روز دهم سپتامبر هر سال که امسال مصادف با ۲۰ شهریور است به عنوان روز جهانی پیشگیری از خودکشی نامگذاری شده است. در هر ثانیه هزاران نفر در سراسر جهان دست به خوکشی می زنند هر چند اکثر این تلاش برای گرفتن جان خود به شکست می انجامد. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، خودکشی مهم ترین سبب مرگ و میر جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال بوده و بیش از دیگر عوامل مرگ و میر مانند جنگ و قتل جان انسان ها را می گیرد. سازمان بهداشت جهانی خودکشی را سیزدهمین عامل مرگ و میر در جهان است.
با این وجود کارهای زیادی می تواند برای افراد در معرض خودکشی انجام داد اگر کسی که این افراد وقت بیشتری را با او صرف می کنند و رابطه خوبی با وی دارند به صحبت های او صبورانه گوش دهند. تقریبا تمامی بحران ها و افکار خودکشی حول محور حس ناامیدی و دلسردی شدید رخ می دهند: «دیگر نمی توانم این درد و رنج را تحمل کنم». چیزی که اکثر افکار در آستانه خودکشی می خواهند نه مرگ، بلکه عبور کردن از درد و رنج هولناکی است که در حال تجربه آن هستند و یک فرد نزدیک به آن ها می تواند با دور کردن ترس و درماندگی از آن ها، موجبات خلاصی شان از این افکار را فراهم سازد.
با فردی که افکار خودکشی دارد چگونه باید رفتار کرد؟
۱- نشانه های هشدار دهنده افسردگی و خطر خودکشی را شناسایی کنید
مطالعات نشان می دهد که اکثر افرادی که دست به خودکشی زده اند قبل از دست زدن به این عمل کارهایی انجام می دهند که دیگران را از افکار شان برای گرفتن جان خود مطلع می سازند. این نشانه های هشدار شامل برخی رفتارهای شخصی و ارتباطات کلامی و غیرکلامی هستند. بیماری های روانی و عاطفی مانند افسردگی و بیماری های دو قطبی اغلب با افکار و احساسات خودکشی همراه هستند. خطر خودکشی در افرادی که افسردگی در آن ها شدت می گیرد مهم ترین نگرانی است.
۲- صحبت های اشاره کننده به خودکشی را جدی گرفته و به غرائض خود اعتماد کنید
۵۰ تا ۷۵ درصد از تمامی خودکشی ها دارای نشانه های هشدار دهنده بوده و قربانی از تصمیم خود برای خودکشی با دوست یا اعضای خانواده خود به صورت تلویحی سخن می گوید. نشانه هایی که خبر از خودکشی قریب الوقوع می دهند را باید بسیار جدی گرفت.
۳- وارد عمل شده و از روش «گوش دادن فعالانه» استفاده کنید
با گوش دادن به صحبت های فرد دارای افکار خودکشی و پرسیدن سوالات مستقیم و واضح، ما تمایل خود را به صحبت در مورد هر چیزی با آن فرد نشان می دهیم، از جمله افکار و تصمیماتش در مورد خودکشی.
صحبت کردن در این مورد را با ابراز نگرانی خود در مورد شخص و برشمردن مثال هایی برای او آغاز کنید.
سعی نکنید کسی را از تصمیم برای خودکشی منصرف کنید. به جای آن، بگذارید فرد بفهمد که به او اهمیت می دهید، که تنها نیست، که تصمیمات مربوط به خودکشی موقتی بوده و اینکه افسردگی قابل درمان است. از گفتن جملاتی مانند «تو خیلی چیزها برای زندگی کردن داری» و «خودکشی ات به خانواده ات آسیب خواهد رساند» خودداری کنید.
۴- فرد را به رفتن پیش روانشناس ترغیب کنید
سعی کنید فرد را به دیدن یک پزشک یا روان درمانگر در اولین فرصت ممکن ترغیب کنید.
افرادی که به خودکشی فکر می کنند اغلب فکر می کنند که کسی نمی تواند به آن ها کمک کند، پس باید بیشتر تلاش کنید تا این تفکر را از ذهن آن ها بیرون کنید.
