اسپاسم معده در حقیقت به انقباض ماهیچه های شکمی، معده یا روده ها اطلاق می شود. بسته به اینکه کدام قسمت دچار اسپاسم شده و شدت آن در چه حد باشد، ممکن است این اسپاسم را به شکل یک پرش عضلانی یا کرامپ (انقباضات غیر ارادی و دردناک) معده احساس کنید.
در اغلب موارد، اسپاسم های معده به خودی خود بی خطر هستند، اما ممکن است نشانه ی یک مشکل پنهان هم باشند. در ادامه می خواهیم ببینیم چه عواملی باعث ایجاد اسپاسم معده می شوند و چطور می توان این مشکل را برطرف و از آن پیشگیری کرد.
عوامل بروز اسپاسم معده
شناسایی علت اسپاسم معده می تواند به درمان آن کمک کند.
۱- یبوست
کرامپ (انقباضات غیر ارادی و دردناک) و اسپاسم از علائم رایج یبوست هستند.
دیگر نشانه های یبوست عبارتند از:
کم شدن تعداد دفعات اجابت مزاج (کمتر از ۳ بار در هفته)
کوچک بودن یا سفت بودن مدفوع
نفخ معده
تلاش و تقلا برای مدفوع کردن
۲- کم آب شدن بدن
کم آبی بدن می تواند باعث بر هم خوردن تعادل الکترولیت های بدن (به ویژه سدیم و پتاسیم) شود. ماهیچه های بدن برای آنکه عملکرد درستی داشته باشند به این مواد مغذی نیاز دارند، به همین دلیل کمبود این مواد ممکن است منجر به گرفتگی و اسپاسم در ماهیچه ها شود.
دیگر نشانه های کم آبی بدن عبارتند از:
تیره شدن رنگ ادرار
سرگیجه
تشنگی شدید
سردرد
۳- گاز شکم
انباشت بیش از اندازه ی گاز در معده ممکن است منجر به اسپاسم شود چون در این حالت ماهیچه های درون روده ها تلاش می کنند این گاز را از بدن خارج کنند.
وجود گاز اضافی می تواند باعث مشکلات دیگری هم شود، از جمله:
نفخ
احساس سیری
معده درد
۴- گاستریت و گاستروانتریت
گاستریت به التهاب معده و گاستروانتریت به التهاب همزمان معده و روده ها اطلاق می شود. علت این مشکلات معمولاً می تواند عفونت باشد.
گاستریت و گاستروانتریت علاوه بر اسپاسم ممکن است نشانه های دیگری هم داشته باشند، از جمله:
نفخ
حالت تهوع
معده درد
استفراغ
اسهال (تنها در گاستروانتریت)
۵- ایلئوس و گاستروپارزی
مواد غذایی بعد از بلعیده شدن، به واسطه ی انقباض های ماهیچه های موجی شکلی درون روده ها از آن ها عبور می کنند. به این انقباض ها، پریستالسیس گفته می شود. به کاهش سرعت یا توقف انقباض ها در هر نقطه ای از روده ها، ایلئوس یا انسداد روده گفته می شود.
عوامل مختلفی می تواند باعث انسداد روده شود:
عفونت
التهاب
کم تحرکی
عمل جراحی
استفاده از مواد مخدر
دیگر نشانه های انسداد روده عبارتند از:
احساس ناراحتی در شکم
حالت تهوع
استفراغ
اگر ایلئوس، معده را هم درگیر کرده باشد به ان گاستروپارزی یا فلج معده اطلاق می شود. این مشکل هم می تواند باعث اسپاسم معده به ویژه بعد از خوردن غذا شود.
۶- کولیت عفونی
کولیت به التهاب روده ی بزرگ اطلاق می شود و انواع مختلفی دارد. اگر این التهاب در اثر عفونت رخ داده باشد، به آن کولیت عفونی گفته می شود.
اسپاسم معده تنها یکی از نشانه های کولیت عفونی است. دیگر علائم آن عبارتند از:
کم آبی بدن
اسهال
افزایش تعداد دفعات اجابت مزاج
کولیت عفونی ممکن است در اثر مصرف مواد غذایی یا آب آلوده ی حاوی عوامل بیماری زایی مثل باکتری های ای کولای، سالمونلا یا ژیاردیا هم به وجود آید.
۷- بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده به گروهی از مشکلات مزمنی اطلاق می شود که التهاب مجرای گوارشی یکی از آن ها است.
شایع ترین انواع بیماری التهابی روده، بیماری کرون و کولیت زخمی هستند. هر دو بیماری باعث اسپاسم و دیگر نشانه هایی می شوند که عبارتند از:
یبوست
اسهال
احساس خستگی
تب
میل به مدفوع کردن مکرر
کاهش وزن
۸- سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحریک پذیر یک بیماری گوارشی کنشی (آنچه که عملکرد اندام را تحت تأثیر قرار می دهد ولی در ساختمان آن تغییری ایجاد نمی کند) است به این معنی که مجرای گوارشی در ظاهر آسیبی ندیده اما با این وجود، علائم ناخوشایندی از خود بروز می دهد.
