گرمای سال ۱۴۰۰ خیلی زودتر از سال های قبل شروع شده و به همین دلیل بسیاری زودتر از سال های گذشته سراغ آماده کردن، سرویس و تمیز کردن کولرهای خود رفتند. برخی دیگر نیز دست به کار شدند تا کولر بخرند و خود را برای یک بهار و تابستان گرم طولانی آماده کنند. در شرایطی که خرید کولرهای گازی به دلیل قیمت بالا و همچنین هزینه بالای برق از توان بسیاری از خانواده ها خارج شده است، کولرهای آبی تنها گزینه بسیاری از خانواده ها به نظر می رسد. اما خرید کولر آبی نیز به این راحتی نیست و باید از پیش در مورد گزینه مناسب برای خانه و شرایط خود تصمیم گیری کرد.
کولر آبی چگونه عمل می کند؟
کولر آبی همانطور که از نام آن مشخص است، یک نوع سیستم خنک کننده است که از آب و تبخیر آن برای خنک کردن دمای هوا استفاده می کند و تکنولوژی بسیار ساده ای دارد. در واقع کولر آبی یک گجت خنک کننده آب-پایه است که از یک تکنولوژی قدیمی برای خنک کردن هوا استفاده می کند. در مصر باستان، افراد از ملحفه های خیس برای خنک ماندن در شرایط گرم آب و هوایی استفاده می کردند. به لطف فیزیک، فهمیده ایم که تفاوت دمایی باعث ایجاد یک باد ملایم می شود که فضا را خنک می کند. اما نمی توان با استفاده از پنکه این کار را کرد زیرا برای تحت تاثیر قرار دادن دما به آب نیاز خواهید داشت.
به همین دلیل است که پنکه های هوایی و زمینی قدیمی یک باد گرم تولید می کردند که کمک چندانی به رها شدن از گرما نمی کردند. در واقع این پنکه ها تنها باعث گردش بهتر هوا می شدند و حس خنک کنندگی آن ها را تنها روی پوست می شد احساس کرد که یک حس خنک شدگی واقعی نیز نبوده و در واقع هیچ تغییری در دمای محیط ایجاد نمی شد. کولر آبی در واقع ترکیبی از پنکه و سیستم آبی است که شدت گرما در یک فضای مشخص را کاهش می دهد. با استفاده از قابلیتی به نام تبخیر، آب به بخار آب تبدیل شده و بدین ترتیب تغییری دمایی ایجاد و هوای خنک تولید می شود.کولرهای آبی معمولاً از سه قطعه اصلی تشکیل شده اند: یک پنکه یا فن، یک الکتروپمپ که آب را در داخل کولر می چرخاند و یک ابزار خنک کننده که آب را جذب و در خود نگه می دارد.
سیستم خنک کننده شبیه لانه زنبور معمولاً در تمامی انواع کولرهای آبی استفاده می شود. آب از طریق پمپ به این خنک کننده لانه زنبوری منتقل شده و پنکه نیز هوای گرم را از بیرون به سمت این خنک کننده هدایت می کند. در ادامه تبخیر باعث تبدیل آن به بخار آب شده و از طرف دیگر هوای خنکی تولید می کند که از طریق کانال کولر به درون اتاق تزریق می شود. مزیت اصلی استفاده از کولرهای آبی مصرف نسبتاٌ پایین انرژی است. همچنین در مقایسه با پنکه های قدیمی، کولرهای آبی خنک کنندگی موثرتر و بیشتری داشته و قیمت مقرون به صرفه ای نیز دارند.
نقطه ضعف آن ها اما وابستگی کامل به رطوبت و آب بوده و اینکه عملکرد ضعیف تری نسبت به سیستم های تهویه مطبوع و کولرهای گازی دارند. این کولرها معمولاً مناسب مناطق خشک و گرم بوده و در مناطق مرطوب و شرجی کاربرد چندانی ندارند. در مناطق شرجی و مرطوب تنها می توان از کولرهای گازی و سیستم های تهویه مطبوع استفاده کرد که هوای سرد و خشک تولید می کنند.
