سفید چاه، گورستانی که اجساد در آن نمی‌پوسند

قبرستان طلسم شده در ایران

در بهشهر مازندران گورستانی به نام «سفیدچاه» قرار گرفته که مردم محلی اعتقاد دارند به خاطر خاک سفیدش، جنازه مرده‌ها در آن نمی‌پوسد. بومیان خاک سفید این گورستان را جادویی می‌دانند.

برخی محلی‌ها می‌گویند که اجنه در این قبرستان رفت و آمد دارند. شب‌ها، اطراف قبرستان مه گرفته و بسیار ترسناک می‌شود و می‌گویند که ممکن است بخاطر مه راهتان را شب‌ها در این گورستان گم کنید.

جعبه‌ای چوبی و بسیار قدیمی در این گورستان وجود دارد که توسط مردم نگهداری و حفاظت می‌شود. مردم محلی اعتقاد دارند که این جعبه طلسم‌شده و توسط اجنه نیز محافظت می‌شود و اگر این جعبه از گورستان خارج شود، شومی را با خود به همراه می‌آورد.

قبرستان طلسم شده در ایران از نظر ظاهری هم تفاوت‌هایی با دیگر گورستان‌های کشور دارد. سنگ قبرهای آن همه به صورت عمودی هستند و بعد از نام و نام پدر، شغل افرادی که فوت شدند به صورت نمادین بر روی این سنگ‌ها تراشیده شده است.

گورستان سفید‌چاه به «گورستان سپید» نیز شهرت دارد و در بخش یانه‌سر، روستای سفید‌چاه واقع شده که مربوط به‌دوره تیموریان است. اینجا اولین قبرستان مسلمانان در ایران به‌شمار می‌رود. این اثر به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به‌ثبت رسیده است.

جذابیت این گورستان سنگ قبرهای ایستاده آن است

بدون شک زیباترین صحنه‌ای که در سفید چاه با آن مواجه می‌شوید سنگ قبرهای ایستاده است. مطالعه این سنگ‌ها بسیار لذت بخش است زیرا شما اطلاعات مردمانی را مرور می‌کنید که سال های دور در این منطقه زندگی می‌کردند. جالب‌ترین نکته این سنگ قبرها، ثبت خصوصیات روحی و اخلاقی افراد و شغل آنها است.

بر سینه سنگ‌قبرهای ایستاده سفیدچاه اشکال زیر مشاهده می‌شود:

نقوش حیوانی

از کبوتر و روباه تا خرگوش و شتر را بر روی این سنگ‌قبرها خواهید دید:

• کبوتر: نماد پیام‌آوری، پیک ناهید و عشق
• روباه: نماد دنیای فریبکار و نیرنگ‌باز
• خرگوش: نشان شخص باهوش و بادرایتی است که فریب دنیا را نمی‌خورد
• شتر: حکایت از کاروانی دارد و شاید که متوفی در مسیر عبور از این روستا دار فانی را وداع گفته باشد

نقوش گیاهی

سرو بدون‌شک پرتعدادترین گیاه این گورستان است. چنان‌که می‌دانیم سرو برای ما ایرانی‌ها همواره نماد جاودانگی و فناناپذیری بوده است.

ابزارهای کاربردی

اسباب و اثاثیه نقش‌شده بر روی سنگ‌قبرها در بیشتر موارد نشانگر شغل و کسب و کار شخص متوفی است. شمشیر، کمان، تفنگ و باروت‌دان، نشان از‌ شجاعت و جنگاوری فرد متوفی دارد. بر روی سنگ‌قبر بافند‌گان، قیچی، ماسوره و ابزار بافندگی به‌چشم می‌خورد و بر روی سنگ قبر نجاران، نقش تبر، اره و مته حکاکی شده‌است.

نقوش نمادین

خورشید نشانه حق‌پرستی و گرایش به‌بلند‌پروازی است و آینه، نماد خودشناسی و معرفت.

برروی سنگ قبر زنان، شانه دو‌طرفه و برروی سنگ قبر مردان، شانه یک‌طرفه به چشم می‌خورد.

نقوش نمادین، بیشتر در میان سنگ‌تراشان متاخری که ظاهرا کم‌حوصله‌تر از حجاران صفوی بوده‌اند، رایج بوده. سنگ‌تراشان قرن ۱۳ و ۱۴ساده‌پسندتر و کم‌سوادتر بودند و اگر دقیق‌تر درمیان سنگ‌قبرهای حکاکی شده به‌قلم این سنگ‌تراشان جستجو کنیم، حتی می‌توانیم از آنها غلط املایی نیز بگیریم.

نقوش تاریخی

امکان اینکه در میان آن همه سنگ‌قبر یک سنگ تیموری یا صفوی پیدا کنید، بسیار کم است. باید آنقدر در بین سنگ‌های زردرنگ ضخیم بگردید تا بلکه با یکی از آن شاهکارهای هنر سنگ‌تراشی روبه‌رو شوید. این سنگ‌ها عموما مانند محراب‌هایی هستند که با خطوط ظریف و اسلیمی‌های پر پیچ‌و‌تاب پرشده‌اند. خطوط خوش حک شده برروی این سنگ‌ها به‌جز نام متوفی و سال درگذشت وی، شامل صلوات کبیر، احادیث، آیات و روایات نیز می‌شوند.

چگونه می‌توان به گورستان سفیدچاه رفت؟

برای رفتن به‌روستای سفیدچاه از بهشهر به‌بعد باید به‌دل جنگل سرسبز بخش «یانه‌سر» بزنید تا بعد از طی ۲۰کیلومتر جاده پیچ‌درپیچ آسفالته، به‌گلوگاه برسید، بعد از گلوگاه، روستای «نیالا» در مسیرتان قرار می‌گیرد و سرانجام سفیدچاه در حاشیه جاده خودنمایی خواهد کرد.

قبرستان سفید‌چاه در سال ۱۳۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به‌ثبت رسیده است.