تحولات زامبی ها از آغاز پیدایش تا به امروز؛ از مردگان زنده شده بی‌مغز تا ماشین‌های کشتار

افسانه شناسی زامبی ها که از فولکلور هاییتی نشأت گرفته است، در یکصد سال گذشته در سینما و تلویزیون تحولات بسیاری را تجربه کرده است. این تحول در سال ۱۹۶۸ با فیلم Night of the Living Dead ساخته جرج رومرو آغاز شد، اولین فیلمی که زامبی ها را دارای عطشی سیری ناپذیر به گوشت انسان به تصویر کشید. شبکه Syfy  نیز اخیراً با سریال تلویزیونی جدید Day of the Dead، زامبی ها را به همان جایی بازگردانده که از آنجا کار خود در صنعت سرگرمی را آغاز کردند، سریالی که به نام یکی از فیلم های اورجینال رومرو در ژانر زامبی نامگذاری شده است. این سریال ادای احترامی واضح به زامبی های رومرو است در حالی که با دادن ظاهری گروتسک به آن ها، تغییراتی که این موجودات در دهه های گذشته متحمل شده اند را نیز مورد تاکید قرار داده است.

زامبی ها در فرهنگ فولکلور هاییتی ریشه دارند

زامبی ها از فولکلور هاییتی نشأت گرفته و گمان می روند به عنوان موجوداتی بدون روح و عقل بار دیگر به حیات بازگشته و توسط یک جادوگر آفریقایی به نام بوکور کنترل می شوند. بعد از ورود به غرب، اولین فیلم های زامبی محور از جمله فیلم White Zombie نیز همین باور را ادامه دادند، فیلمی که از نگاه بسیاری اولین فیلم زامبی محور است. اما همه چیز با فیلم Night of the Living Dead ساخته جرج رومرو تغییر کرد و این آغاز تحول بزرگ زامبی ها روی پرده سینما و تلویزیون بود. با فیلم سال ۱۹۶۸ رومرو و دنباله های آن، زامبی ها هیچ کنترل کننده و برنامه ای غیر از نیاز به خوردن گوشت و خون انسان نداشتند.

رومرو اولین کسی بود که هر شخص مرده ای را به بخشی از لشکر زامبی ها تبدیل کرد و نه فقط تعداد اندک و خاصی از آن ها و در ادامه برخی از ویژگی های کلیدی زامبی ها را نیز خلق کرد، از جمله سبک راه رفتن سلانه سلانه و نمادین آن ها. همچنین برخی از ویژگی های زامبی های امروزی نیز نتیجه خلاقیت رومرو نیستند، از جمله خوردن مغز اسنان که در کمدی ترسناک The Return of the Living Dead در سال ۱۹۸۵ معرفی شد.

فیلم های زامبی محور اوایل قرن بیست و یکم و ایده ویروس زامبی و زامبی های سریع السیر

در فیلم های رومرو، مردم بدون توجه به اینکه توسط زامبی ها گزیده شده یا نشده باشند، به زامبی تبدیل می شدند. اما ایده ویروس زامبی که در سال ۱۹۹۲ با فیلم Dead Alive آغاز شد، اکنون رایج ترین توضیح در مورد وجود مردگان زنده شده و افزایش تعداد آن هاست. این ایده، در کنار زامبی های پرسرعت بعد از موفقیت Resident Evil و The House of the Dead شکل گرفت، فیلم هایی که علاقه به مردگان زنده شده را در اواخر قرن بیستم بار دیگر افزایش داد.

اندرو گارلند، نویسنده فیلم ۲۸ days later، از فیلم Resident Evil به عنوان تجدید حیات کننده ژانر زامبی پس از انتشارش در سال ۱۹۹۶ می گوید: «گاهی اوقات گفته می شود که از جهاتی فیلم ۲۸ Days Later باعث تجدید حیات ژانر زامبی شده است اما در واقع به باور من فیلم Resident Evil بود که این کار را کرد زیرا به یاد دارم داشتم Resident Evil را تماشا می کردم و مدت ها بود که زامبی ها را ندیده بودم و با خودم گفتم اوه خدای من ، من زامبی ها را دوست دارم! فراموش کرده بودم که چقدر زامبی ها را دوست دارم. این ها فوق العاده اند!». مدت کوتاهی بعد از انتشار نسخه اقتباسی Resident Evil در اوایل دهه ۲۰۰۰، نوبت به فیلم موفق ۲۸ Days Later و بازسازی زک اسنایدر از Dawn of the Dead رسید که ویروس زامبی و زامبی های دونده را در فرهنگ عمومی جا انداختند. سریال The Walking Dead یکی از معدود داستان های زامبی محور اخیری است که همچنان زامبی ها را موجوداتی کند نشان می دهد.

