۱۰ شاهکار سینمایی شبیه Requiem For A Dream در مورد اعتیاد، وسواس و خیالپردازی

فیلم Requiem For a Dream ساخته سال ۲۰۰۰ فیلمی به شدت تاثیرگذار و تکان دهنده است که تماشای آن برای افراد حساس و نازک نارنجی توصیه نمی شود. این درام روانشناسانه بی نقص اما تاریک در مورد عوارض هولناک اعتیاد به مواد مخدر و تاثیری ویرانگر که روی روح و روان انسان دارد. به کارگردانی دارن آرونوفسکی و بر اساس رمانی نوشتی هربرت شلبی جونیور، فیلم Requiem For a Dream داستان یک مادر مجرد تنها به نام سارا گلدفارب (الن برشتین) را روایت می کند که به قرص های لاغری معتاد می شود در حالی که پسرش هری (جارد لتو)، نامزدش ماریون (جنیفر کانلی) و دوستش تایرون (مارلون وایانز) رفته رفته به هروئین اعتیاد پیدا می کنند.

شخصیت های فیلم Requiem For a Dream همگی رویای رسیدن به چیزهای بهتر و بزرگتر را دارند اما هر چه بیشتر در اعتیادشان غرق می شوند، رویاهایشان بیشتر با توهم جایگزین شده و در نهایت به عمق تباهی سقوط می کنند. Requiem For a Dream فیلمی به شدت بیرحم و ویرانگر است که تماشا کردن آن برای هر کسی دشوار خواهد بود اما همزمان با فیلمی تاثیرگذار و راضی کننده مواجهید که به لطف کارگردانی شجاعانه آرونوفسکی، موسیقی متن ماندگار کلینت منسل و بازی های متعهدانه از بازیگران که نامزد اسکار برای الن برنستین را نیز در پی داشت، به یک فیلم کلاسیک به یاد ماندنی تبدیل شده است. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با ۱۰ فیلمی که حال و هوایی مشابه Requiem For a Dream دارند آشنا کنیم.

۱- Trainspotting

فیلم Trainspotting که در سال ۱۹۹۶ ساخته شد، یکی دیگر از زیباترین اما بیرحمانه ترین فیلم هایی است که به ماجرای اعتیاد به هروئین می پردازد، فیلمی در مورد فراز و فرودهای گروهی از دوستان ساکن ادینبورو به رهبری مارک رنتون (ایوان مک گرگور) در حالی که سعی دارند از کشش ویرانگر اعتیادشان به مواد مخدر فرار کنند. دنی بویل، کارگردان فیلم، یک موسیقی متن پرتنش و تصاویر خلاقانه و پرزرق و برق را برای غرق کردن مخاطب در دنیای زیرزمینی دیوانه وار رنتون و دوستانش که همگی القاب عجیبی دارند و همچنین شرایط فیزیکی و احساسی دردناکی که در طول داستان متحمل می شوند، به کار می گیرد. یکی از معروف ترین سکانس های فیلم Trainspotting آنجایی است که رنتون در درماندگی مطلق، در تلاش برای پیدا کردن یک بسته مواد مخدر در داخل یک توالت متعفن دیده می شود.

فیلم Trainspotting که بر اساس رمانی به همین نام نوشته ایروین ولش ساخته شده، نشان می دهد که چگونه مواد مخدر می تواند برای افراد جوانی که در مناطق کمتر برخوردار و فقیر زندگی می کنند، وسوسه کننده بوده در حالی که ورود به مصرف مواد مخدر را یک بن بست کامل و بدون بازگشت به تصویر می کشد. سناریو اقتباسی این فیلم از جان هاج برنده جایزه بفتا شده و نامزدی اسکار را نیز بدست آورد. خود فیلم نیز به یک فیلم کالت کلاسیک محبوب تبدیل شده و بعدها دنباله ای بر آن ساخته شد که در آن دوستان فیلم اول، بعد از ۲۰ سال دوباره دور هم جمع می شوند.

۲- Drugstore Cowboy

دومین اثر گاس ون سنت با نام Drugstore Cowboy در سال ۱۹۸۹ در مورد ماجراجویی های نافرجام گروهی معتاد است که با سرقت داروهای مخدر از داروخانه ها برای پیدا کردن نشئه کننده جدیدشان، وقت می گذرانند. همانند Requiem For a Dream، این فیلم نیز به خوبی توانسته شخصیت درونی شخصیت های معتاد خود را به نمایش بگذارد که باعث شد روزنامه گاردین آن را «بهترین فیلمی که تاکنون در مورد اعتیاد ساخته شده» بنامد. مت دیلون در این فیلم نقش باب هیوز را بازی می کند، رییس خانواده ای که شامل همسر، دیان (کلی لینچ) و یک زوج دیگر به نام های ریک و نادین با بازی جیمز لگروس و هیثر گراهام است.

