جنگ جهانی دوم بدون شک تاریک ترین فصل از تاریخ بشریت است که علاوه بر به کام مرگ فرستادن میلیون ها نفر و ثبت به عنوان پرتلفات ترین جنگ تاریخ، میلیون ها نفر را نیز آواره کرده و سرنوشت بشریت و مسیر تاریخ را به طور کلی تغییر داد. در این جنگ بزرگ و مرگبار بیش از ۶۰ میلیون نفر کشته شدند که حدود ۴۰ میلیون نفر از آن ها افراد غیرنظامی بودند. در این جنگ همچنین شاهد وقوع نبرد استالینگراد در اروپای شرقی و در روسیه بودیم که بزرگ ترین نبردی است که تاکنون در یک جنگ در تاریخ رخ داده است.
با توجه به ربط تاریخی و تاثیر درازمدت و غیرقابل انکار این جنگ، بسیاری از فیلمسازان جنگ جهانی دوم را بلافاصله پس از پایان آن به عنوان فضایی برای روایت داستان های خود انتخاب کردند. در ادامه مطلب بهترین فیلم هایی که داستان آن ها در فضای جنگ جهانی دوم به تصویر کشیده می شود معرفی خواهند شد. لازم به ذکر است که این فیلم ها ترکیبی از داستان هایی در مورد نبرد سربازان در میدان جنگ و زندگی غیرنظامیانی است که در نتیجه جنگ مسیر حیات آن ها به کلی تغییر کرده یا نابود شد.
۱۰- شن های آیوجیما (۱۹۴۹)
میراث جان وین با گذشت زمان همواره پیچیده تر و پیچیده تر می شد. جدای از ایدئولوژی های شخصی اش، او در فیلم های فوق العاده بسیاری بازی کرده که صرفاً منحصر به ژانر وسترن نیستند و یکی از آن ها فیلم جنگی «شن های آیوجیما» (Sands of Iwo Jima) است. این فیلم داستان نبرد خونین و معروف آیوجیما را روایت می کند و به طور ویژه لحظه تاریخی برای آمریکایی ها که سربازان این کشور پرچم کشورشان را بر روی قله سوریباچی به نشانه فتح جزیره به اهتزاز درآورند، صحنه ای که در تاریخ این کشور ماندگار شده و به یک نماد ملی تبدیل شد. نکته متفاوت و منحصربفرد که باعث جذابیت این فیلم شده استفاده از تصاویر واقعی و مستند از این نبرد در طول داستان است و همچنین استفاده از تعدادی از تفنگداران دریایی ایالات متحده در فیلم که در نبرد آیوجیما حضور داشته و علاوه بر ایفای نقش های کوتاه در فیلم، به سازندگان و بازیگران فیلم مشورت می دادند.
۹- به جهنم و بازگشت (۱۹۵۵)
اودی مورفی یک سرباز آمریکایی بود که به خاطر خدماتش در جنگ جهانی دوم تمامی نشان ها و مدال های افتخار ممکن را دریافت کرد. بزرگ ترین دستاورد او در طول این نبرد، مقاومت در برابر یک گروهان از سربازان آلمانی برای بیش از یک ساعت و کشتن بیش از ۵۰ نفر از آنان بود. پس از بازگشت به خانه، مورفی به بازیگری روی آورده و در فیلم «به جهنم و بازگشت» (To Hell And Back) در نقش خودش بازی کرد که در آن به جزییات رشادت های او در طول جنگ جهانی دوم پرداخته می شد. مانند بسیاری از کهنه سربازان، او نیز مابقی عمر خود را به اختلال استرس پس از حادثه مبتلا شده، به مواد مخدر روی آورد و در نهایت با مشکلات مالی مواجه شد.
۸- حرامزاده های بی شرف (۲۰۰۹)
این عنوان یکی از متفاوت ترین فیلم هایی است که در این فهرست وجود دارد. فیلم «حرامزاده های بی شرف» (Inglorious Basterds) به عنوان یکی از شاهکارهای همواره متفاوت کوئنتین تارانتینو نه واقعیت تاریخی است و نه دارای جنبه های وطن پرستانه و الگو پرور. با این وجود داستان فیلم در دوران جنگ جهانی دوم و در غرب و البته بدور از میدان نبرد رخ می دهد. کوئنتین تارانتینو مانند هیچ فیلمساز دیگری فیلم نمی سازد و این یکی نیز یکی از متفاوت ترین فیلم های اوست. کریستوفر والتز با بازی فراموش نشدنی خود در نقش هانس لاندا در این فیلم به یک شبه به ستاره ای بزرگ تبدیل شد، بازیگری که نقش آفرینی اش در این فیلم، ترسناک، خونسرد و البته بسیار هیجان انگیز و دوست داشتنی است.
