از ام اس تا دیابت نوع ۱؛ با دو بیماری خودایمنی آشنا شوید

بیماری خودایمنی همان‌طور که از نامش می‌توان حدس زد از خودایمنی ایجاد می‌شود. خودایمنی چیست؟ مجموعه‌ای از اختلالات دستگاه ایمنی بدن است که به موجب آن، برخی از سلول‌ها و مولکول‌های درون بدن، بیگانه تلقی می‌شوند و دستگاه ایمنی بدن به اشتباه به آنها حمله‌ور می‌شود.  به این ترتیب بدن، علیه سلول‌های خودی، واکنش ایمنی نشان می‌دهد و دستگاه ایمنی هم به مبارزه با آن‌ها می‌پردازد.

اینکه چرا چنین اختلالی در دستگاه ایمنی بدن ایجاد می‌شود هنوز معلوم نیست. اما فرض بر این است که در اثر تولید نامتناسب پادتن‌هایی باشد که علیه پروتئین‌های سلول‌های بدن به وجود می‌آیند.

وقتی بیماری خودایمنی پدیدار می‌شود، می‌تواند اندام‌ها و بافت‌هایی از جمله گلبول‌های سرخ خون، عروق خونی، غده تیروئید، لوزالمعده، عضلات، مفاصل و پوست را درگیر کند.

برای اینکه با ۲ نمونه از شناخته‌شده‌ترین بیماری‌های خودایمنی انسان آشنا شوید از شما دعوت می‌کنیم تا انتهای مطلب با روزیاتو همراه باشید.

اِم‌اِس (MS) : بیماری قرن جدید

اِم‌اِس که با نام «تصلب بافت چندگانه» هم شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی است که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند. علت این بیماری هنوز مشخص نیست اما مکانیزم اصلی آن آسیب زدن توسط سیستم ایمنی بدن است.

ام‌اس به چند شکل ظاهر می‌شود و علائم آن به دو صورت زیر اتفاق می‌افتد:

• عودِ مرحله‌ای (به شکل برگشتی)
• در طول زمان (به شکل متناوب)

این را بدانید که ممکن است در بین عود، نشانه بیماری به طور کلی از بین برود. اما وقتی بیماری پیشرفت می‌کند و وارد مراحل بعدی می‌شود، مشکلات عصبی دائمی به‌طور مداوم اتفاق می‌افتد.

ام‌اس را عموما بر اساس نشانه‌ها و نتایج آزمایش‌های پزشکی تشخیص می‌دهند. روش‌های درمانی هم به این صورت هستند که پس از هر حمله به بدن کمک می‌کنند تا بهبود بیابد و از حملات جدید جلوگیری کند.

متاسفانه داروهایی که برای درمان ام‌اس تجویز می‌شود اثرات جانبی زیادی دارند و تحمل آن را دشوار می‌کنند. یکی از رایج‌ترین آن‌ها خارش در محل تزریق گلاتیرامر استات و اینترفرون‌هاست. برخی از افرادی که گلاتیرامر مصرف می‌کنند، پس از تزریق گرگرفتگی، درد قفسه سینه، تپش قلب، تنگی نفس، و اضطراب را تجربه می‌کنند که معمولا کمتر از سی دقیقه طول می‌کشند.

این در حالیست که محققان ثابت کرده‌اند، امید به زندگی افراد دارای ام‌اس ۵ تا ۱۰ سال کمتر از دیگران است.

ام‌اس معمولا در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی و در زنان دو برابر مردان اتفاق می‌افتد.

آمار رسمی حکایت از این دارند که از سال ۲۰۰۸، بین ۲ تا ۲٫۵ میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا شده‌اند. ام اس در افرادی که در مناطق دور از استوا زندگی می‌کنند شیوع بیشتری دارد. علت این الگوی شیوع جغرافیایی مشخص نیست. البته کاهش تماس با نور خورشید باعث کاهش تولید ویتامین دی می‌شود و می‌تواند توجیهی برای این موضوع باشد.

نشانه‌های ام اس

محققان دانشگاه مک گیل کانادا با استفاده از تحقیقات پیچیده ژنتیکی دریافتند کمبود ویتامین D یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به ام‌اس است. بتازگی نیز مطالعات محققان دانشگاه ورمونت کانادا نشان داده‌است که مصرف نمک در افرادی که استعداد ژنتیکی ام اس دارند، احتمال بیماری را افزایش می‌دهد.

فرد دارای ام‌اس همه علائم یا نشانه‌های عصب شناختی را دارد؛ رایج‌ترین این نشانه‌ها شامل موارد زیر است:

• خواب‌رفتگی مانند مور مور شدن
• اسپاسم
• ضعف عضلات
• واکنش‌های غیرارادی
• گرفتگی عضلات یا ناتوانی در حرکت
• ناتوانی در هماهنگی و تعادل ناهماهنگی عضلات
• مشکل در صحبت کردن یا دیسفاژی
• مشکلات دیداری (جنبش کره چشم، کاهش دید یا دوبینی)
• احساس خستگی
• درد شدید یا درد مزمن
• مشکل در ادرار و مدفوع

البته گفتنی است علایمی همچون دشواری در فکر کردن و مشکلات عاطفی مانند افسردگی یا ناخویشتن‌داری عاطفی نیز در بین مبتلایان به ام‌اس شایع است.