مدت زیادی طول نمی کشد که تراژدی به سراغ این خانواده آمده و باعث می شود که باب سعی کند زندگی اش را تغییر دهد که البته کار ساده ای نیست. Drugstore Cowboy بر اساس یک رمان زندگینامه ای نوشته جیمز فوگل ساخته شده که در زمان انتشار فیلم در زندان به سر می برد. این فیلم مورد استقبال منتقدان قرار گرفته و در هنگامی که این مطلب نوشته شده، امتیاز ۱۰۰ درصد را در وبسایت راتن تومیتوز در اختیار دارد.

۳- Leaving Las Vegas

زمانی که با بن ساندرسون (نیکلاس کیج) در فیلم Leaving Las Vegas آشنا می شویم، او از قبل در اعتیاد غرق شده است که در اینجا مربوط به مشروبات الکلی است و نه مواد مخدر. یک فیلمنامه نویس هالیوودی سابق که خانواده و شغلش را از دست داده، تصمیم می گیرد تا به لاس وگاس رفته و آنقدر میگساری کند تا بمیرد. آنجاست که با یک روسپی به نام سرا (الیزابت شو) آشنا شده و این دو رابطه ای احساسی اما نافرجام را شکل می دهند. همانند فیلم Requiem For a Dream، در این فیلم نیز اعتیاد به ویرانی و تباهی منجر می شود اما تمرکز داستان کمتر بر علت گرایش بن به الکل و بیشتر بر رابطه تراژیک دو شخصیت اصلی ماجراست که به گفته راجر ایبرت، منتقد فقید سینما، «معیار خوبی» برای یکدیگر هستند.

مایک فیگیس سناریو این فیلم را نوشته، تهیه و کارگردانی کرده است که در واقع بر اساس یک رمان نیمه زندگینامه ای از جان اوبراین در سال ۱۹۹۰ ساخته شده است. اوبراین چهار سال پس از انتشار کتابش و مدت کوتاهی پس از ثبت قرارداد برای تبدیل آن به یک فیلم، با خودکشی به زندگی اش پایان داد. فیلم Leaving Las Vegas نامزد چهار جایزه اسکار شد از جمله در بخش بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه اقتباسی، بهترین بازیگر زن و بهترین بازیگر مرد نقش اول که در بخش اخیر، نیکلاس کیج را صاحب جایزه اسکار کرد.

۴- The Basketball Diaries

فیلم The Basketball Diaries داستان تجربیات دوران دبیرستان جیم کارول، شاعر، نویسنده و موسیقیدان آمریکایی را روایت می کند که نقش او را در فیلم، لئوناردو دی کاپریو بر عهده دارد. به کارگردانی اسکات کالورت و با استفاده از دفترچه خاطرات خود کارول، فیلم The Basketball Diaries تجربیات کارول به عنوان یک نویسنده خوش آتیه و یک بازیکن بسکتبال کاتولیک دبیرستانی روایت می کند که زندگی اش به خاطر اعتیاد به هروئین در مسیر سقوط است.

اعتیاد او به مواد مخدر در نهایت باعث دور شدنش از ورزش بسکتبال و خیابان گردی با دوستانش میکی (مارک والبرگ) و پدرو (جیمز مادیو) می شود، جایی که برای بدست آوردن مواد مجبور به روسپیگری می شود. این فیلم در مقایسه با Requiem For a Dream، رستگاری بیشتری در اختیار شخصیت اول داستان می گذارد، از آنجایی که کارول در نهایت هوشیاری خود را بدست آورده و از اعتیاد نجات پیدا می کند. او بعد از ترک اعتیاد گروه جیم کارول را تشکیل داد که آهنگ People Who Died آن ها نه تنها در  این فیلم شنیده می شود بلکه بعدها در فیلم های دیگری مانند E.T.، Dawn of the Dead و The Suicide Squad نیز به کار گرفته شد.

۵- Sid and Nancy

در ادامه فیلم های این فهرست که بر اساس زندگی اشخاص واقعی ساخته شده اند، فیلم Sid and Nancy در سال ۱۹۸۶ یک روایت دراماتیک از سقوطه سرگیجه آور سید ویشز (گری اولدمن) گیتاریست گروه موسیقی The Sex Pistols و نامزدش نانسی اسپانگن (کلویی وب) است که هر دو به هروئین معتاد بودند. این فیلم به رابطه پرآشوب این دو از ابتدا تا مرگشان پرداخته و رابطه عاشقانه پرتنش و عجیب این دو را در کنار تمایلات خودویرانگری و اتکایشان به یکدیگر در مسیر اعتیاد را به تصویر می کشد. در اکتبر ۱۹۷۸، جنازه نانسی در اتاق هتلی در نیویورک پیدا شد در حالی که چاقو خورده بود. سید اعتراف کرد که در جریان یک مشاجره پس از مصرف مواد مخدر، نامزدش را با چاقو کشته است اما هرگز مشخص نشد که دقیقاً چه اتفاقی افتاده است زیرا ویشز نیز چهار ماه بعد در نتیجه اوردوز درگذشت.

