پنجم شهریور سال ۹۵ بود که داوود رشیدی بازیگر و کارگردان تئاتر، سینما و تلویزیون دار فانی را وداع گفت و جامعه ی هنری کشور را در سوگ و اندوه فرو برد. حالا با گذشت پنج سال از این ضایعه، همسر وی، احترام برومند در مصاحبه ای به مناسبت سالروز درگذشت این چهره ی هنری، از پاکسازی داوود رشیدی از صدا و سیما بعد از انقلاب در ایران گفته است.
شرح این گفت‌وگوی اجمالی را در ادامه می‌خوانید.
به نظر شما، آقای رشیدی بعد از انقلاب به حقش در عرصه هنر رسید؟
بگذارید با ذکر یک خاطره پاسخ این پرسش شما را بدهم. در دوره‌ای بنا شد در جشنواره فجر از آقای رشیدی تجلیل شود. یکی از آدم‌هایی که در جریان این موضوع قرار گرفته بود به او گفت ما از این‌که قرار است این اتفاق برای شما رخ بدهد، خیلی خوشحال شدیم، اما چرا این‌قدر دیر؟آقای رشیدی هم گفته بود: دیر فرارسیدن چنین رخدادی بهتر از هیچ‌وقت نرسیدن آن است. داود قبل از انقلاب از فرهنگ و هنر استعفا داد و به تلویزیون رفت تا مدیر گروه نمایش (واحد فیلم و سریال) شود؛ حوالی سال ۵۰شمسی. بعد از انقلاب این عنوان شغلی کار دستش داد و سبب شد از صداوسیما پاک‌سازی‌اش کنند. البته خیلی‌ها بعد از انقلاب در اصطلاح پاکسازی شدند، اما با پیگیری‌هایی که انجام دادند سر کارشان برگشتند. بسیاری از هنرمندان پیش از انقلاب بعد از تصفیه از تلویزیون به دیوان عدالت اداری رفتند و نتیجه به نفع‌شان تغییر کرد، اما آقای رشیدی به دیوان نرفت و کارش درست نشد. امروز هم باوجود آنکه چند سالی از درگذشت داود می‌گذرد باآن‌همه سابقه کاری در اداره هنرهای دراماتیک و بعدازآن هم تلویزیون او را کارمند هیچ سازمان یا اداره‌ای نمی‌دانند.
یعنی باید گفت به آقای رشیدی ظلم شد؟
بله. او از سال ۱۳۴۲ در فرهنگ و هنر استخدام شد و بعد از آمدن به تلویزیون سوابق قبلی او در اداره هنرهای دراماتیک برایش محاسبه شد. چند سالی هم پیش از انقلاب در تلویزیون مشغول به کار بود و با در نظر گرفتن مدارک تحصیلی و سوابق هنری‌اش می‌توانستند لااقل بازنشسته‌اش کنند. هرچند اول به او گفتند در اختیار امور اداری هستی، بعداً از او خواستند تا تقاضای بازنشستگی کند و باوجوداین‌که همین کار را انجام داد، مدتی بعد گفتند: پاکسازی شده‌ای.
داوود رشیدی متولد سال ۱۳۱۲ در تهران بود و اصالتی مازندرانی داشت. پدر او عبدالامیر رشیدی حائری دیپلمات بود و در چند کشور نیز سفیر شد. پدربزرگش، محمد حائری مازندرانی معروف به ابن‌الشیخ از روحانیان مشروطه خواه و جدش زین‌العابدین حائری مازندرانی از مراجع تقلید عصر قاجار بود.
داوود رشیدی تحصیلات متوسطه را (به دلیل فعالیت‌های دیپلماتیک پدرش) در ترکیه و پاریس به پایان رساند و تحصیلات دانشگاهی را در ژنو ادامه داد. وی فارغ‌التحصیل کنسرواترا ژنو در رشته کارگردانی و بازیگری تئاتر و همچنین لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه ژنو بود.
در سال ۱۳۴۳ خورشیدی پس از اتمام تحصیلات در ژنو به تهران آمد و در اداره تئاتر آن زمان وابسته به وزارت فرهنگ و هنر استخدام شد. سپس گروهِ تئاترِ امروز را پایه‌گذاری نمود که هنرپیشگانی همچون پرویز فنی‌زاده، داریوش فرهنگ، مهدی هاشمی، فهیمه راستکار، سیاوش طهمورث، مرضیه برومند، سوسن تسلیمی، به عضویت در این گروه درآمدند.
رشیدی در سال ۱۳۵۰ خورشیدی با فیلم سینمایی «فرار از تله» به کارگردانی جلال مقدم وارد عرصه بازیگری سینما شد. علاوه بر بازیگری، چندین تله تئاتر از جمله کارهایی از غلامحسین ساعدی را کارگردانی کرد و چند نمایشنامه خارجی را نیز به فارسی برگرداند و در کنار بازیگری و کارگردانی در سینما، تلویزیون و تئاتر به تهیه‌کنندگی سینما نیز روی آورد.
در سال ۱۳۵۲ خورشیدی از اداره تئاتر به تلویزیون ملی ایران رفت و در سمَت مدیریت گروهِ نمایش‌ها و سرگرمی‌های آن سازمان (شامل: سریال‌ها، مسابقات، تئاترهای تلویزیونی) مشغول به کار گردید.
