چرا برخلاف حرف زدن در خواب، جیغ زدن بعد از دیدن کابوس غیرممکن است؟

بدون شک شما نیز تجربه دیدن کابوس و تقلایتان در خواب برای جیغ زدن را داشته اید. اگر دائماً کابوس می بینید حتماً از معنای تلاش برای جیغ زدن در خواب کاملاً آگاهید. مهم نیست که کابوسی که در مغز شما می گذرد چقدر بد باشد، اما حسی که همیشه دارید این است که انگار فک شما قفل شده و باز نمی شود. بدون شک احساس ناخوشایند و ترسناکی است اما سوالی که باقی می ماند این است که چرا این اتفاق رخ می دهد و نمی توانیم بعد از دیدن یک کابوس در خواب جیغ بکشیم؟

کارشناسان بر این باورند که این موضوع در واقع رویکرد بدن شما برای جلوگیری از این است که خواب و کابوس شما، به واکنشی واقعی در دنیای خارج از کابوس منجر شود. جولی لمبرت، کارشناس خواب، در این باره می گوید: «معمولاً هنگام دیدن کابوس یا یک خواب بد احساس می کنیم که می خواهیم جیغ یا فریاد بزنیم. در این موضوع، جیغ های ما نماد خشم یا ترسی هستند که انباشته شده است. ناتوانی در جیغ زدن، مانند فرار کردن یا ضربه زدن به شخصی در خواب و کابوس، بدین دلیل رخ می دهد که مناطقی از مغز که نورون های حرکتی را کنترل می کنند در حین خواب به حالت خاموش در می آیند. نورون های حرکتی مسئول تمامی انتقباضات ماهیچه ای هسند. از آنجا که زبان و گلو، که برای جیغ زدن به کار می روند، نیز از ماهیچه تشکیل شده اند، هنگام خواب امکان جیغ زدن ندارید».

برای کسانی که از فلج شدگی خواب رنج می برند- اختلال نسبتاً معمولی که در آن فرد تا لحظاتی پس از بیدار شدن نیز امکان حرکت کردن یا سخن گفتن را ندارد- ناتوانی در جیغ زدن می تواند حتی وارد مرحله بیداری نیز بشود. لمبرت در ادامه می گوید: «رویاها در فاز عمیق خواب رخ می دهند و فعالیت بخش های خاصی از مغز در طی این فاز از خواب بسیار شبیه حالت بیدار شدن است. اگر خواب های شما بسیار واضح و شبیه واقعیت باشد ممکن است در میانه آن ها از خواب بیدار شوید. اما بیدار کردن نورون های حرکتی موجود در دست و پا مقداری زمان می برد که اغلب به حسی شبیه فلج شدن منتهی می گردد. از این رو ممکن است احساس کنید که می خواهید جیغ بزنید اما نمی توانید».

اگر در حال خواندن این مقاله هستید و با خود می گویید: «این فرضیه واقعیت ندارد زیرا من هر شب در خواب جیغ می زنم» باید بگوییم که شما از معدود کسانی هستید که از این قاعده مستثنی هستند. کسانی که از حالتی به نام وحشت های خواب یا شبانه رنج می برند می توانند رویاهایشان را عملی کرده و واکنشی بالفعل به آن ها نشان بدهند و کسانی که به این اختلال مبتلا هستند معمولاً در خواب راه رفته، جیغ زده و حتی دیگران را گاز می گیرند. لمبرت تصریح می کند: «وحشت های خواب در افراد بزرگسال شایع نیست اما برخی مانند کسانی که سوء مصرف الکل و مواد مخدر دارند، ممکن است آن ها را تجربه کنند.

برخلاف فلج شدگی خواب، وحشت های خواب در حین انتقال از مرحله سوم به چهارم خواب غیرعمیق رخ می دهند، در شرایطی که عضلات شما هنوز به طور کامل ریلکس نشده اند. در این مورد، ممکن است مانند حالت بیداری جیغ زده و از خطر فرار کنید». اگر از دسته افرادی هستید که در خواب حرف می زنید شاید از خود بپرسید که چگونه صحبت کردن در خواب امکان پذیر است اما امکان جیغ زدن وجود ندارد. پاسخ ساده برای این تفاوت این است که این دو فعالیت (جیغ زدن و حرف زدن) در حین فازهای متفاوتی از خواب رخ می دهند. به عبارت دیگر، صحبت کردن در خواب عموماً هنگامی که در مرحله عمیق خواب هستید رخ نمی دهد، همان مرحله ای که معمولاً کابوس ها در آن ظاهر می شوند.

بیل فیش، کارشناس خواب و موسس یک وبسایت آموزشی در مورد خواب، در این باره می گوید: «ذهن و بدن ما این عملکرد پیش فرض را ضرورتاً به خاطر جلوگیری از حرکت کردن در خواب عمیق دارا هستند. بسیاری از ما در خواب حرف می زنیم یا لگد می زنیم یا حتی دست هایمان را تکان می دهیم اما این اتفاقات زمانی رخ می دهند که ما در سیکل خواب عمیق قرار نداریم». اکنون سوال این است که چگونه می توان از بروز کابوس هایی که ما را به جیغ زدن در خواب وا می دارند جلوگیری کرد؟ جدای از مراجعه به یک کارشناس و مشاور خواب و کمک خواستن از او، بهترین راه برای جلوگیری از خواب های بد و کابوس ها و تمام آشوب های احساسی که در پی دارند تمرین عادات خواب خوب و راحت است.

فیش می گوید: «برای مقابله با کابوس ها، توصیه ما این است که قبل از رفتن به رختخواب هر کاری که می توانید برای کاهش تنش و فشار انجام دهید. وسایل الکترونیکی خود را در اتاق دیگری شارژ کنید، کتاب بخوانید، به یک پادکست ملایم گوش دهید یا حتی مدیتیشن انجام دهید. با این کارها مغز شما هنگامی که به خواب می روید با موضوعات آشفته پر نخواهد شد. اگر  علیرغم انجام این کارها هفته ای بیش از یک بار کابوس می بینید، توصیه می کنیم که به یک کارشناس خواب مراجعه کنید».

بیشتر بخوانید: تعبیر خواب‌ها و کابوس‌هایی که می‌بینیم چیست و چرا باید آن‌ها را جدی گرفت؟