۱۰ تا ۱۵ درصد از مردم دنیا به این بیماری مبتلا هستند، به هیمن دلیل سندرم روده تحریک پذیر شایع ترین بیماری گواری کنشی به شمار می رود.
این بیماری علاوه بر اسپاس معده نشانه های دیگری هم دارد، از جمله:
شکم درد
نفخ
یبوست
اسهال
گاز شکم
۹- انتریت و کولیت ایسکمیک
اگر اختلال در خون رسانی باعث التهاب روده بزرگ شود، اصلاحاً به آن کولیت ایسکمیک گفته می شود. اگر این مشکل روده کوچک را تحت تأثیر قرار دهد، به آن انتریت ایسکمیک می گویند.
هر دو مشکل باعث اسپاسم معده و دیگر نشانه هایی می شوند که عبارتند از:
اسهال
تب
کم اشتهایی
حالت تهوع
استفراغ
۱۰- کشیدگی عضلات
کار کشیدن بیش از اندازه از ماهیچه های شکمی می تواند باعث اسپاسم معده شود. کسانی که به طور مرتب حرکات ورزشی کرانچ و دراز نشست انجام می دهند، ریسک بروز این مشکل در آن ها وجود دارد.
دیگر نشانه های کشیدگی عضلات عبارتند از:
احساس دردی که هنگام حرکت تشدید می شود
دردناک شدن عضلات
۱۱- بارداری
تغییرات بدنی طبیعی ای که در دوران بارداری رخ می دهند می توانند باعث اسپاسم معده شود. بیشتر اسپاسم هایی که در دوران بارداری رخ می دهند، مسأله ی نگران کننده ای نیستند. با این حال، زنانی که به طور مرتب دچار اسپاسم می شوند یا اسپاسم دردناکی دارند، باید به پزشک مراجعه کنند.
عوامل زیر می توانند باعث بروز اسپاسم در دوران بارداری شوند:
انقباضات براکستون هیکس
براکستون هیکس به انقباضاتی گفته می شود که با انقباضات زایمان اشتباه گرفته می شوند. این انقباضات معمولاً در سه ماهه ی سوم بارداری رخ می دهند، گرچه در برخی موارد ممکن است انقباضات از سه ماهه ی دوم آغاز شوند.
انقباضات براکستون هیکس زمانی رخ می دهند که ماهیچه های رحمی به مدت ۳۰ ثانیه یا ۲ دقیقه منقبض و فشرده می شوند و در نهایت آزاد می شوند. این انقباضات معمولاً:
نادر هستند
با شدت های مختلفی رخ می دهند
بیشتر احساس ناراحتی ایجاد می کنند تا احساس درد
انقباضاتی که به جای شدت گرفتن، رو به کاهش بگذارند، به احتمال زیاد از نوع براکستون هیکس هستند، به خصوص اگر زودتر از زمان مورد انتظار برای زایمان رخ دهند.
گاز شکم
بسیاری از زنان باردار در این دوران با مشکل گاز شکم درگیر هستند که به دلیل افزایش تولیدهورمون پروژسترون در بدن رخ می دهد.
گرچه پروژسترون برای برخورداری از یک بارداری سالم ضروری است، اما باعث آرام گرفتن ماهیچه های روده ها هم می شود، مسأله ای که روند گوارش را کند می کند و باعث انباشت گاز می شود.
کش آمدن عضلات
ماهیچه های معده و رحم در دوران بارداری برای سازگار شدن با جنین در حال رشد، کش می آیند. کش آمدن ماهیچه ها ممکن است اسپاسم نسبی ای را به دنبال داشته باشد یا باعث دردهای شدید، ناگهانی و کوتاه مدت شود.
دردها و اسپاسم های عضلانی در دوران بارداری تا حدی طبیعی هستند، اما اگر این دردها شدید یا با خونریزی یا تب همراه باشند، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
حرکت جنین
حرکت یا لگد زدن جنین در حال رشد، به ویژه در سه ماهه ی دوم بارداری، می تواند به صورت اسپاسم احساس شود. در سه ماهه ی سوم بارداری، این لگدها معمولاً شدیدتر و چشمگیرتر می شوند و با اسپاسم متفاوت هستند.
نحوه تشخیص علت اسپاسم معده
پزشک برای تشخیص علت اصلی اسپاسم معمولاً از روش های زیر استفاده می کند:
معاینه ی فیزیکی
بررسی سوابق پزشکی
آزمایش خون
عکسبرداری پزشکی مثل سونوگرافی یا سی تی اسکن
علاوه بر این، پزشک از شما درباره ی نشانه هایی که دارید، زمان شروع نشانه ها و عوامل ایجاد اسپاسم، سؤال خواهد پرسید.
همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد زمان وقوع اسپاسم ها، مواد غذایی ای که در روز وقوع اسپاسم خوردید و اینکه آیا فعالیت فیزیکی ای داشتید یا نه را به طور کامل ثبت کنید تا به تشخیص علت اسپاسم ها کمک شود.
چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟
در بسیاری از موارد، اسپاسم های معده به طور خودکار برطرف می شوند و مسأله ی نگران کننده ای نیستند. با این حال، اسپاسم شدید یا مکرر می تواند نشانه ی مشکل جدی تری باشد که باید مورد بررسی قرار بگیرد.
