ضریب هوشی مهم‌تر است یا هوش هیجانی؟

انسان‌ها به لحاظ دانش و درک به دو دسته تقسیم می‌شوند. آنها که دانش خود را با استفاده از مطالعه و کتاب به دست می‌آورند و دسته دوم افرادی هستند که علم آنها به واسطه تجربه به دست آمده است. حال تفاوت این دو دسته و انتخاب‌های آنها در قالب بحثی دیگر قرار می‌گیرد که در آن هوش شناختی (IQ) و هوش هیجانی (EQ) مقایسه می‌شوند.

افرادی که دانش خود را با کمک مطالعه به دست می‌آورند، ممکن است بگویند که IQ یا ضریب هوشی مهم‌ترین نقش را در تعیین میزان موفقیت افراد در زندگی ایفا می‌کند. در مقابل افرادی که با تجربه به دانش رسیده‌اند، عنوان می‌کنند که EQ یا هوش هیجانی حتی نسبت به هوش شناختی مهم‌تر است. اما کدام‌یک مهم‌تر است و به کدام می‌توان به عنوان عاملی برای موفقیت نگاه کرد؟

ضریب هوشی در مقابل هوش هیجانی

دانیل گولمن، نویسنده و روانشناس، در کتاب هوش هیجانی خود عنوان کرده که EQ (یا ضریب هوش هیجانی) مهم‌تر از ضریب هوشی است. چرا؟ برخی از روانشناسان معتقدند که معیارهای استاندارد هوش (به عنوان مثال ضریب هوشی) تقریبا به صورت دقیق اندازه‌گیری نمی‌شوند و خب این می‌تواند در شناسایی میزان هوش افراد کمی مشکل‌ساز شود.

برای مثال، هاوارد گاردنر، عنوان کرده است که هوش چیزی نیست که بتوان آن را با عدد و رقم اندازه‌گیری کرد. اما می‌توان به جای تمرکز تنها بر عدد ضریب هوشی بر این عدد و توانایی درک و بیان احساسات به صورت همزمان تمرکز کرد و می‌توان گفت، که این دو در کنار هم در نحوه عملکرد افراد در زندگی نقش بسیار مهمی دارند.

تفاوت بین ضریب هوشی و هوش هیجانی

ضریب هوش یا IQ عددی است که از یک تست هوش استاندارد به دست می‌آید. تست هوش ریون از جمله تست ها و آزمون های معتبر است که می‌توان با کمک آن به عدد درست ضریب هوشی رسید. در تست‌های ضریب هوشی اولیه، عدد ضریب هوش با تقسیم سن ذهنی افراد بر سن تقویمی و سپس ضرب آن عدد در ۱۰۰ به دست می‌آمد.

بنابراین، یک کودک با سن ذهنی ۱۵ و سن تقویمی ۱۰، ضریب هوشی ۱۵۰ خواهد داشت. امروزه، عدد ضریب هوش اکثر تست‌های هوش با مقایسه نمره آزمون شوندگان با میانگین نمرات سایر افراد در همان گروه سنی محاسبه می‌شود. عدد ضریب هوش نشان دهنده توانایی‌هایی مانند موارد زیر است:

• شناسایی احساسات
• ارزیابی احساس دیگران
• کنترل احساسات خود
• درک احساس دیگران
• استفاده از احساسات برای تسهیل ارتباطات اجتماعی
• ارتباط با دیگران

از دهه ۱۹۹۰، هوش هیجانی از یک مفهوم نیمه مبهم که در مجلات دانشگاهی یافت می‌شد به یک اصطلاح شناخته شده تبدیل شده است. اکنون می‌توانید اسباب بازی‌هایی بخرید که ادعا می‌کنند به تقویت هوش هیجانی کمک می‌کنند یا کودکان را در کلاس‌هایی ثبت نام کرد تا آنها را از همان کودکی برای آموزش مهارت‌های هوش هیجانی آماده کرد. در واقع هدف تمام اینها موفقیت در آینده است که این کار را از همان کودکی آغاز می‌کنند.