همانند هری و ماریون در فیلم Requiem For a Dream، سید و نانسی نیز زوجی هستند که اعتیادشان به مواد مخدر، در نهایت به نابودی زندگی شان منجر می شود. در حالی که بازماندگان گروه موسیقی The Sex Pistols مانند جانی لیدون (جان راتن) از فیلم خوششان نیامد، منتقدان از الکس کاکس به خاطر دیدگاه خاص خود و تصویرسازی تکان دهنده ای که از یک عشق به بیراه رفته ارائه می دهد، تمجید کرده اند.

۶- The Panic in Needle Park

فیلم The Panic in Needle Park ساخته سال ۱۹۷۱ در مورد یک زوج نیویورکی دیگر است که اعتیاد به هروئین زندگی آن ها را به باد می دهد، فیلمی با بازی آل پاچینو و کیتی وین در نقش بابی و هلن، دو عاشق جوان و خیابان گرد که پس از مصرف مواد مخدر، روز به روز اعتیادشان بیشتر و زندگی شان به پایان نزدیک تر می شود. نیدل پارک لقب واقعی میدان شرمن در بخش وست ساید شمالی نیویورک سیتی است و سناریو فیلم که توسط جوان دیدیون نوشته شده نیز بر اساس رمانی از جیمز میلز است که خود از عکس هایی که در سال ۱۹۶۵ برای مجله Life گرفته الهام گرفته شده است.

به کارگردانی جری شاتزبرگ، فیلم The Panic in Needle Park یکی از اولین فیلم هایی بود که اعتیاد به هروئین را با چنین رئالیسم ترسناک و ویرانگری به تصویر می کشید، از جمله سکانس هایی که در آن سرنگ وارد دست می شود. این فیلم همچنین اولین بازی قابل توجه آل پاچینو در نقش اصلی و همچنین اولین تجربه بازی رائول جولیا بود و کیتی وین به خاطر بازی در نقش هلن، برنده جایزه بهترین بازیگر زن نقش اول فستیوال کن شد.

۷- Pi

اگر چه فیلم Requiem For a Dream بود که دارن آرونوفسکی را به یک فیلمساز شناخته شده تبدیل کرد اما اولین فیلم او با نام Pi بود که نشان داد وی از استعداد خاصی در فیلمسازی برخوردار است، فیلمی که تم مشابهی داشته و از تکنیک های مشابهی در آن استفاده شده است. فیلم Pi در مورد اهتیاد نیست بلکه در مورد وسواس فکری است و همانند فیلم Requiem، تمرکز و علاقه بیش از حد شخصیت اصلی او را به ورطه دیوانگی می کشاند. شان گولت (که در نوشتن فیلمنامه به آرونوفسکی کمک کرده بود) نقش یک ریاضیدان نابغه و باهوش اما پارانویایی به نام ماکسیمیلیان کوهن را بازی می کند.

او به این باور رسیده که ریاضی پاسخ به تمام سوالات جهان هستی را در خود داشته و اگر تنها بتواند الگوهای خاصی را پیدا کند، نه تنها می تواند بازار سرمایه را پیش بینی کند بلکه در آشفتگی، نظم را یافته و حتی به خدا نیز برسد. وسواس فکری مکس در نهایت به دیوانگی منجر می شود و آن سکانس تکان دهنده مته که فیلم با آن شناخته می ود. از همین فیلم معلوم است که آرونوفسکی از ابتدای فیلمسازی اش رفتارهای وسواس گونه ای در سر خود دارد. فیلم Pi که به شکل سیاه و سفید توسط متیو لیباتیک فیلمبرداری شده حاوی یک موسیقی متن عصبی کننده از کلینت مانسل نیز هست. هم فیلمبردار و هم آهنگساز فیلم در پروژه های متعدد بعدی آرونوفسکی مانند Requiem For a Dream با او همکاری داشتند.

