اعتبارنامه نمایندگی مجلس چیست و چگونه بررسی می شود؟

علی زمانی چهارشنبه، ۱۸ تیر ۱۳۹۹

اعتبارنامه نمایندگی مجلس شورای اسلامی باید به تایید و تصویب نمایندگان مجلس برسد تا نمایندگان منتخب به صورت رسمی، نماینده مجلس شوند. صرفا احراز صلاحیت نامزد انتخابات مجلس شورای اسلامی و اخذ رای اکثریت در حوزه انتخابیه، شرط کافی برای کسوت نمایندگی مجلس نیست.

چرا که نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز باید اعتبارنامه نماینده منتخب را تایید کنند تا وی، رسما نماینده ملت در بهارستان شود. غلامرضا تاجگردون، نماینده منتخب گچساران در مجلس یازدهم و رئیس کمیسیون برنامه و بودجه دوره دهم مجلس شورای اسلامی، ۴شنبه ۱۸ تیر ۹۹ با رد اعتبارنامه خود روبرو شد و از کسوت نمایندگی اخراج شد.

مدرک دکترای فاقد ارزشیابی، مسائل اقتصادی و ارتباطات خانوادگی در حوزه تجارت و ریخت و پاش های زمستان ۹۸ در گچساران، از جمله مسائلی است که سبب شد تا مجلس به رد اعتبارنامه نمایندگی غلامرضا تاجگردون، رای مثبت بدهد. لذا اعتبارنامه نمایندگی از موضوعات مهمی است که در نخستین جلسات تشکیل مجلس جدید مورد بررسی قرار میگیرد.

در نخستین جلسه هر دوره مجلس شورای اسلامی که هر ۴ سال یک بار است، شعب ۱۵ گانه ای به قید قرعه برای بررسی اعتبارنامه منتخبان تشکیل می شود و موظف به بررسی این اعتبارنامه ها و تایید آن هستند.

طبق آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، هر نامزد پیروز در انتخابات، یک اعتبارنامه نمایندگی دارد که مثل یک مدرک است. از سوی اکثریت نمایندگان، اعتبار این مدرک باید تایید شود. اعتبارنامه نمایندگی درواقع کلکسیونی از مدارکی است که در ارتباط با سوابق کاری و اخلاقی و سیاسی نامزد منتخب یک حوزه انتخابیه، بررسی می شود و به شعب ۱۵ گانه ارجاع می شود تا بررسی گردد.

اعتبارنامه نمایندگان منتخب مجلس در هر دوره جدید، در شعب مورد بررسی قرار گرفته و در مورد رد یا تایید آن، شعب نظر می دهند و نظر رئیس شعب در صحن علنی، قرائت می شود. پس از تایید اعتبارنامه نماینده منتخب، عملا فرد منتخب، نماینده مجلس شورای اسلامی بوده و حق رای داشته و از حقوق نمایندگان برخوردار می شود. اگر اعتبارنامه یک نماینده منتخب، تایید نشود، اعتبارنامه وی در کمیسیون آیین نامه داخلی بررسی می شود.

حتما بخوانید: تصاویر مدارک جعلی برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی

طبق ماده یازدهم آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، وظیفه هیات رئیسه موقت، اداره جلسات مجلس تا زمان تایید اعتبارنامه دو سوم نمایندگان و اجرای انتخابات هیات رئیسه دائم است. شعب ۱۵ گانه برای بررسی اعتبارنامه نمایندگان منتخب ملت در بهارستان، در همان جلسه نخست تشکیل می شود. رویه کار به این صورت است:

