احتمالاً همه ی ما تجربه اش را داشته ایم؛ در رختخواب گرم و نرم مان دراز می کشیم و کم کم دارد چشم مان گرم می شود که یکباره بدن مان تکان می خورد و از خواب می پریم. این پرش ها می توانند تکان هایی جزئی تا شدید در حدی باشند که از جا بلندمان کنند. گرچه معمولاً بعد از آن طولی نمی کشد که دوباره خواب مان می برد، اما این سؤال در ذهن مان باقی می ماند که این اتفاق چطور رخ داده بود.
در ادامه می خواهیم ببینیم چرا درست قبل از به خواب رفتن یکباره در رختخواب از جایمان می پریم.
مغز معمولاً بدن را هنگام خواب فلج می کند
شاید اول از همه لازم باشد این را بدانیم که چرا معمولاً در خواب حرکت نمی کنیم. ما حتی وقتی خواب های خیلی شفافی می بینیم هم همان جایی از خواب بیدار می شویم که به خواب رفته بودیم. علت این اتفاق تولید مواد شیمیایی ای در مغز است که سلول هایی را غیر فعال می کنند که به عضلات امکان حرکت می دهند. بنابراین گرچه مغز فعال است، اما عضلات بدن فلج می شوند.
این کار با تغییر حالت از هوشیاری به خواب آلودگی انجام می شود
برای اینکه بفهمیم چرا گاهی به طور کامل فلج نمی شویم، ابتدا باید ببینیم اصلاً در مغز چه می گذرد. دو سیستم اصلی در بدن ما وجود دارد که زندگی روزانه ی ما تحت کنترل آن ها است. اولی سیستم فعال کننده مشبک (Reticular Activating System) نام دارد و همان بخشی است که فرآیندهای فیزیولوژیکی اساسی بدن، مثل تنفس را کنترل می کند. وقتی این سیستم فعال باشد، ما هم هوشیار و فعال و درواقع بیدار هستیم. نقطه ی مقابل این سیستم، هستە قدامی-جانبی پره اپتیک (Ventrolateral Preoptic Nucleus) است که باعث خواب آلودگی می شود. این بخش از مغز همان مواد شیمیایی ای را تولید می کند که باعث غیر فعال شدن توانایی حرکت عضلات می شوند. وقتی به خواب می روید، مغز از هوشیاری به خواب آلودگی تغییر حالت می دهد. این تغییر حالت اما یکباره رخ نمی دهد و مثل عملکرد یک کلید روشن و خاموش نیست، بلکه بیشتر یک مکانیزم کشویی دارد یعنی از نقطه ای شروع می شود، مسیری را طی می کند و به نقطه ی نهایی می رسد.
اما گاهی مغز برای تنظیم دنیای واقعی و دنیای خواب دچار مشکل می شود
این تغییر حالت همیشه راحت و بدون مشکل رخ نمی دهد. وقتی اشکالی به وجود می آید، مغز برای تنظیم دنیای واقعی و دنیای خواب دچار مشکل می شود. به همین خاطر مثلاً اگر در خواب ببینید که در حال شوت زدن به یک توپ هستید، ممکن است یکباره واقعاً به کسی که کنارتان خوابیده لگد بزنید. این مسأله همیشه باعث بیدار شدن تان نمی شود، اما اگر حرکت بدن به قدر کافی شدید باشد، بیدار خواهید شد.
ممکن است مربوط به یک واکنش غیر ارادی متعلق به اجداد نخستی سان ما باشد
یکی از نظریات پرطرفدار مطرح شده در مورد علت وجود این پرش ها در ما این است که پیامد جانبی تکامل ما هستند. این پرش ها ممکن است یک واکنش غیر ارادی باستانی متعلق به اجداد نخستی سان ما باشد، واکنشی که کارکرد آن هشدار درباره ی شل شدن عضلات هنگام خوابیدن روی درختان بلند است. مغز شل شدن عضلات را به اشتباه نشانه ی آن تعبیر می کند که نخستی سانی که به خواب رفته در حال سقوط از درخت است و برای هشدار کاری می کند که عضلات به سرعت واکنش نشان دهند.
پرش بدن در خواب امری طبیعی است به شرط آنکه باعث اضطراب نشود
پرش بدن در خواب امری کاملاً طبیعی است و هیچ چیز نگران کننده ای در مورد آن وجود ندارد. اما ممکن است فکر بعضی ها را درگیر کند، امری که می تواند باعث اضطراب شود. این اتفاق اگر زیاد هم رخ دهد می تواند تبدیل به امری آزاردهنده به خصوص برای کسی باشد که در کنار شما می خوابد. این افزایش اضطراب و بی خوابی می تواند پرش بدن در خواب را بیشتر کند، در نتیجه گرفتار یک دور باطل خواهید شد. اگر دچار این مشکل هستید، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید.
بدون نظر