به طور کلی کولرهای آبی به سه دسته تقسیم می شوند:
کولر آبی پوشالی
کولر آبی سلولزی
کولر آبی پرتابل یا متحرک
کولرهای آبی پوشالی کولرهایی هستند که از دو نمونه دیگر بیشتر مورد استفاده بوده و بسیاری از ما در پشت بام خانه هایمان از آن ها استفاده می کنیم. این نوع کولرهای آبی دارای پوشال هایی هستند که معمولاً از خرده های چوب ساخته شده و آب را به خود جذب می کنند. این پوشال ها معمولاً باید دستکم سالی یک بار تعویض شده و تفاوت آن ها با کولرهای سلولزی این است که مصرف برق بیشتری دارند. این کولرها دارای یک پمپ برقی هستند که آب را از محفظه مخصوص به سمت پوشال ها هدایت کرده و بدین ترتیب با هدایت شدن هوای گرم بیرون توسط فن به سمت این پوشال های مرطوب شده، تبخیر رخ داده و هوای خنک شده به سمت کانال کولر و سپس خانه هدایت می شود. کولرهای آبی قیمت ارزان تری نسبت به کولرهای گازی داشته و گازهای گلخانه ای تولید نمی کنند.
این کولرها مناسب مناطق دارای آب و هوای خشک بوده و راه اندازی و تعمیر آن ها معمولاً ساده و با هزینه ای مقرون به صرفه صورت می گیرد. نقطه ضعف کولرها پوشالی این است که هوای مرطوب تولید کرده و به همین دلیل ممکن است گرد و خاک و ذرات ریز پوشال را به درون خانه منتقل کرده و باعث آلرژی و مشکلات تنفسی شوند. مصرف انرژی و هدر رفت آن در این نوع کولرها فراوان بوده و ممکن است تولید هوای خنک متقارنی نداشته باشند. همچنین در این کولرها نمی توان دما را کنترل کرد و علاوه بر نیاز به تعویض، سرویس و تعمیر هر ساله بخشی از قطعات مانند پوشال، صفحه های پوشال و همچنین پمپ، مناسب استفاده در مناطق شرجی و مرطوب نیست.
کولرهای سلولزی در واقع همان کولرهای آبی پوشالی هستند و شباهت ظاهری زیادی نیز به کولرهای آبی پوشالی دارند اما با یک تکنولوژی پیشرفته تر که کارکردشان شبیه همان کولرهای آبی پوشالی است و اینکه به جای پوشال از سیستم خنک کننده سلولزی استفاده شده که نیاز به تعویض هر ساله ندارند. کولرهای سلولزی معمولاً دو تا سه درجه هوای خنک تری در مقایسه با کولرهای آبی پوشالی تولید می کنند که آن ها را به گزینه بهتری تبدیل می کند. این نوع کولرها به دلیل استفاده از صفحات سلولزی متقارن و نازک، راندمان بالاتر و مصرف انرژی کمتری نسبت به کولرهای آبی پوشالی داشته و جریان هوای مناسب تری برای خانه ها تولید می کنند.
کولرهای سلولزی نسبت به کولرهای پوشالی آب بیشتری جذب کرده و به همین دلیل خنک کنندگی بیشتر و قابل ملاحظه تری دارند. ساختار پدهای سلولزی طوری است که اجازه ورود گرد و خاک را نمی دهند و به همین دلیل آلودگی کمتری تولید کرده و رطوبت کمتری را منتقل می کنند. برخی از این پدها حتی خاصیت ضدقارچی داشته و از ورود عوامل بیماری زا نیز به محیط جلوگیری می کنند. همچنین کولرهای سلولزی استحکام بالاتری داشته و صدای کمتری تولید می کنند و البته نیاز کمتری به تمیز و سرویس کردن دارند. قیمت این کولرها اما نسبت به کولرهای پوشالی کمی بیشتر است هر چند در دراز مدت به صرفه تر خواهند بود.
کولرهای آبی پرتابل کولرهایی هستند که نیاز به کانال کشی نداشته و معمولاً برای فضاهای کوچک مانند محیط کار یا برای اهداف موقتی به کار گرفته می شوند. انواع مختلفی از کولرهای آبی وجود دارد که سلولزی یا پوشالی هستند. این کولرها معمولاً ابعاد کوچکتری داشته و ممکن است پایه داشته یا نداشته باشند. این کولرها مخزنی برای آب دارند و امکان وصل کردن به شیر آب را نیز دارند. از مزایای این کولرها می توان به امکان نصب ساده و سریع و قابل حمل بودن اشاره کرد. همچنین به دلیل داشتن مخزن می توان در موقع قطع شدن آب یا میسر نبودن لوله کشی، به صورت دستی آب مورد نیاز را در مخزن آن ها ریخت.