۸- Mulholland Drive

فیلم Mulholland Drive ساخته دیوید لینچ در سال ۲۰۰۱ فی نفسه در مورد اعتیاد نیست اما یک تریلر روانشناسانه بسیار تاریک و اضطراب آور در مورد رویاها، توههمات و روان های ترک خورده است. نائومی واتس در این فیلم نقش بتی المز را بازی می کند، یک بازیگر خوش آتیه بسیار شاد و خیال پرداز که یک روز پس از بازگشت به خانه با زنی به نام ریتا (لارا هارینگ) با موهای مشکی روبرو می شود که حافظه اش را از دست داده که پس از تصادفی که داشته، خود را به خانه بتی رسانده است. این دو در ادامه به کمک هم سعی دارند بفهمند هویت واقعی ریتا چیست. فیلم Mulholland Drive عناصر سوررئال بسیاری دارد و همانند بسیاری از دیگر کارهای لینچ، عناصر داستان و معنای کلی فیلم برای تفسیر باز هستند.

صحبت کردن بیشتر در مورد داستان فیلم باعث اسپویل شدن آن خواهد شد اما می توان گفت که همانند شخصیت های فیلم Requiem For a Dream، در اینجا نیز رویاهای خیال پردازانه شخصیت اصلی داستان آنطور که برنامه ریزی کرده پیش نرفته و درماندگی او در نهایت نتایج ناخوشایندی را برایش رقم می زند. Mulholland Drive به عنوان یک شاهکار مورد تحسین منتقدان قرار گرفته و یکی از نامزدهای دریافت جایزه نخل طلایی فستیوال کن بود که جایزه بهترین کارگردانی این جشنواره و همچنین نامزدی اسکار را برای لینچ در پی داشت.

۹- Perfect Blue

اکنون که از شاهکارها صحبت به میان آمد، انیمیشن Perfect Blue در سال ۱۹۹۷ که یک تریلر روانشناسانه انیمیشنی از ساتوشی کان است، اولین فیلم بلند این فیلمساز بود که ظهور یک استعداد خاص فیلمسازی را نوید می داد. این فیلم بسیار تاثیرگذار در مورد یک چهره مشهور موسیقی پاپ ژاپن به نام میما است که گروه موسیقی اش را در سودای دنبال کردن رویاهای بازیگری ترک کرده و بر اساس داستانی که دارد، شباهت های بسیاری با Requiem For a Dream و Mulholland Drive و همچنین دیگر فیلم آرونوفسکی، Black Swan، در آن دیده می شود. همانند فیلم هایی که گفته شد، Perfect Blue در مورد رویاهای ویران و روان ترک خورده است.

آرونوفسکی چنان تحت تاثیر این فیلم قرار گرفته بود که حقوق مربوط به آن را خریداری کرد با این هدف که یک بازسازی لایو اکشن از آن داشته باشد. اما این پروژه هیچگاه عملی نشد و آرونوفسکی سکانس وان حمام این فیلم را به شکلی دقیق و مشابه در Requiem For a Dream بازسازی کرد. ساتوشی کان تا پیش از مرگ نابهنگامش در اثر سرطان پانکراس در سن ۴۶ سالگی، چهار فیلم تحسین شده دیگر نیز ساخت و با همین تعداد اندک فیلمی که ساخت، هم بر طرفدارانش و هم دیگر فیلمسازان تاثیرگذار بود.

۱۰- Uncut Gems

فیلم Uncut Gems ساخته برادران سفدی در سال ۲۰۱۹ تازه ترین فیلم این فهرست است و شباهت های بسیاری با فیلم Requiem For a Dream دارد. مهم تر از همه، این فیلم داستان یک جواهرساز نیویورکی به نام هاوی رتنر با بازی آدام سندلر را روایت می کند که اعتیاد و اضطراب ناشی از آن او را به سمت نابودی سوق می دهد. برای هاوی، اعتیاد او به قمار است و زمانی که با او آشنا می شویم، در می یابیم که او به دنبال یک برد بزرگ دیگر در قمار است و مدت هاست که نتوانسته بدهی هایش را بپردازد.

هاوی یک سنگ اوپال بسیار خاص را از آفریقا به شکل قاچاقی وارد ایالات متحده کرده که توجه یک ستاره بسکتبال به نام کوین گارنت را جلب می کند، کسی که این سنگ ارزشمند را برای خوش شانسی قرض گرفته و در این حین، هاوی قمارهای بسیار بزرگتر و ریسکی تری را انجام می دهد که بیش از پیش شرایطش را وخیم کرده و بیشتر و بیشتر به دردسر می اندازد. بسیار شبیه شخصیت هری گولدفارب در Requiem For a Dream، هاوی همیشه یک قدم تا رسیدن به هدفش و دست برداشتن از عادت قمار فاصله دارد یا اینکه خودش اینطور فکر می کند. شوربختانه او همیشه یک قدم از نابودی کامل فاصله دارد.