به شخص کمک کنید یک متخصص روان درمانی خوب یا یک مرکز روانشناسی معتبر پیدا کرده و آن ها را در مراجعه همراهی کنید.
۵- در حالی که خیلی واضح به ترسناک بودن خودکشی اشاره می کنید، باید از او سوالاتی اینچنینی بپرسید: «آیا آنقدر حالت بد است که به خودکشی فکر می کنی؟»
تقریباً تمام افراد در برهه ای از زندگی خود به خودکشی فکر می کنند. با گوش دادن و شناسایی کردن نشانه های هشدار دهنده خودکشی و پرسیدن سوالات مستقیم در این زمینه، ما تمایل خود به صحبت در مورد هر چیزی با فرد در بحران قرار گرفته را نشان می دهیم، حتی باید در مورد افکار خودکشی نیز صحبت کرد. به احتمال زیاد او پس از این صحبت ها حس خواهد کرد که درک شده و دردی که او احساس می کند را درک می کنید. اگر امیال و افکار خودکشی فرد مورد بحث شفاف و بدون شوک و تقبیح کردن قرار گیرد، رنج فرد در معرض افکار خودکشی کاهش خواهد یافت. این صحبت های شفاف بدین معنا خواهد بود که شما فرد را جدی می گیرید.
۶- اگر پاسخ فرد به سوال شما در مورد این که آیا افکار خودکشی دارد مثبت است، پاسخ او را جدی گرفته و به پرسیدن سوالات ارزیابی ریسک خودکشی ادامه دهید. سوالاتی مانند سوالات زیر از او بپرسید:
«آیا برای گرفتن جان خودت نقشه ای کشیده ای؟» یا «آیا به اینکه چطور این کار را بکنی فکر کرده ای؟»
«آیا ابزار و اقلام مورد نیاز برای عملی کردن نقشه ات را در اختیار داری؟»، اگر چنین است، « ای ابزار چه چیزهایی و کجا هستند؟»
اگر پاسخ وی هنوز مثبت است، سوال کنید:
«آیا تا به حال سعی کرده ای جان خودت را بگیری؟»
«بعد از آن چه اتفاقی افتاد؟»
اگر فرد برنامه و نقشه ای قطعی برای خودکشی دارد، این ابزار در دسترس بوده و زمان خودکشی تعیین شده و نزدیک است، باید بدانید که فرد در خطر خودکشی بالایی قرار دارد.
۷- کسی که فکر می کنید در خطر خودکشی بالایی قرار دارد را تنها نگذارید، حتی برای یک لحظه
اگر فرد از تمایل و تصمیم خود برای خودکشی گفت و برای این کار نقشه و برنامه داشت، ابزارها آماده و در دسترس بوده و زمان آن نیز تعیین شده بود، باید این صحبت ها را بسیار جدی تلقی کنید. اگر کوچکترین شکی به واقعیت صحبت های او دارید، آن را جدی بگیرید. کسی که در ریسک بالای خودکشی قرار دارد را نباید تنها بگذارید. به صحبت با او ادامه دهید، در کنار او بمانید و سعی کنید فرد دیگری را وارد ماجرا کنید تا در کنار او بماند، کسی که شخص در خطر خودکشی به او اعتماد داشته و با او احساس راحتی می کند. تمام ابارهایی که ممکن است وی برای خودکشی مورد استفاده قرار دهد را از اطراف او دور کنید، اقلامی مانند اسلحه، دارو و اشیاء تیز، به طور کلی چیزهایی که ممکن است فرد از آن ها به عنوان ابزاری برای گرفتن جان خود استفاده کند.
۸- اگر فرد مورد نظر دست به انجام عملی در راستای خودکشی زده به سرعت برای کمک گرفتن اقدام کنید
اگر فرد دست به عملی زده که از نظر شما می تواند زندگی او را تهدید کند، درنگ نکنید و او را به بیمارستان برسانید یا با مراکز بهداشتی و درمانی تماس بگیرید.
