در مورد کمپانی سعودی «آرامکو»، بزرگ ترین و سودآورترین غول نفتی جهان، چه می دانیم؟

سهام کمپانی نفتی آرامکو (Aramco) عربستان سعودی و بزرگ ترین تولید کننده نفت جهان قرار بود در اوایل سال آینده میلادی به صورت عمومی عرضه شود و این موضوع اکنون در خطر افتاده است. میدان های نفتی عربستان سعودی که توسط غول های صنعت استخراج نفت استفاه می شدند در ماه های اخیر بارها مورد حمله پهپادها قرار گرفته اند اما مورد اخیر آن که با استفاده از دستکم ده فروند پهپاد (به ادعای حوثی ها) با تکنولوژی ساده صورت گرفته باعث شد که تولید نفت این کشور به نصف کاهش یابد و قیمت نفت سریع ترین رشد ناگهانی خود را در سه دهه اخیر تجربه نماید. این حملات بی سابقه که نیروهای حوثی در یمن مسئولیت انجام آن را بر عهده گرفته اند باعث آشفتگی شدیدی در بازار نفت شده به طوری که دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده دستور داد برای جلوگیری از هر گونه آشوب بیشتر در این بازار و افزایش بیشتر قیمت نفت، از ذخایر استراتژیک نفتی این کشور استفاده شود.

این حملات در شرایطی بسیار حساس آرامکو را تکان داده است زیرا در شرایطی که این کمپانی قصد عرضه کردن سهام خود را دارد، چنین سطحی از آسیب پذیری در مقابل حملات هوایی می تواند با کاهش قابل توجه ارزش سهام آرامکو همراه باشد. پالایشگاه ابقیق، که بزرگ ترین پالایشگاه کمپانی آرامکو بوده و بیش از ۷ درصد از نفت جهان را تصفیه می کند در اولین موج حمله هدف قرار گرفت و پس از آن به میدان نفتی خوریس که حدود ۱ درصد از نفت جهان را تولید می کند حمله شد. بدین ترتیب در عرض تنها یک روز قیمت نفت با ۲۰ درصد افزایش به ۷۱.۹۵ دلار برای هر بشکه رسید هر چند ساعاتی بعد این افزایش قیمت با کاهش مواجه شده و نسبت به دو روز قبل به ۸ درصد رسید.

اگر چه حوثی های یمنی مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته اند اما مقامات ایالات متحده و عربستان سعودی انگشت اتهام را به سمت ایران گرفته و ادعا می کنند که نیروهای حوثی توانایی انجام عملیاتی چنین دقیق و پیچیده را نداشته و حملات از جایی غیر از یمن صورت گرفته است. آن ها ادعا می کنند که این حملات احتمالاً از سمت شمال (عراق) صورت گرفته و نه از طرف جنوب (یمن) زیرا فاصله یمن تا این مرکز نفتی بسیار فراتر از دسترس پهپادهای کوچک قرار دارد.

با این وجود مقامات عراقی استفاده از خاک این کشور برای این حملات را رد کرده و مقامات ایران نیز هرگونه دخالت در انجام این حملات را دروغی از جانب ایالات متحده و عربستان می دانند. تنها چیزی که در حال حاضر با قطعیت می توان گفت این است که دسترسی شرکت آرامکو عربستان سعودی  به میدان های نفتی کلیدی خود به شدت تحت تاثیر این حملات قرار گرفته و منابع نفتی کوتاه مدت و ذخیره این کشور نیز در خطر حملاتی مشابه قرار دارند.

این بدان معنا خواهد بود که شرکت آرامکو در زمینه تامین تعهدات نفتی خود در هفته ها و حتی ماه های پیش رو با مشکل مواجه شده و شاید عرضه سهام آن نیز به تعویق بیفتد. عربستان سعودی بیش از ۱۰ درصد نفت مصرفی جهان را تولید کرده و پالایشگاه ابقیق نیز که بزرگ ترین پالایشگاه نفت خام جهان به شمار می آید روزانه تا ۷ میلیون بشکه نفت خام را تصفیه می کند. میدان نفتی خوریس که در جنوب غربی این کشور واقع شده نیز بیش از ۲۰ میلیارد بشکه نفت در خود دارد. به طور متوسط عربستان سعودی روزانه ۷.۴ میلیون بشکه نفت صادر می کند که این مقدار پس از حملات اخیر به پالایشگاه ابقیق با ۵.۷ میلیون بشکه کاهش مواجه شده است. این بدان معناست که تنها یک حمله با دو جین پهپاد باعث شده که نزدیک به ۵ درصد از تولید نفت جهان کاهش یابد.