مطابق ماده شصت و پنج آیین نامه داخلی مجلس شعب ۱۵ گانه به موجب جدول حوزه‏‌هاى انتخابى مجلس شوراى اسلامى که براساس حروف الفبا از طرف اداره کل قوانین مجلس با نظارت هیأت رئیسه تنظیم و توزیع می ‏شود، رسیدگى به اعتبارنامه‏ ها را شروع و نسبت به مدارکى که در شوراى نگهبان مورد رسیدگى قرار نگرفته و یا پس از رسیدگى شوراى نگهبان بدست آمده است اتخاذ تصمیم خواهد نمود و گزارش تصویب یا رد آن را از طریق هیأت رئیسه به مجلس تقدیم می ‏دارند.
هر شعبه براى تسریع در کار می تواند یک یا چند شعبه فرعى تعیین کند که اعضاى آن با قید قرعه از بین منتخبین آن شعبه تعیین می ‏شوند، ولى رسیدگى نهایى در شعبه اصلى به عمل می آید و گزارش آن توسط سخنگوی شعبه طبق دستور جلسه به مجلس داده خواهد شد و درصورت غیبت سخنگو و همچنین در صورتى که سخنگو شعبه در جلسه باشد، لیکن نخواهد درباره اعتبارنامه صحبت کند به ترتیب یکى از دو نایب رئیس یا دبیران وظیفه را انجام خواهد داد.
بر اساس ماده ۶۶ این آیین نامه، هیأت رئیسه موظف است فهرست اعتبارنامه‏ هاى ارجاعى به شعب را تکثیر و دراختیار نمایندگان قرار دهد. چنانچه نماینده‏ا به هریک از اعتبارنامه‏ ها معترض باشد، حداکثر ظرف مدت سه روز از تاریخ انتشار فهرست فوق‏ الذکر اعتراض خود را کتبا به شعبه مربوطه تقدیم می دارد. شعبه موظف است حداقل بیست و چهار ساعت قبل از بررسى هر اعتبارنامه از معترضین جهت توضیح اعتراض خود دعوت به عمل آورد.
درصورت عدم حضور معترض یا معترضین در شعبه، حق طرح اعتراض در جلسه علنى را نخواهند داشت مگر آنکه عدم حضور آنان به تشخیص هیأت رئیسه با عذر موجه بوده باشد و همچنین در صورتى که شعبه در موعد مقرر از معترض یا معترضین دعوت به عمل نیاورد، آنان می ‏توانند در جلسه علنى اعتراض نمایند.
بر اساس ماده ۶۷ هیچ شعبه‏ اى نمی ‏تواند تقدیم گزارش خود را بیش از دوازده روز از تاریخ دریافت پرونده به تعویق اندازد. درصورتى که تأخیر به حکم ضرورت پیش آمده باشد، رئیس و در غیاب او نایب رئیس شعبه مکلف است هیأت رئیسه مجلس را مطلع سازد. هرگاه هیأت رئیسه علت را موجه دانست، موضوع را دوباره به همان شعبه و در غیراین صورت به شعبه بعد ارجاع می‌نماید که ظرف ده روز پس از دریافت پرونده، گزارش دهد.
در ماده ۶۸ آمده است: گزارش هریک از شعب درباره تأیید یا رد اعتبارنامه‏ ها بدون ذکر دلیل در مجلس قرائت می شود. درصورتى که گزارش شعبه مبنى ‏بر رد اعتبارنامه باشد و یا اینکه معترضین بر اعتراض خود باقى باشند، اعتبارنامه به کمیسیون تحقیق ارجاع خواهد شد.
درغیراین صورت اعتبارنامه مصوب تلقى گردیده و رئیس مجلس تصویب آن را اعلام مى ‏نماید.
بر اساس ماده ۶۹ کمیسیون تحقیق ظرف حداکثر پانزده روز به دلائل و توضیحات کتبى شعب و معترضین (که باید ظرف پنج روز از تاریخ ارجاع اعتبارنامه به کمیسیون، به آن کمیسیون فرستاده باشند) رسیدگى می کند و پس از استماع و بررسى توضیحات شفاهى معترضین و مدافعات کتبى یا حضورى نماینده مورد اعتراض، نظر خود را به مجلس ارسال میدارد.
درصورت عدم حضور عمدى نماینده مورد اعتراض در کمیسیون و یا عدم ارسال مدافعات‏ کتبى کمیسیون مى‌تواند بدون استماع مدافعات وى نظر خود را به مجلس ارسال دارد.

اگر اعتبارنامه مورد اعتراض قرار بگیرد چه می شود؟

مطابق مادههفتاد آیین نامه چنانچه اعتبارنامه نماینده‏اى از طرف شعبه یا نماینده‏اى مورد اعتراض قرارگرفته و به کمیسیون تحقیق احاله شده باشد نظر کمیسیون مذکور در مجلس قرائت می ‏شود. اگر گزارش کمیسیون تحقیق مبنى بر رد اعتبارنامه باشد سخنگوی کمیسیون ادله رد اعتبارنامه را توضیح می دهد.

در صورتى که گزارش مبنى‏ بر تأیید صحت اعتبارنامه باشد و یا در موعد مقرر گزارش ندهد، ابتدا سخنگوی شعبه معترض، ادله رد اعتبارنامه را توضیح مى دهد و نماینده معترض حداکثر به مدت نیم ساعت در رد اعتبارنامه صحبت مى ‏کند و در صورتى که معترضان متعدد باشند حداکثر تا سه نفر با توافق بقیه و در صورت عدم توافق با قید قرعه انتخاب مى ‏شوند و هریک حداکثر به مدت نیم ساعت در رد اعتبارنامه صحبت مى ‏کنند.

نماینده‏اى که اعتبارنامه ‏اش مورد اعتراض قرار گرفته به مدت دو برابر وقت مخالفین مى ‏تواند صحبت کند و مى ‏تواند قسمتى از وقت خود را حداکثر به دو نفر از نمایندگان واگذار نماید.

مطابق ماده۷۱ چنانچه نماینده بدون عذر موجه (به تشخیص هیأت رئیسه) تا ده روز پس از ابلاغ به وى براى دفاع از صحت اعتبارنامه خود در جلسه حاضر نشود، مجلس با استماع گزارش کمیسیون تحقیق و صحبت معترض وارد رأى ‏گیرى مى‏ شود.