در صورتی که هر یک از نشانه های زیر را داشتید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
مدفوع خونی
درد قفسه سینه
سخت نفس کشیدن
اضطراب هیجانی به دلیل اسپاسم ها
تب
درد شدید
استفراغ
زرد شدن پوست
کاهش وزن
نحوه ی درمان اسپاسم معده
نحوه ی درمان اسپاسم معده به علت اصلی آن بستگی دارد. روش های درمانی احتمالی عبارتند از:
درمان های خانگی
درمان های خانگی در بسیاری از موارد بروز اسپاسم کارساز هستند. اما زنان باردار قبل از استفاده از این روش های خانگی باید درمورد آن ها با پزشک خود مشورت کنند چون ممکن است این روش ها برای آن ها نامناسب یا خطرناک باشد.
برخی درمان های خانگی ای که ممکن است در رفع اسپاسم مؤثر باشند عبارتند از:
استراحت: کسانی که در اثر کشیدگی عضلات دچار اسپاسم شده باشند ممکن است با استراحت دادن به ماهیچه های شکم خود و پرهیز از ورزش های شکمی، بهبود پیدا کنند.
گرما: قرار دادن یک کیسه ی آب گرم یا بطری آب جوش روی شکم می تواند ماهیچه ها را آرام و اسپاسم ها را رفع کند.
ماساژ: ماساژ ملایم ماهیچه های شکم می تواند جریان خون را بهبود ببخشد و کرامپ ها (انقباضات غیر ارادی و دردناک) و اسپاسم ها را برطرف کند.
نوشیدن آب: نوشیدن زیاد آب می تواند جلوی کم آبی بدن را بگیرد، مسأله ای که ممکن است باعث اسپاسم معده یا تشدید آن شود. مصرف نوشیدنی های ورزشی ای که سطح الکترولیت ها را بهبود می بخشند هم ممکن است کمک کننده باشد اما باید تعادل را در مصرف این نوشیدنی ها رعایت کنید، چون نوشیدنی های ورزشی قند بالایی دارند.
نشستن در وان نمک اپسوم: یکی از درمان های خانگی پرطرفدار برای بسیاری از کرامپ ها (انقباضات غیر ارادی و دردناک) و اسپاسم ها، نشستن در وان آب گرم و اضافه کردن نمک اپسوم به آب است. آب گرم ماهیچه ها را آرام می کند و نمک اپسوم هم منیزیم بالایی دارد، ماده ای که به رفع کرامپ های (انقباضات غیر ارادی و دردناک) عضلانی کمک می کند.
مصرف دارو
برای اسپاسم معده هم داروهای بدون نسخه وجود دارد و هم داروهای تجویزی. نوع داروی مصرفی به عاملی بستگی دارد که مسبب اسپاسم های معده است.
علاوه بر داروهای تخصصی ای که برای رفع بیماری یا مشکل اصلی هستند، ممکن است پزشک برای شما داروهای آنتی بیوتیک، ضد اسپاسم و مسکن تجویز کند.
نحوه ی جلوگیری از اسپاسم معده
موارد زیر می توانند به جلوگیری از اسپاسم معده کمک کنند:
حفظ آب بدن: کم آبی بدن منجر به اسپاسم معده می شود، به همین دلیل باید به اندازه ی کافی آب بنوشید. در هوای گرم و هنگام انجام ورزش های سنگین، آب بیشتری مصرف کنید.
درست ورزش کردن: از عضلات خود بیش از اندازه کار نکشید، چون این کار می تواند اسپاسم و صدمه دیدن عضلات را به دنبال داشته باشید. انجام درست حرکات ورزشی، حفظ آب بدن در حین ورزش کردن و داشتن استراحت کافی بین دفعات انجام ورزش، می تواند به جلوگیری از بروز اسپاسم کمک کند.
پرهیز از مواد غذایی مشکل ساز: برخی مواد غذایی ممکن است باعث مشکلات گوارشی شوند و اسپاسم معده و مسائل دیگری را به دنبال داشته باشند. مصرف الکل، مواد غذایی تند و همینطور پرچرب را محدود کنید.
تغییر در عادات غذایی در صورت لزوم: ایجاد تغییرات غذایی ممکن است نشانه های بیماری را در افراد مبتلا به گاستریت، سندرم روده تحریک پذیر و بیماری التهابی روده برطرف کند. برای مثال، محدود کردن مصرف فیبر می تواند از میزان انباشت دردناک گاز در شکم، کم کند. برای این منظور باید با یک پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا او تعیین کند که کدام مواد غذایی را باید و کدام را نباید بخورید.
مدیریت مشکلات پنهان: اگر اسپاسم های معده ناشی از مشکلاتی همچون سندرم روده تحریم پذیر یا بیماری التهابی روده باشند، با کنترل بیماری از طریق مصرف دارو، تغییر در سبک زندگی یا هر دو مورد، ممکن است بتوانید اسپاسم ها را به کلی رفع یا کمتر کنید.
بدون نظر