تاریخچه آرامکو

تاریخچه شرکت آرامکو به سال ۱۹۳۳ باز می گردد زمانی که یک قرارداد انحصاری بین دولت عربستان سعودی و کمپانی نفتی اویل استاندارد کالیفرنیا (Standard Oil Company of California (SOCAL)) به امضا رسید و بدین ترتیب بود که شرکت نفت استاندارد عربی کالیفرنیا برای مدیریت این توافق شکل گرفت. عملیات کاوش میدان های نفتی عربستان به سرعت شروع شده و حفر چاه های نفت در سال ۱۹۳۵ آغاز گردید. در سال ۱۹۳۸، با آغاز رسمی تولید نفت از چاه نفتی شماره ۷ دمام با لقب «چاه آبادانی» بنیان اقتصاد پررونق آینده عربستان سعودی و موفقیت شرکت آرامکو گذاشته شد. اولین محموله نفتی عربستان سعودی در سال ۱۹۳۹ توسط یک نفتکش به خارج از کشور صادر گردید و یکسال بعد بود که میدان نفتی ابقیق کشف شد.

در سال ۱۹۴۹ تولید نفت در کمپانی مذکور که اکنون نامش به آرامکو (کمپانی نفت آمریکایی عربستان) تغییر کرده بود به ۵۰۰.۰۰۰ بشکه در روز رسید. یک سال بعد بود که خط لوله موسوم به Trans-Arabian Pipeline (Tapline) که بزرگ ترین در نوع خود در جهان و به طول ۱.۲۱۲ کیلومتر بود تکمیل شد. این خط لوله بخش های شرقی عربستان سعودی را به دریای مدیترانه متصل می کرد و بدین ترتیب زمان و هزینه صادرات نفت به اروپا به مقدار قابل توجهی کاهش یافت. بعد از دو سال حفاری در آب های کم عمق خلیج فارس، میدان نفتی سفانیه در سال ۱۹۵۱ کشف گردید که بزر گ ترین میدان نفتی خارج از ساحل جهان به شمار می رفت. در سال ۱۹۵۸ تولید نفت خام در شرکت آرامکو به بیش از ۱ میلیون بشکه در سال رسید.

بیشتر بخوانید: لاس وگاس عربستان؛ شهر بیابانی ۵۰۰ میلیارد دلاری با دایناسورهای رباتیک و تاکسی‌های پرنده

با فرا رسیدن سال ۱۹۶۲ میلادی تولید نفت از ۵ میلیون بشکه در سال نیز گذشت و کمتر از یک دهه بعد صادرات نفت از ترمینال دریایی رأس تانورا برای اولین بار از مرز یک میلیارد بشکه در سال گذشت. در سال ۱۹۷۳، حکومت عربستان ۲۵ درصد از سهام شرکت آرامکو را خریداری کرد و سال بعد سهام خود در این غول نفتی را به ۶۰ درصد افزایش داد. سال ۱۹۸۰ عربستان سعودی تمام سهام آرامکو را در اختیار گرفت و ۸ سال بعد کمپانی آرامکو سعودی (کمپانی نفتی عربستان سعودی) به شکل رسمی تاسیس شد، کمپانی که تمام مسئولیت های آرامکو را بر عهده می گرفت. یک سال بعد، آرامکو سعودی از یک تولید کننده و صادر کننده نفتی به یک شرکت بزرگ در زمینه صنعت نفت تبدیل شد که آن را همردیف کمپانی های نفتی شل و بریتیش پترولیوم قرار می داد.

در سال ۱۹۸۵ اولین مهندس نفت زن در این کمپانی استخدام شد. در طول دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ کمپانی آرامکو سعودی به سرمایه گذاری خارجی در حوزه نفت پرداخته و برخی از سهام پالایشگاه های نفتی در خارج از کشور، از جمله پالایشگاه هایی در کره جنوبی، یونان، فیلیپین و ایالات متحده را خریداری کرد. اکنون و بر اساس اطلاعات سایت رسمی آرامکو سعودی بیش از ۶۱.۹۰۷ نفر در این کمپانی مشغول بکار بوده که ۵۱.۶۵۳ نفر شهروند سعودی و ۱۰.۲۵۴ نفر نیز خارجی هستند.

