی را به تصویر می کشد. در فیلم می بینیم که دولت به هیچ عنوان به این فجایع اشاره ای نکرده و سعی می کند به تصویر «همه در شوروی خوشحال هستند و هیچکس در کشور مشکلی ندارد» ادامه داده و همزمان مشکل را نادیده بگیرد.

کریگ مازین، سازنده سریال چرنوبیل، در مصاحبه های خود به «شهروند مجهول» و تاثیر آن بر سریال خود نیز صحبت کرده است. اینکه در این فیلم نیز گروهی از مردان سعی دارند تحت بوروکراسی پیچیده اتحاد جماهیر شوروی چیکاتیلو را دستگیر کنند فضایی بسیار شبیه سریال «چرنوبیل» دارد. نقش یکی از این مردان را دونالد ساترلند بازی می کند که به خاطر آن برنده جایزه گرمی و گلدن گلوب نیز شد. شخصیت ساترلند به نحوی شبیه شخصیت بوریس شربینا (استلان اسکارشگارد) در سریال «چرنوبیل» است. «شهروند مجهول» یک فیلم قوی و موثر دیگر است که نشان می دهد ذهنیت «حفظ ظاهر» و سعی در سرپوش گذاشتن بر واقعیت تنها باعث بیشتر شدن مشکلات می شود.

در کنار فیلم هایی که به آن ها اشاره شد فیلم ها و مستندهای دیگری نیز در ارتباط با فاجعه چرنوبیل ساخته شده اند که ارزش تماشار کردن را دارا هستند: «قلب چرنوبیل» (Chernobyl Heart)، «دارکوب روسی» (Russian Woodpecke)، «نبرد چرنوبیل» (Battle of Chernobyl)، «صدای لودمیلا» (The Voice of Lyudmilla) و «نجات از فاجعه» (Surviving Disaster). فیلم «شکستن امواج» (Breaking the Waves) که در آن اکثر بازیگران سریال «چرنوبیل» حضور دارند را نیز از دست ندهید.

بیشتر بخوانید: سریال تماشایی «چرنوبیل»؛ پاسخ به ابهامات مهم مخاطبان پس از پایان داستان [قسمت اول]