رشیدی در سال ۱۳۵۴ در فیلم «کندو» به کارگردانی فریدون گله، با بهروز وثوقی همبازی شد. این فیلم اوج بازیگری او در سینمای پیش از انقلاب به‌شمار می‌رود.
داوود رشیدی پیش از انقلاب در فیلم های کمی بازی کرد و بخش عمده فعالیت حرفه‌ای او مدیریت گروه نمایش و سرگرمی تلویزیون ایران بود.
با تحولات پس از پیروزی انقلاب ایران او را در سال ۱۳۵۸ از تلویزیون ایران اخراج کردند. او دربارهٔ سال‌های نخست پس از انقلاب ایران گفته بود: «سال ۵۸ خواستند از تلویزیون تقاضای بازنشستگی کنم، همین کار را کردم اول با تقاضای بازنشستگی موافقت شد و بعد اخراجم کردند تا حقوق نگیرم. بچه‌های جوان در گروه پاکسازی بودند، آمدند و گفتند ما شما را پاکسازی نمی‌کنیم، اخراج میکنیم تا جای دیگر بتوانید کار کنید. من هم خداحافظی کردم و رفتم.»
با این وجود سال‌های نخستین پس از انقلاب ایران، پرکارترین دوره فعالیت بازیگری او است. او طی پنج سال ابتدایی انقلاب در نزدیک به ۲۰ فیلم بازی کرد. شیلات، خانه عنکبوت، کمال‌الملک و گل‌های داوودی از مشهورترین این فیلم‌ها بودند. در سال ۱۳۶۳ و پس از بازی در دو فیلم کیومرث پوراحمد ناگهان فعالیت سینمایی رشیدی قطع شد و نزدیک به ۹ سال متوقف ماند. با این حال او همچنان در اواسط دهه شصت و اوایل دهه هفتاد خورشیدی در حالی که اجازه فعالیت در سینما را نداشت، حضور پررنگی در سریال‌های تلویزیونی ایران داشت. مشهورترین نقشی که از او از آن سال‌ها در خاطره مردم مانده‌است، مفتش شش انگشتی سریال هزاردستان، به کارگردانی علی حاتمی بود. آوای فاخته، گل پامچال، تنهاترین سردار، ولایت عشق، مختارنامه و کلاه پهلوی از دیگر کارهای تلویزیونی مشهور او در سال‌های گذشته بوده‌است.
داوود رشیدی در سال ۱۳۹۱ نشان درجه یک فرهنگ و هنر ایران را از سوی ریاست جمهوری ایران دریافت کرد.
وی با احترام برومند، بازیگر و مجری، ازدواج کرد. فرزندان آن ها لیلی رشیدی، بازیگر و فرهاد رشیدی هستند.
رشیدی در سال‌های پایانی زندگی دچارِ آلزایمر شده بود و در بامداد ۵ شهریور ۱۳۹۵ در ۸۳ سالگی در پی ایست قلبی در خانه‌اش درگذشت.
جالبه! اول از تلویزیون اخراج میکنند! بعد در سینما ممنوع الکار میشود ولی کلی فیلم در تلویزیون بازی میکند! و در نهایت هم نشان درجه یک فرهنگ و هنر ایران رو به ایشون میدن تا بعدها بگن ما به فکر هنرمندان بودیم! و از سر خود باز کنند!
روحت شاد و یادت همیشه جاویدان…
امثال مرحوم استاد رشیدی، نوادری هستند تکرار نشدنی که در دوره ای خاص متبلور شدند که متاسفانه آنطور که باید و شاید، از ایشان قدردانی نشد. او هرچه بود، برای من ایرانی یاد و خاطره اش ، پرچم فرهنگ و هنر کشورم را چند دهه ، با تمام کم لطفی ها و بلاهت هایی که بر او روا داشتند، در اهتزاز نگه داشت و با جان و دل آنچنان نقش می‌آفرید که گویی شخصیت واقعی را نظاره میکنیم.
روح دریائیش مالامال از انوار الهی بــــــاد.
پاک سازی شدی
یعنی میروی و جایت کسان دیگری میآیند و اینجا پاک میشود از وجود شماها
و چقدر امروز همه جای کشورمان ناپاک است.
جالبه! اول از تلویزیون اخراج میکنند! بعد در سینما ممنوع الکار میشود ولی کلی فیلم در تلویزیون بازی میکند! و در نهایت هم نشان درجه یک فرهنگ و هنر ایران رو به ایشون میدن تا بعدها بگن ما به فکر هنرمندان بودیم! و از سر خود باز کنند!
روحت شاد و یادت همیشه جاویدان…
امثال مرحوم استاد رشیدی، نوادری هستند تکرار نشدنی که در دوره ای خاص متبلور شدند که متاسفانه آنطور که باید و شاید، از ایشان قدردانی نشد. او هرچه بود، برای من ایرانی یاد و خاطره اش ، پرچم فرهنگ و هنر کشورم را چند دهه ، با تمام کم لطفی ها و بلاهت هایی که بر او روا داشتند، در اهتزاز نگه داشت و با جان و دل آنچنان نقش می‌آفرید که گویی شخصیت واقعی را نظاره میکنیم.
روح دریائیش مالامال از انوار الهی بــــــاد.
روحت شاد و مزارت گلباران بزرگمرد هنر ایران