اما این قابلیت ممکن است همزمان به یک نقطه ضعف تبدیل شود زیرا باید هر چند ساعت یکبار مخزن آن را به صورت دستی پر کرد. همچنین داشتن پایه باعث می شود که حمل و نقل این کولرها راحت تر باشد و مصرف برق کمتری نیز دارند. اما سروصدای نسبتاً زیاد به دلیل نزدیک بودن به فضای مورد استفاده و قدرت کمتر از معایب این نوع کولرهاست.
فاکتورهایی که باید هنگام خرید کولر آبی در نظر داشت
هنگام خرید کولر باید موارد متعددی را مورد توجه قرار داد که عبارتند از:
ظرفیت و توان کولر
فضای خانه یا محل کار
شرایط آب و هوایی محل زندگی
قیمت
مصرف انرژی
ظرفیت و توان کولر آبی موضوعی است که در هنگام خرید این نوع کولر بیش از هر چیزی مورد توجه قرار می گیرد. اگر قرار است کولر آبی را بالای پشت بام خانه قرار دهید به دلیل اینکه به طور مستقیم در معرض نور آفتاب قرار داشته و به دلیل طول بالای کانال کولر، به کولری با توان و ظرفیت بالاتر نیاز خواهید داشت. در واقع هر چه توان کولر بیشتر باشد قدرت خنک کنندگی بیشتری داشته و فضای بیشتری را پوشش می دهد. نکته دیگر اینکه هر چه کولر آبی بزرگ تر و توان بیشتری داشته باشد طبیعتاً مصرف انرژی بیشتری داشته و علاوه بر قیمت بالاتر، هزینه انرژی مصرفی آن نیز بیشتر خواهد بود. نکته مهم تر اینکه هر چه کولر بزرگ تر باشد معمولاً سروصدای بیشتر نیز خواهد داشت. همچنین باید کانال استفاده شده با توان کولر همخوانی داشته باشد که نقش مهمی در کارآیی کولر و کاهش سروصدای آن خواهد داشت.
مساحت جایی که کولر آبی را برای خنک کردن آن استفاده می کنید نیز یک فاکتور بسیار مهم در خرید کولر آبی است. مسلماً هر چه مساحت این فضا بیشتر باشد به کولر بزرگ تر با توان بیشتری برای خنک کردن نیاز خواهید داشت. برای تعیین توان کولرهای آبی از عبارت CFM به معنای فوت مربع در دقیقه استفاده می شود که در واقع ظرفیت هوادهی آن برای خنک کردن یک ابعاد خاص است. اما در ایران معمولاٌ از یکای SI به معنای متر مکعب در ساعت استفاده می شود. کولرهای آبی خانگی معمولاً تا ۱۰۰۰۰ متر مکعب در ساعت قدرت داشته و بالاتر از این عدد دیگر کولرهای صنعتی خواهند بود که برای خنک کردن سالن های بزرگ یا مراکز صنعتی و تجاری وسیع به کار گرفته می شوند. به طور کلی یک خانه با مساحت معمول را می توان با کولرهای ۴۵۰۰ یا ۵۰۰۰ خنک کرد. در واقع هر چه این عدد بیشتر باشد توان خنک کردن محیط بیشتری را خواهد داشت.
شرایط آب و هوایی نیز نکته مهم دیگری در خرید کولر آبی است. در واقع کولرهای آبی به طور کلی برای مناطق آب و هوایی خشک و گرم مناسبند و گزینه مناسبی برای مناطق مرطوب و شرجی نخواهند بود. در این گونه مناطق بهتر است از سیستم های تهویه مطبوع مرکزی یا کولرهای گازی استفاده کرد که هوای مرطوب محیط را گرفته و بعد از گرفتن رطوبت، هوای خنک و خشکی را به محیط تزریق کرده و رطوبت را نیز به شکل آب و از طریق لوله به بیرون منتقل می کنند.
قیمت نیز از نظر بسیاری مهم ترین گزینه در خرید کولرهای آبی است. همانطور که گفته شد قیمت کولرهای آبی در مقایسه با کولرهای گازی و سیستم های تهویه مطبوع کمتر است. در میان کولرهای آبی نیز قیمت کولرهای آبی پوشالی کمتر بوده و به طور کلی هر چقدر توان و حجم کولر کمتر باشد قیمت آن نیز کمتر است. به طور کلی در میان کولرهای آبی، کولرهای سلولزی گرانقیمت تر هستند اما در درازمدت و با توجه به کارایی که دارند گزینه مناسب تری به شمار می آیند زیرا هم مصرف انرژی کمتری دارند هم راندمان بهتری دارند و تعمیر و نگهداری آن ها آسان تر و کم هزینه تر نیز هست.