ورزش برای بیماران مبتلابه ام اس

به بیماران مبتلا به ام اس، ورزش‌های زیادی توصیه می‌شود که در ادامه برخی از آن‌ها را معرفی کرده‌ایم:

• حوضچه آب خنک: آب مانع از گرم شدن بدن می‌شود و این امکان را به آن‌ها می‌دهد تا یک سری از فعالیت‌هایی را که درمحیط خشکی قادر به انجام آن‌ها نیستند، انجام دهند.
• تمرین با وزنه: توصیه می‌شود درابتدا تمرین را با وزنه‌های سبک‌تر یا حتی بدون وزنه شروع کنند.
• حرکات کششی / یوگا: ورزش یوگا که ترکیبی از نفس کشیدن و حرکات آرام کششی است، می‌تواند بدن را آرام کند.
• پیلاتس: این ورزش دارای تمریناتی است که سبب تقویت جسمانی و روانی می‌شود.
• ایروبیک یا ورزش‌های هوازی: ورزش‌های هوازی، سبب بهبود کیفیت زندگی بیماران و کاهش علایمی مانند خستگی و ضعف می‌شود.

در آخر هم بگوییم، در پژوهشی که در سال ۲۰۱۳ انجام شد، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که مصرف بیش از حد نمک در رژیم غذایی می‌تواند با اختلال در سیستم ایمنی بدن و ایجاد بیماری‌های خود ایمنی مانند ام‌اس در ارتباط باشد.

دیابت نوع ۱

دیابت نوع ۱ که در گذشته با نام «دیابت وابسته به انسولین» از آن یاد می‌شد نوعی بیماری خودایمنی است که بدن افراد مبتلا نمی‌تواند به اندازه کافی انسولین تولید کند. در این نوع دیابت، سلول‌های بتا در پانکراس دچار تخریب سلولی می‌شوند و پانکراس هیچ انسولینی ترشح نمی‌کند.

دیابت نوع ۱ با اینکه در هر سنی ممکن است بروز کند،  اما در کودکان و جوانان شایع‌تر است به همین خاطر به آن «دیابت دوره نوجوانی» هم می‌گویند.

تنها ۵٪ از کل بیماران دیابتی، به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند.

تشخیص سریع و به موقع این بیماری می‌تواند از عوارض و مشکلات آتی آن همچون ناراحتی‌های قلبی، نابینایی، فشار خون بالا، اختلالات عصبی و نارسایی‌های کلیوی پیشگیری کند.

برای اطلاعتان باید بگوییم که انسولین نوعی هورمون است که بدن را قادر می‌سازد تا گلوکز موجود در غذا را به انرژی تبدیل کند. اگر قند موجود در خون نتواند وارد سلول‌ها شود، در رگ‌ها انباشته و باعث افزایش قند خون می‌شود. قند خون بالا به مرور زمان می‌تواند تأثیرات جبران ناپذیری را بر روی اعضای مختلف بدن داشته باشد.

نشانه‌های دیابت نوع ۱

شروع دیابت نوع ۱ می‌تواند با علائم زیر همراه باشد:

• تکرر ادرار (پلی اوری)
• پرنوشی (زیاد آب خوردن)
• تشنگی و خشکی دهان به‌طور غیرطبیعی
• خستگی مفرط یا کمبود انرژی
• خشکی و خارش پوست
• از بین رفتن حس بخشهای انتهایی اندامها یا احساس گزگز و مورمور در آنها
• دردهای شکمی
• عفونت‌های مداوم در پوست، دستگاه ادراری و مهبل

با تجمع قند اضافی در خون‌، نیاز به دفع ادرار بیشتر می‌شود. افزایش ادرار، راهکار بدن‌ برای رهایی از قند خون بالاست. آب زیادی که در اثر ادرار از دست می‌رود، می‌تواند موجب خشکی پوست و کم‌آبی بدن‌ شود.

همچنین باید بدانید بالا بودن قند خون به‌مرور زمان می‌تواند به اعصاب و رگ‌های خونی موجود در چشم‌ها، کلیه‌ها و قلب آسیب بزند. همچنین احتمال سختی سرخرگ‌ها (تصلب شرایین) افزایش می‌یابد. تصلب شرایین می‌تواند زمینه‌ساز سکته مغزی و حمله‌های قلبی شود.

در آخر هم باید بگوییم که متاسفانه هیچ راهی برای پیشگیری از دیابت نوع ۱ وجود ندارد. هدف از درمان هم این است که بیماران، قند خون را تا حدامکان به میزان طبیعی (۱۰۰–۷۰ میلی‌گرم در دسی لیتر) نزدیک نگه دارند.