۷- پسر شائول (۲۰۱۵)
«پسر شائول» (Son of Saul) یک فیلم مجارستانی است که در آن تلاش یک زندانی در اردوگاه آشوویتز برای خاکسپاری مذهبی پسربچه ای که ادعا می کند پسر اوست به تصویر کشیده می شود. این مرد که شائول نام دارد یهودی بوده و عضو گروه کوچکی از زندانیان به نام «واحد ویژه» (Sonderkommando) است که مجبور بودند سلول های گاز را بعد از اعدام های دسته جمعی تمیز کرده و اجساد را بسوزانند. تماشای این فیلم همانطور که از داستان آن بر می آید بسیار دشوار و دردناک است. کمتر کسی می تواند تجربه دردناکی که این افراد داشته اند را درک نماید اما داریو گابای، تنها فرد زنده از این گروه گفته است که تصویر ارائه شده در این فیلم از فضای کمپ آشوویتز واقع گرایانه و درست بوده است. فیلم برداری و صدابرداری منحصربفرد فیلم باعث می شود که مخاطب بیش از پیش در فضای سرکوب گرانه و دردناک داستان غرق شود.
۶- نجات سرباز رایان (۱۹۹۸)
سکانس ابتدایی فیلم جنگی «نجات سرباز رایان» (Saving Private Ryan) در حمله موسوم به اوماها بیچ چنان ترسناک و واقع گرایانه بود که باعث برآشفتن و مشکلات روحی در کهنه سربازانی شد که در جنگ جهانی دوم در این نبرد حضور داشتند. هیچ فیلمی در هالیوود تاکنون نتوانسته با چنین صداقت و دقت نامحدودی میدان های نبرد را به تصویر بکشد و فیلم استیون اسپیلبرگ از هیچ تلاشی برای نشان دادن واقع گرایانه خشونت و هولناکی جنگ فروگذار نمی کند. بسیاری این فیلم را به خاطر اسطوره سازی و گرامیداشت این نبرد خاص در جنگ جهانی دوم مورد انتقاد قرار داده اند، از جمله برخی از کهنه سربازان اما کسی در واقع گرایانه بودن تصاویر فیلم از آنچه که در ساحل اوماها بیچ گذشت شکی ندارد. بدون توجه به دیدگاه شما در مورد «نجات سرباز رایان»، این فیلم بدون شک یکی از هنرمندانه ترین و خوش ساخت ترین و البته تاثیرگذارترین فیلم های جنگی است که در مورد جنگ جهانی دوم ساخته شده است.
فیلم «پیانیست» (The Pianist) ساخته رومن پولانسکی ماجراهای واقعی رخ داده برای یک یهودی به نام ولادیسلاو اشپیلمن را روایت می کند که در دوران جنگ جهانی دوم و اشغال لهستان بدست نیروهای آلمانی، نزدیک به دو سال در ویرانه های این کشور مخفی شده بود. این موسیقیدان برجسته و با استعداد تنها به خاطر خوش شانسی و مهربانی چندین غریبه زنده ماند که اغلب آن ها او را به خاطر کنسرت ها و نمایش هایش پیش از جنگ می شناختند. پولانسکی خود از یهودیان لهستانی است که در دوران جنگ جهانی دوم نوجوان بوده و توانست از بازماندگان خوش شانس باشد اما مادرش را در این بحبوحه از دست داد و به همین دلیل فیلم «پیانیست» برای او بیش از پیش تصویری واقع گرایانه و ملموس بود. آدرین برودی که در نقش اصلی فیمل بازی می کند، با این فیلم به شهرت رسیده و موفق به دریافت جایزه اسکار شد.
۴- فهرست شیندلر (۱۹۹۳)
تنها کارگردانی که دو مورد از فیلم های جنگی موجود در این فیلم را ساخته استیون اسپیلبرگ است. دومین فیلم او در مورد جنگ جهانی دوم که در این فهرست به آن می پردازیم فیلم تحسین شده «فهرست شیندلر» (Schindler’s List) است که داستانی متفاوت از فیلم قبلی او دارد. اسکار شیندلر تاجر و کارخانه داری بود که با محافظت از کارگران یهودی اش در برابر اخراج از کشور و فرستاده شدن به کمپ های مرگ، از طریق ارتباطاتش با نازی ها و رشوه دادن به آن ها، توانست جان هزاران مرد و زن و کودک یهودی را در طول جنگ جهانی دوم نجات دهد. این تاثیر ظاهراً کوچک در دوره ای جهنمی از تاریخ مدرن لهستان الهام بخش ساخت یک شاهکار سینمایی تاثیرگذار شد. مانند «پسر شائول»، در این فیلم نیز با دقت، صحت و واقع گرایی بی نظیری اتفاقات و فضای کمپ های مرگ و اخراج یهودیان در دوران جنگ جهانی دوم به تصویر کشیده می شود که نمونه آن را نمی توان در هیچ فیلم جنگی دیگری در باب این دوره تاریک دید.