پیشنهادات دیگر:
مستقیم و بی پرده صحبت کنید. واضح و رک در مورد خودکشی صحبت کنید.
قضاوت نکنید. در مورد درستی یا نادرستی خودکشی با او مجادله و بحث نکنید، یا در مورد خوبی یا بدی احساسات او. در مورد ارزش زندگی برای او سخنرانی نکنید.
وارد عمل شوید. در دسترس او باشید. حمایت و علاقه خود به او و نگرانی هایش را نشان دهید.
به او نگویید که جرأت خودکشی کردن ندارد، به هیچ وجه کاری نکنید که او را جری کنید.
از او در مورد دلیلش برای خودکشی سوال نکنید، نگویید «چرا». این کار باعث می شود که وی بیشتر در قالب دفاعی فرو برود.
همدردی کنید و به او بقبولانید که افکارش را درک می کنید. برایش دلسوزی نکنید.
قول ندهید که تمایل او برای خودکشی را مثل یک راز نگه می دارید. به دنبال کمک از دیگران باشید.
به او امید دهید که گزینه های دیگری غیر از خودکشی نیز وجود دارند اما تضمین های الکی، دم دستی و کلیشه ای ندهید.
سعی نکنید شخصاً به فرد مشاوره بدهید، به سراغ افراد حرفه ای و متخصص بروید.
وانمود نکنید که پاسخ تمام سوالات و شبهات را دارید. شاید مهم ترین کاری که می توانید و باید بکنید این است که به او کمک کنید مسیر و شخص درست برای کمک گرفتن را پیدا کند.
از اشتباه فکر کردن نترسید. حتی برای افراد متخصص و خبره نیز سخت است که چه کسی در خطر جدی خودکشی قرار دارد و چه کسی ندارد. بسیاری از نشانه های هشدار خودکشی ممکن است به مشکلاتی مانند مصرف مواد مخدر و الکل، خشونت خانوادگی، افسردگی یا دیگر بیماری های روانی که هنوز نیاز به دخالت افراد متخصص دارند مربوط باشند.
از دید من ما دو نوع خودکشی داریم یک اینکه طرف مشکل خاصی نداره به دلیل مشکلات روانی می خواد خودکشی کنه که سریعا باید درمان شه مثلا نمره کم میاره یا تجدید میشه یا دندون درد می‌گیره یا موبایلش میسوزه خلاصه مشکلات کوچک رو بزرگ می بینه
دومین نوع خودکشی طرف مشکل روانی نداره ولی به دلیل ضربات روحی و مشکلات زندگی مثل حق خوری عدم پرداخت حق و حقوق ، خیانت همسر ، تجاوز یا اوضاعی که شخص مسببش نبوده ولی طرف قربانی میشه خودکشی می کنه اینجا خون این شخص گردن مسببین این مشکلاتِ خلاصه اینجا به جای سرزنش شخص باید افراد خاطی رو سرزنش کرد یا برخورد کرد معمولا این جور افراد قربانی شدن مشکل روانی نداشتن و به مرور زمان به افکار خودکشی دچار شدن.
از دید من ما دو نوع خودکشی داریم یک اینکه طرف مشکل خاصی نداره به دلیل مشکلات روانی می خواد خودکشی کنه که سریعا باید درمان شه مثلا نمره کم میاره یا تجدید میشه یا دندون درد می‌گیره یا موبایلش میسوزه خلاصه مشکلات کوچک رو بزرگ می بینه
دومین نوع خودکشی طرف مشکل روانی نداره ولی به دلیل ضربات روحی و مشکلات زندگی مثل حق خوری عدم پرداخت حق و حقوق ، خیانت همسر ، تجاوز یا اوضاعی که شخص مسببش نبوده ولی طرف قربانی میشه خودکشی می کنه اینجا خون این شخص گردن مسببین این مشکلاتِ خلاصه اینجا به جای سرزنش شخص باید افراد خاطی رو سرزنش کرد یا برخورد کرد معمولا این جور افراد قربانی شدن مشکل روانی نداشتن و به مرور زمان به افکار خودکشی دچار شدن.