منطقه حفاظت‌شده کالمند بهادران یکی از مناطق حفاظت‌شده بااهمیت ایران به دلیل وجود حیوانات نادر و کمیاب به ویژه پرنده هوبره است که در استان یزد واقع شده است.
این منطقه در حوزه استحفاظی شهرستان مهریز قرار دارد و مرز شمالی آن از مجاورت شهر مهریز آغاز شده و مرز جنوبی منطقه تقریبا به مرزهای حوزه استحفاظی کرمان نزدیک می‌شود. کالمند در ۲۰ کیلومتری شهرستان مهریز و ۵۰ کیلومتری مرکز استان و بهادران در ۸۵ کیلومتری یزد قرار گرفته است.
در این منطقه، ۲۴ گونه پستاندار شناسایی شده است که مهم‌ترین این گونه‌ها نظیر یوزپلنگ آسیایی، پلنگ، کاراکال، گربه پالاس، کفتار، گرگ، شاه روباه و… از ارزش حفاظتی بالاتری نسبت به سایر گونه‌ها برخوردارند. به جز این گونه‌های باارزش در این منطقه آهو، جبیر، کل و بز، قوچ و میش، روباه معمولی، روباه شنی، شغال، تشی، خرگوش، گورخر ایرانی (در اسارت) نیز زیست می‌کنند.
منطقه کالمند – بهادران از گونه‌های منحصربه‌فردی از پرندگان نیز برخوردار است. در مجموع ۴۸ گونه پرنده شناسایی شده که تنوع گونه‌ای این پرندگان در این ناحیه خشک و بیابانی جالب توجه است.
کوکور، سارگپه پا بلند، عقاب دو برادر، عقاب شاهی، دال، بالابان، شاهین، بحری و دلیجه از پرندگان ارزشمندی هستند که در این زیستگاه دیده می‌شوند. دو گونه کبک و تیهو از خانواده ماکیان نیز دارای جمعیت نسبتا خوبی در این عرصه هستند.
هوبره
«هوبره» که ساکن این منطقه است، پرنده‌ای زیبا، باشکوه، بیابانگرد و خجالتی است و بسیار خوب با زندگی کویری خود را وفق داده است. این پرنده رفتارهای عجیبی دارد.
هوبره از لحاظ ترکیب و شکل ظاهری تا حدودی به بوقلمون شباهت دارد. طول بدنش از منقار تا انتهای دم، حداکثر به ۶۵ سانتی‌متر می رسد. نر و ماده شبیه هم هستند ولی نرها حدود ۱۰ درصد از ماده‌ها بزرگترند. وقتی احساس خطر می‌کند، ترجیح می دهد روی زمین راه برود یا بدود و در انتها با پروازی سنگین محل را ترک کند. بر روی زمین لانه می‌سازد اما چون رنگ موادی که لانه خود را با آن می‌سازند و رنگ تخم‌های آنها، بسیار شبیه خاک مناطق بیابانی است، به همین سبب تشخیص لانه آنها آسان نیست.
گوزن زرد ایرانی بزرگتر از شوکا و کوچکتر از مارال (دو گوزن دیگر بومی ایران) است و خال‌های سفید روی پشت و پهلوهایش آن را کاملاً از این دو نوع گوزن متمایز می‌کند.
نرها شاخ‌های بلند و نسبتاً پهنی دارند. رشد شاخ‌ها از یک سالگی به بعد شروع می‌شود، ولی شاخک‌ها از دو سالگی ظاهر می‌گردد. در اواخر فصل زمستان شاخ‌ها می‌افتند و شاخ‌های جدید بلافاصله شروع به رشد می‌کنند و در تابستان تکمیل می‌شوند.
موها در فصل تابستان کوتاه است. رنگ پشت و پهلوها در این فصل زرد متمایل به قرمز و زیر بدن و کفل‌ها و دم سفید است. در قسمت پشت و پهلوها خال‌های سفید مشخصی دارد. در زمستان موها بلندتر و به رنگ خاکستری با خال‌های نامشخص است. دیدن جست و خیز این گوزن ها میان دشت های زیبا بسیار دیدنی است.
در منطقه حفاظت شده کالمند و بهادران امکان دیدن آهو، کفتار، گوسفند وحشی، بز وحشی، گرگ، روباه معمولی، شاه روباه، جبیر، عقاب طلایی، عقاب صحرایی، سارگپه معمولی، قمری،جغد کوچک، دودوک، انواع سنگ چشم‌ها، انواع چکاوک‌ها، انواع چکچک‌ها، انواع سسک‌ها و سایر گنجشک‌سانان، لاک پشت مهمیزدار، بزمجه، مار شاخدار و انواع آگاماها و گکوها امکان پذیر است.
عبور جاده‌های متعدد از زیستگاههای دشتی و رونق مزارع و سکونتگاه‌های روستایی این عرصه در سال‌های اخیر موجب شده تا از مطلوبیت زیستگاهی مناطق دشتی کاسته شود، اما پتانسیل رویشی سایر زیستگاه‌ها به ویژه زیستگاههای کوهستانی منطقه موجب شده تا جمعیت مناسبی از کل، بز، قوچ و میش در ارتفاعات و تپه ماهورهای منطقه جای گیرند.
در مجموع با وجود تمام مواردی که به آنها اشاره شد، ارتفاعات بوزش و تپه ماهورهای سرخابی واقع در نیمه جنوبی منطقه از پتانسیل و استعداد بالایی در زمینه حیات‌وحش برخوردار بوده و توجه بیشتر در بحث مدیریت و حفاظت را می‌طلبد.
طی روزهای گذشته، رئیس اداره محیط زیست مهریز گفته: منطقه کالمند بهادران از زیستگاههای آهوی ایرانی است ولی متاسفانه در دهه‌های اخیر تبدیل، تجزیه و تخریب زیستگاه، جمعیت آهو را در این منطقه کاهش داده است.
محمدرضا خدارحمی، دلیل کاهش جمعیت آهو را چرای دام اهلی، ورود دام قاچاق به منطقه، جاده‌های متعدد دسترسی، شکار غیرمجاز و سگ‌های ولگرد برشمرد.
بدون نظر