اعزام نیروهای حافظ صلح روسی به قزاقستان و ادامه اعتراضات به افزایش قیمت سوخت

در حالی که درگیری های خیابانی در قزاقستان و اعتراضات مردم به گران شدن سوخت گاز مایع ادامه دارد، ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه هزاران نیروی ویژه را در قالب نیروهای صلحبان را به این کشور فرستاده تا با اعتراضات مرگبار در این کشور مقابله کنند. رسانه های غربی مدعی شده اند که اکثر ۲,۵۰۰ نیروی روسی که به این کشور فرستاده شده اند از نیروهای اسپتسناز بوده که به بخش  اطلاعاتی موسوم به GRU متعلق بوده و بزودی نیز ۵,۰۰۰ نیروی ویژه یا هوابرد دیگر به قزاقستان اعزام خواهند شد. این نیروها در قالب نیروهای حافظ صلح منطقه ای از کشورهای عضو شوروی سابق به قزاقستان فرستاده می شوند.

اعزام نیروهای صلحبان روسی به قزاقستان در حالی است که قاسم جومارت توکایف رییس جمهور قزاقستان مدعی شده تروریست های آموزش دیده توسط کشورهای خارجی عامل ناآرامی ها و اعتراضات در این کشور بوده و به همین دلیل دستور شلیک مستقیم و بدون هشدار به آن ها را به پلیس و نیروهای ضد شورش قزاقستان داده است. توکایف روز جمعه اعلام کرد که به نیروهای امنیتی، ارتش و پلیس این کشور دستور «شلیک برای کشتن» داده است. این دستور در حالی صادر می شود که رسانه های قزاق از کشته شدن دستکم ۲۰ نیروی امنیتی و پلیس خبر می دهند در حالی که ۳ نفر از آن ها گردن زده شده اند، هر چند مشخص نیست که این کار توسط چه کسانی صورت گرفته و آیا بعد از کشته شدن مثله شده اند یا قبل از مرگ سر بریده شده اند. رییس جمهور قزاقستان تاکنون بارها اعلام کرده که معترضان «شبه نظامی»، «تروریست» و «راهزن» هستند.

تظاهر کنندگان نیز از کشته شدن تعداد زیادی از مردم در اعتراضات به گران شدن سوخت و خیابان های پر از اجساد خبر می دهند. همچنین تصاویر نشان می دهند که مردم در بیرون از یک بیمارستان سپر انسانی ایجاد کرده و نسبت به ارجحیت رسیدگی درمانی به نیروهای امنیتی نسبت به معترضان اعتراض می کنند. تصاویر زیادی از غارت در شهر آلماتی نیز دیده می شود و هفت سوپرمارکت بزرگ شهر به تمامی غارت شده اند. دستکم یک اسلحه فروشی نیز غارت شده و تمامی سلاح های موجود در آن به دست معترضان افتاده است.

توکایف که از متحدان ولادیمیر پوتین است نیز پیشنهاد کمک رییس جمهور روسیه برای خواباندن اعتراضات را پذیرفته است. قاسم جومارت توکایف در سخنانی در این باره گفته است: «شبه نظامیان سلاح هایشان را زمین نگذاشته اند و همچنان به جنایت های مختلف ادامه می دهند یا برای آن ها آماده می شوند. هر کسی که تسلیم نشود نابود خواهد شد. من به نیروهای پلیس و ارتش دستور شلیک برای کشتن داده ام، بدون هشدار». در روز جمعه همچنان صدای تیراندازی در آلماتی به گوش می رسید.

در تاریخ ۳۰ ساله استقلال قزاقستان این اولین بار است که چنین اعتراضات و درگیری های خیابانی خشونت باری رخ می دهد. مسکو گفته است که به کمک بیش از ۷۰ هواپیمای ترابری نظامی، نیروهای روسی و تانک و دیگر ادوات را وارد قزاقستان کرده است تا در تامین امنیت فرودگاه اصلی شهر آلماتی به نیروهای قزاق کمک کنند. اعتراضاتی که به بهانه افزایش قیمت سوخت در قزاقستان آغاز شده بود به خیزشی عظیم علیه دولت کنونی و نورسلطان نظربایف ۸۱ ساله و رهبر سابق این کشور تبدیل شد که بیشترین حضور در رأس سیاست یک کشور عضو سابق اتحاد جماهیر شوروی را داشته است. نظربایف تنها سه سال پیش از مقام خود کناره گیری کرده و ریاست جمهوری قزاقستان را به توکایف سپرد اما خانواده او همچنان بیشترین قدرت و اثرگذاری را در شهر نورسلطان دارند که پایتخت این کشور بوده و به نام او نامگذاری شده است.

اعزام سریع نیروهای روسی به قزاقستان، آمادگی پوتین برای استفاده از زور به منظور تداوم تاثیرگذاری و نفوذ بر کشورهای عضو اتحاد جماهیر شوروی سابق را نشان می دهد، در شرایطی که بسیاری هنوز هم حمله او به اوکراین را محتمل می دانند. دخالت روسیه در ناآرامی های اخیر قزاقستان زیر سایه پیمان امنیتی مشترکی موسوم به CSTO صورت می گیرد که بین این کشور و پنج کشور سابقاً عضو اتحادیه جماهیر شوروی صورت می گیرد. بلاروس نیز تعدادی نیروی به قزاقستان اعزام کرده است. توکایف شب گذشته در این باره گفت: «امروز از رهبران کشورهای عضو CSTO خواستم که به قزاقستان در غلبه کردن بر این تهدید تروریستی کمک کنند. باندهای تروریستی دیگر تهدید نبوده و یکپارچگی یک دولت را تضعیف می کنند».

ناآرامی ها در قزاقستان پس از دو برابر شدن قیمت گاز مایع (ال پی جی) در این کشور رخ می دهد، کشوری که دستمزدها در آن پایین بوده و فقر فراوان است اما درآمد حاصل از فروش نفت و گاز در آن به جیب تعداد اندکی از سیاستمداران شناخته شده کشور می رود. اکثر خودروها در قزاقستان از سوخت گاز مایع استفاده کرده و به همین دلیل دو برابر شدن قیمت آن با اعتراض مردمی مواجه شده است.  از ابتدای سال ۲۰۲۲ قیمت هر لیتر گاز مایع از ۶۰ تنگه (واحد پول قزاقستان) به ۱۲۰ تنگه افزایش پیدا کرد. در حالی که معترضان مجسمه نورسلطان نظربایف را سرنگون کرده اند، برخی گزارش ها از فرار او به روسیه یا چین خبر می دهند.