آرامکو سودآورترین شرکت جهان است

آرامکو در واقع شرکتی است که انگار اسکناس چاپ می کند زیرا تنها در سال گذشته بیش از ۱۱۱ میلیارد دلار سوددهی داشته است. این عدد نشان می دهد که بزرگ ترین کمپانی نفتی عربستان و جهان سودی بیش از جمع کل سودهای شرکت های آمازون، اپل و آلفابت در سال گذشته داشته است. علت چنین میزانی از سود در آرامکو این است که این کمپانی کاملاً متعلق به دولت بوده و حتی در صورتی که سهام آن به صورت عمومی عرضه شوند نیز همچنان تحت کنترل و مالکیت دولت عربستان سعودی قرار داشته باشد. یکی دیگر از دلایل سوددهی بالای این کمپانی این است که صنعت نفت بخش بزرگ و حیاتی از تولید ناخالص داخلی عربستان را به خود اختصاص داده و بیشترین صادرات این کشور را به خود اختصاص داده است.

عرضه سهام شرکت آرامکو بزرگ ترین در نوع خود در تاریخ خواهد بود

شرکت آرامکو قصد دارد با فروش سهام خود بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار سرمابه جذب نماید که فاصله ای ۷۵ میلیارد دلاری با دومین شرکت یعنی علی بابا دارد که تنها ۲۵ میلیارد دلار سرمایه را از طریق فروش سهام خود به شکل عام کسب کرده است. مقامات عربستان ارزش آرامکو را حدود ۲ تریلیون دلار برآورد کرده اند و قصد دارند تنها ۵ درصد از سهام آن را به فروش برسانند، هر چند کارشناسان ارزش دقیق این کمپانی را ۱.۵ تریلیون دلار می دانند. چیزی که حملات اخیر نشان داده این است که عربستان سعودی و شرکت آرامکو در مقابل حملات به میدان های نفتی و پالایشگاه های خود بسیار آسیب پذیر هستند هر چند که این حملات نتوانسته مانع از قرارداد ۱۵ میلیارد دلاری سران آرامکو با ثروتمندترین مرد آسیا برای توسعه بزرگ ترین پالایشگاه جهان در هند شود.

بر اساس قراردادی که شرکت آرامکو با دولت عربستان سعودی دارد، این شرکت می تواند بدون هیچ مشکلی تا ۴۰ سال آینده به میدان های نفتی این کشور دسترسی داشته باشد. سال گذشته بود که دولت عربستان سعودی دسترسی نامحدود این شرکت به ذخایر زیرزمینی نفت خود را به ۴۰ سال محدود کرد. اگر چه این قرارداد چندان بلند مدت به نظر نمی رسد اما آرامکو می تواند در مورد افزایش این دوره با دولت مذاکره کند و آن را برای بیش از ۵۰ سال آینده تمدید نماید. غول نفتی عربستان سال گذشته برای ۱۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی برنامه ریزی کرده بود اما در مقابل تقاضای سرمایه گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری را دریافت کرد.

به طور کلی در حال حاضر کمپانی آرامکو سعودی در حال تغییر توجه خود از تولید نفت و گاز و تصفیه آن ها به سمت سرمایه گذاری در حوزه پتروشیمی، تجارت بین المللی نفت، بازاریابی و توزیع نفت و گاز در جهان است. درآمد این کمپانی در سال ۲۰۱۸ بیش از ۳۵۴ میلیارد دلار بوده و همانطور که گفته شد بیش از ۱۱۱ میلیارد دلار آن سود خالص بوده است. برای مقایسه باید بدانید که سود خالص شرکت اپل در سال گذشته ۶۰ میلیارد دلار و سود شرکت رویال داچ شل و اکسون موبیل که هر دو از غول های نفتی جهان هستند به ترتیب ۲۳ و ۲۱ میلیارد دلار بوده است. تا سال ۲۰۱۷، میزان ذخایر نفتی قطعی و تایید شده عربستان سعودی به بیش از ۲۶۸.۵ میلیارد بشکه رسیده بود که شرکت آرامکو در سال ۲۰۱۸ روزانه ۱۰.۳ میلیون بشکه از این نفت را استخراج کرده است.

بیشتر بخوانید: حقایقی خواندنی و قابل تأمل درباره اقتصاد «عربستان سعودی»