۳- کودکی ایوان (۱۹۶۲)
فیلم های مربوط به جنگ جهانی دوم از دیدگاه اتحاد جماهیر شوروی فضا و بن مایه بسیار متفاوتی از فیلم های غربی مربوط به این دوره دارند. این فیلم ها به ندرت میهن پرستانه بوده و اغلب بر سوگواری برای زندگی های از دست رفته غیرنظامیان در طول این جنگ خانمانسوز متمرکز می شوند . فیلم «کودکی ایوان» (Ivan’s Childhood ) ساخته آندری تارکوفسکی بزرگ در مورد یک کودک یتیم است که از زندان نازی ها فرار می کند. در این سن کم و جثه ریز، اما او به سختی تلاش می کند که به نیروهای خودی کمک کند و انتقام مرگ خانواده اش را از نازی ها بگیرد. اگر چه این فیلم جنگی بیش از نیم قرن پیش ساخته شده است اما همچنان حاوی برخی از تصویرسازی های گرافیکی بی مانند در تاریخ سینماست، از جمله تصاویری مستند که از جنگ جهانی دوم در جبهه شرق در آن ارائه می شود. این فیلم فاقد برداشت های بلند و بن مایه و فضای ژرف اندیشی است که در آثار بعدی تارکوفسکی می بینیم اما اگر «کودکی ایوان» را بهتر از فیلم های بعدی او ندانیم بدون شک در زمره بهترین شاهکارهای این کارگردان افسانه ای روس قرار می گیرد.
۲- مدفن کرم های شب تاب (۱۹۸۸)
تنها فیلم انیمه این فهرست و بدون شک یکی از بهترین فیلم های تاریخ سینما، «مدفن کرم های شب تاب» (Grave of the Fireflies) هیچکس را به این فکر وا نمی دارد که در حال تماشای یک کارتون کودکانه است. این انیمه داستان واقعی پسر نوجوانی را روایت می کند که پس از بمباران شهر کوبه، ژاپن، توسط بمب افکن های آمریکایی در طول جنگ جهانی دوم و مرگ مادرش، مسئولیت مراقبت از خواهر کوچکترش را بر عهده می گیرد. این انیمه با فاصله ای طولانی یکی از غم انگیزترین و اشک درآورترین فیلم های تاریخ سینما است که در آن هزینه پرداخت شده توسط غیرنظامیان برای جنگ به تصویر کشیده می شود. هیچ فیلم و انیمیشنی در هالیوود تاکنون نتوانسته داستانی مشابه را با این دقت و تاثیرگذاری روایت کند، داستانی که حتی انتشار آن پس از ۴۰ سال از پایان جنگ جهانی دوم اشک بسیاری را درآورد و همچنان در می آورد.
۱- بیا و بنگر (۱۹۸۵)
داستان فیلم جنگی «بیا و بنگر» (Come and See) در دوران جنگ جهانی دوم در بلاروس که جزئی از اتحاد جماهیر شوروی بود رخ می دهد. عنوان اصلی فیلم «هیتلر را بکش» (Kill Hitler) بود که بهتر فضا و بن مایه داستانی را توصیف می کند. داستان این فیلم چنان ترسناک و پر از خشم است که باعث می شود مخاطب به این موضوع فکر کند تنها کاری که انسان ها می توانند انجام دهند این است که از وقوع چنین اتفاقاتی در آینده جلوگیری نمایند. چیزی که بر واقع گرایی و صحت فضای فیلم می افزاید، فیلم نامه آن است که توسط یک کهنه سرباز بلاروسی نوشته شده که در نوجوانی همراه با نیروهای پارتیزان با آلمانی ها جنگیده بود. علاوه بر سیر زمانی مستقیم فیلم که بر تاثیرگذاری آن می افزود، نکته جالب دیگر در «بیا و بنگر» این است که در برخی از سکانس ها از گلوله های واقعی برای شلیک به شخصیت اصلی نوجوان فیلم استفاده شده بود. تماشای این فیلم به تمام افراد خوش شانسی که زندگی جهنمی در طول جنگ را تجربه نکرده و هیچ ایده ای در مورد آن ندارند توصیه می کنیم.
من پیانیست و شینلر لیستو دیدم، شاهکار بلامنازع سینما بودن، مرسی از مطلب جذابتون، حتمن میشینم ۱ و ۶ و ۸ رو نگاه میکنم