ظاهر زامبی ها نیز همانند رفتارهایشان تغییر کرده است

اگر چه تغییرات ظاهری زامبی ها در فیلم ها و سریال ها بیشتر به خاطر رشد تکنولوژی و مواد در دسترس در بخش میکاپ و جلوه های ویژه است، تفاوت های بسیاری بین زامبی های شبه هیولا در The Walking Dead و زامبی های شبه انسان در Train to Busan وجود دارد. تاد مسترز که در بخش گریم برنده جایزه امی شده و اخیراً در سریال Day of the Dead از شبکه Syfy نیز فعالیت داشته، گفته است در حالیکه تیم های گریم آموزش می بینند تا انواع مختلفی از زامبی ها را خلق کنند، اغلب بودجه کافی برای انجام این کار در اختیارشان قرار نمی گیرد: «تیم گریم سریال The Walking Dead وقت و تلاش بسیاری را صرف زامبی ها کرد زیرا وقت و بودجه کافی در اختیار داشتند. اما در مورد ما اینطور نبود و این موضوع به نحوی ما را از دقت کردن روی ظاهر دور کرد. ما حقیقتاً شبیه فیلم های زامبی محور ایتالیایی بودیم. زامبی هایی که طراحی نشده بودند».

داستان های زامبی محور قرن بیست و یکم ترندی را در ترکیب با دیگر ژانرها آغاز کرده اند

تحول زامبی ها در قرن بیست و یکم کمتر به نحوه رفتار زامبی ها مربوط است. به جای آن، زامبی ها وارد ژانرهای دیگری مانند ژانر کمدی می شوند که در سال ۱۹۸۵ با The Return of the Living Dead و داستان های عاشقانه با فیلم My Boyfriend’s Back در سال ۱۹۹۳ آغاز شد. این رویه در برخی از مشهورترین فیلم های زامبی محور بیست سال اخیر مانند Shaun of the Dead و Warm Bodies نیز دیده شده است. سریال های تلویزیونی مانند iZOMBIE و Santa Clarita Diet این رویه را یک قدم جلوتر برده و زامبی هایشان را جلوه ای انسانی تر بخشیده و زامبی ها را قهرمانانی به تصویر کشیده اند که برای جلوگیری از تبدیل شدنشان به هیولا تلاش می کنند. همه اینها در فیلم Army of the Dead با هم ترکیب می شوند که در میان ۱۰ فیلم اورجینال تاریخ نتفلیکس قرار داشته و پیشرفته ترین زامبی های تاریخ را در خود دارد.

فیلم Army of the Dead نه تنها ژانر سرقت را با ژانر زامبی در هم می آمیزد بلکه زامبی ها را در حال ارتباط برقرار کردن نشان می دهد، بسیار شبیه آن چیزی که در جانوران شکارچی دیده می شود. زک اسنایدر که کارگردانی این فیلم را بر عهده داشته، گفته است که عامدانه می خواسته زامبی ها را دارای حس همدردی نشان دهد: «این ایده را دوست دارم که زامبی ها فقط ما را نمی کشند بلکه اینجا هستند که به شکلی جایگزین ما شوند… شبیه اینکه در نهایت سیاره ای از زامبی ها باقی بماند». به نظر می رسد که مرحله بعدی در تحول و تکامل زامبی ها این باشد که آن ها را دارای ظرفیتی انسانی کنند، چیزی که در مورد تمامی هیولاهای نمادین صنعت سرگرمی، از موجودات فضایی تا خون آشام ها، دیده شده است.