برچسب انرژی نیز یکی از فاکتورهای دیگر در خرید کولر های آبی است که هر چه برچسب انرژی بهتری داشته باشند مصرف انرژی کمتری داشته و هزینه کمتری به خانواده تحمیل می کنند. هنگام خرید کولرهای آبی سعی کنید از کولرهای با برچسب انرژی بالاتر از B استفاده کنید.
از دیگر فاکتورهای خرید کولرهای آبی باید به جنس و ضخامت بدنه اشاره کرد که هر چه کیفیت بهتری داشته باشد عمر بیشتری داشته و در درازمدت هزینه کمتری خواهد داشت. رنگ آمیز بدنه نیز باید طوری باشد که در مقابل اشعه ماوراء بنفش مقاوم باشد. این گزینه در مورد کولرهای آبی سلولزی و پوشالی که روی سقف قرار گرفته و دائماً در معرض هوای سرد و گرم و نور آفتاب قرار دارند بسیار اهمیت دارد.
کولرهای آبی مدرن تر دارای قابلیت های بیشتری هستند. در حالی که کولرهای آبی به طور کلی فاقد قابلیت تنظیم دما هستند و تنها در دو حالت کند و تند کار می کنند، برخی کولرهای آبی جدید امکان تنظیم دما را نیز دارند بدین ترتیب که به دلیل داشتن ترموستات، این امکان وجود دارد که به صورت دستی دمای آن ها را تنظیم کرده و بدین ترتیب کارکرد کمتر با بیشتر کولر با توجه به دمای محیط تعیین می شود. برخی کولرهای آبی جدید همچنین دارای نشانگر تعویض پوشال یا مدرج نشان دهنده سطح آب مخزن هستند. داشتن تایمر برای خاموش و روشن کردن خودکار کولر نیز از دیگر قابلیت های کولرهای آبی مدرن است.
نکات مهم در نگهداری از کولرهای آبی
شاید مهم ترین نکته در استفاده و نگهداری از کولرهای آبی مکانی است که کولر آبی آنجا نصب می شود. از آنجا که معمولاً کولرهای آبی در پشت بام ها نصب می شوند، معمولاً در روزهای گرم تابستان در معرض آفتاب مستقیم قرار دارند و همین موضوع کارآیی آن ها را به دلیل گرم شدن بدنه به شدت کاهش می دهد. به همین خاطر باید کولر آبی را در محلی نصب کنید که یا سایبان داشته یا به شکلی دیگر در سایه قرار گیرد. گرم شدن کولر به دلیل قرار داشتن در معرض نور مستقیم آفتاب باعث وارد شدن فشار مضاعف به کولر و در نتیجه آسیب به موتور و دیگر قطعات آن خواهد شد.
باید سایبان را طوری نصب کرد که اطراف کولر را در فاصله ای نزدیک نپوشاند. در واقع اطراف کولر باید تا چند متر باز باشد و هوای اطراف آن جریان کافی داشته باشد زیرا کولر هوای بیرون را به درون خود می کشد و باید گردش هوای مناسب در اطراف آن برقرار باشد. بدین ترتیب سایبان درست کردن برای کولر باید طوری باشد که اطراف آن را مسدود نکند. نکته مهم دیگر تعویض پوشال است که بهتر است سالی دو بار صورت گیرد اگر چه در اکثر موارد با سالی یک بار تعویض نیز مشکل چندانی پیش نخواهد آمد. جرم گرفتن و گردو خاک باعث می شود که عمر و کارایی پوشال به شدت کاهش یابد و ورود هوا از بیرون به داخل کولر نیز مختل شود.
استفاده از محلول ها و ابزارهای جرم گیر نیز نقش مهمی در تمیز ماندن پوشال و پدهای آن خواهد داشت که جریان هوا در داخل کولر را بهبود خواهند بخشید. تسمه کولر نیز بهتر است هر سال تمیز شده و قطعات متحرک را نیز باید روغنکاری کرد. هر سال بعد از پایان فصل گرما باید آب کف کولر را تخلیه کرده و آن را کاملاً تمیز کنید. سعی کنید همان موقع پوشال های قدیمی را برداشته و کولر را کامل بپوشایند تا بارندگی در طول زمستان و پاییز به داخل آن نفوذ ننماید. هر ساله بهتر است قبل از استفاده کولر آبی را به طور کامل تمیز کرده و لوله های آب، قطعات متحرک و همچنین پمپ را سرویس نمایید.
بدون نظر