هماتوم چیست؟ از علل تا نشانه ها و درمان

اصطلاح هماتوم به تجمع خون در بیرون عروق بزرگ خونی اطلاق می شود. هماتوم عمدتاً به دلیل وارد شدن صدمه یا ضربه به یک ناحیه از بدن به وجود می آید.

وارد شدن آسیب به بخشی از بدن می تواند باعث پارگی دیواره عروق خونی شود، امری که امکان درز خون به بافت اطراف را فراهم می کند.

هماتوم ممکن است در هر نوعی از عروق خونی رخ دهد از جمله: رگ ها، سرخرگ ها و مویرگ ها. محل وقوع هماتوم ممکن است باعث تغییر در ماهیت آن شود.

هماتوم شبیه به هموراژ یا همان خونریزی داخلی است اما هموراژ به خونریزی مداوم اطلاق می شود، در حالی که در هماتوم خون معمولاً دلمه بسته است.

انواع هماتوم

نوع هماتوم به محل پدیدار شدن آن در بدن بستگی دارد. محل وقوع آن ممکن است به تعیین میزان خطر بالقوه ی آن هم کمک کند.

انواع هماتوم عبارت است از:

• هماتوم میان نرمه گوش و پوست روی آن
• هماتوم زیر ناخن دست یا پا
• هماتوم کف سر
• هماتوم تیغه بینی
• هماتوم زیر پوستی
• هماتوم درون حفره شکمی
• هماتوم طحال
• هماتوم کبد
• هماتوم میان نخاع و ستون فقرات
• هماتوم میان جمجمه و جداره ی بیرون مغز
• هماتوم میان بافت مغز و جداره داخلی آن

علل هماتوم

وارد شدن صدمه یا ضربه شایع ترین دلایل وقوع هماتوم هستند. وارد آمدن هر گونه آسیبی به دیواره ی عروق خونی ممکن است باعث نشت خون به بیرون آن ها شود. به دنبال این اتفاق حوضچه ای از خون تشکیل و درنتیجه هماتوم ایجاد می شود.

شدت صدمه لزوماً نباید زیاد باشد تا باعث هماتوم شود. ممکن است بر اثر یک آسیب جزئی مثل ضربه خوردن به انگشت شست پایتان هم زیر ناخن آن هماتوم ایجاد شود.

صدمات جدی تر مانند آن هایی که بر اثر تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع یا آنوریسم (بزرگ شدن یا بیرون‌ زدن دیواره ی یک سرخرگ) به وجود می آیند هم ممکن است باعث هماتوم های شدید شوند.

برخی عمل های جراحی مانند عمل های پزشکی، دندانی یا زیبایی هم ممکن است باعث هماتوم شوند چون می توانند به بافت ها و عروق خونی اطراف صدمه وارد کنند.

برخی داروهای رقیق کننده خون هم ریسک بروز هماتوم را بالا می برند. افرادی که به طور مرتب آسپرین، وارفارین یا پرسانتین مصرف می کنند ممکن است احتمال تجربه ی خونریزی از جمله هماتوم در آن ها بالاتر باشد.

هماتوم می تواند بدون هیچ دلیل قابل شناسایی ای هم رخ دهد.

نشانه های هماتوم

در هماتوم های سطحی تر نشانه ها عبارتند از:

• تغییر رنگ پوست
• التهاب و ورم
• حساس شدن نقطه مورد نظر به فشار
• قرمز شدن پوست
• گرم شدن پوست دور هماتوم
• درد

تشخیص هماتوم های داخلی ممکن است دشوارتر باشد. اگر در یک سانحه رانندگی بوده یا دچار صدمه ی جدی ای شده باشید باید به طور مرتب به پزشک مراجعه کنید تا از جهت بروز هماتوم مورد معاینه قرار بگیرید.

تفاوت هماتوم با کبودی

تغییر رنگ پوست و حساس شدن ناحیه ی مورد نظر به فشار معمولاً این تصور را به وجود می آورد که هماتوم و کبودی یکی هستند.

کبودی زمانی رخ می دهد که خون از عروق خونی کوچک به بیرون درز می کند و باعث می شود لکه ی بنفش، آبی یا تیره رنگی روی پوست ظاهر شود. رنگ کبودی به مرور و با ترمیم یافتن آن تغییر می کند و معمولاً یا روشن تر یا تبدیل به زرد می شود و در نهایت هم به طور کامل محو می شود. کبودی معمولاً مشکل جدی ای نیست.

در مقابل، هماتوم از عروق خونی بزرگ نشت می کند. لکه ی ناشی از آن ممکن است به رنگ آبی تیره یا سیاه باشد اما می تواند باعث قرمزی چشمگیر پوست هم شود. هماتوم بر اثر ضربه های شدیدتری به وجود می آید و ممکن است مشکلی جدی و نیازمند درمان پزشکی باشد.

اغلب کبودی ها به طور خودکار و بدون نیاز به درمان، التیام می یابند. کبودی های شدید به ندرت رخ می دهند اما ممکن است باعث وارد شدن آسیب به بافت ها و اندام های داخلی شوند و برای جلوگیری از عفونت نیازمند درمان باشند.

برخی افراد بیشتر مستعد کبودی هستند، از جمله افراد مبتلا به کم خونی یا کمبود ویتامین و کسانی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنند.

درمان هماتوم

هماتوم در برخی موارد نیاز به درمان ندارد و بدن معمولاً خون ناشی از هماتوم را به مرور جذب می کند.

برای درمان هماتوم های زیر پوست، ناخن یا دیگر بافت های نرم، باید به ناحیه ی آسیب دیده استراحت دهید و برای کاهش درد یا ورم یک کیسه یخ را درون حوله بپیچید و روی ناحیه ی مورد نظر قرار دهید.

پیچیدن یا شکسته بندی ناحیه ی اطراف هماتوم هم ممکن است زمانی که عروق خونی دوره ی ترمیم خود را سپری می کنند به جلوگیری از باز شدن مجدد آن ها کمک کند. در صورت لزوم ممکن است پزشک دستورات خاصی هم در مورد نحوه ی انجام این کار داشته باشد.

در صورت دردناک بودن صدمه ی وارد شده، پزشک ممکن است توصیه کند از مسکن های بدون نسخه یا تجویزی استفاده کنید. معمولاً به بیمار توصیه می شود از مصرف بعضی مسکن ها مانند آسپرین که خون را رقیق می کنند و ممکن است باعث تشدید هماتوم شوند، خودداری کند.

بعضی هماتوم ها ممکن است نیاز به تخلیه با کمک عمل جراحی داشته باشند. اگر هماتوم به گونه ای باشد که به نخاع، مغز یا دیگر اندام های بدن فشار وارد کند، احتمال جراحی بیشتر می شود. در باقی موارد، پزشک ممکن است به دلیل ریسک عفونت تصمیم به تخلیه ی هماتوم بگیرد.

انجام عمل جراحی در همه ی موارد ضروری نیست، حتی زمانی که هماتوم درون جمجمه باشد.

در موارد نادر ممکن است به دلیل تداوم نشت خون از عروق خونی، گسترش هماتوم هم ادامه یابد. نتیجه ترکیبی از خون جدید و قدیمی است که پزشک باید به طور کامل آن را تخلیه کند.