کدام یک مهم‌تر است؟

در یک مقطع زمانی، IQ یا ضریب هوشی به عنوان عامل تعیین کننده اصلی در موفقیت در نظر گرفته شد. افراد با ضریب هوشی بالا در زندگی موفق‌تر به نظر می‌رسیدند و تصمیمات منطقی‌تری می‌گرفتند و محققان، در مورد اینکه آیا هوش آنها به صورت ژنتیکی بالا است و یا اینکه تحت تأثیر محیط قوی‌تر می‌شود، بحث داشتند.

با این حال، برخی از منتقدان متوجه شدند که هوش بالا تضمینی برای موفقیت در زندگی نیست. همچنین صحبت‌هایی می‌شد که داشتن ضریب هوشی بالا تضمین کننده میزان توانایی بالا در افراد هم نیست.

ضریب هوشی هنوز به عنوان یک عنصر مهم در موفقیت شناخته می‌شود، به ویژه در مورد پیشرفت تحصیلی. افراد با ضریب هوشی بالا معمولاً در مدرسه خوب عمل می‌کنند، اغلب پول بیشتری به دست می‌آورند و حتی به سلامت خود نیز بسیار اهمیت می‌دهند که خب برعکس این نیز ممکن است رخ دهد.

اما امروزه کارشناسان تشخیص داده‌اند که ضریب هوشی تنها عامل تعیین کننده موفقیت در زندگی نیست. در واقع عنوان شده که بخشی از موفقیت افراد به ضریب هوشی مربوط می‌شود و عوامل دیگری نیز در موفقیت افراد اثر دارند. امروزه بسیاری از شرکت‌ها از آزمون هوش هیجانی به عنوان بخشی از فرآیند استخدامی خود استفاده می‌کنند.

برای مثال، یک شرکت بیمه متوجه شد که EQ می‌تواند نقشی مهمی در موفقیت آنها در فروش داشته باشد. در بررسی‌های این شرکت مشخص شد، که نمایندگان فروش که از نظر هوش هیجانی و فاکتورهای آن مانند همدلی، ابتکار و اعتماد به نفس در رتبه پایین‌تری قرار داشتند، میزان فروش بسیار پایین‌تری نسبت به فروشندگان بیمه با هوش هیجانی بالاتر داشتند.

در واقع هوش هیجانی بالا به افراد این ویژگی را می‌دهد تا با کمک توانایی خود در درک طرف مقابل، اثرگذاری بیشتری در افراد داشته باشند. افراد با هوش هیجانی بالا معمولا کسانی هستند که اطرافیان به آنها اعتماد و دوستشان دارند و به گفته دانیل کانمن، روانشناس برنده جایزه نوبل مردم ترجیح می‌دهند با فردی که به او اعتماد دارند و دوستش دارند، به جای کسی که دوستش ندارند، معامله کنند، حتی اگر قرار باشد محصولی ضعیف و با قیمت بالا بخرند.

آیا هوش هیجانی قابل یادگیری است؟

حال که متوجه شدیم هوش هیجانی مهم‌تر است، آیا می‌توان آن را آموزش داد یا تقویت کرد؟ بررسی‌ها نشان می‌دهند که پاسخ این سؤال بله است و می‌توان هوش هیجانی را تقویت کرد و پرورش داد.

مطالعه‌ای بر روی دانش‌آموزان نشان داده است که تقریبا ۵۰ درصد آنها با برنامه‌ای که برای تقویت هوش هیجانی برای آنها مقرر شده بود، پیشرفت و تقریباً ۴۰٪ آنها نمرات بهتری را نشان دادند. این بررسی، همچنین نشان داده است که این برنامه‌ها باعث بهبود در انضباط دانش‌آموزان و حضور به موقع آنها در مدرسه شده است.

سخن پایانی

موفقیت افراد در زندگی به عوامل مختلفی بستگی دارد. هم ضریب هوشی و هم هوش هیجانی در موفقیت کلی و همچنین سلامت، تندرستی و شادی نقش دارند. به جای تمرکز بر این که کدام عوامل تأثیر غالب‌تری دارند، خوب است که در بهبود مهارت‌های خود و یادگیری مهارت‌های جدید تمرکز کنید. علاوه بر تقویت توانایی‌های شناختی مانند حافظه و تمرکز ذهنی، می‌توانید مهارت‌های اجتماعی و عاطفی را نیز به دست آورید و بهبود بخشید.

منبع: وبلاگ ایران تلنت