این مقاله خلاصه ای از گفته های مایکل بوکیورکیو، کارشناس روابط بین الملل و سخنگوی سابق سازمان امنیت و همکاری اروپا در مورد نقش روسیه در خواباندن اعتراضات اخیر در افغانستان است.
در شرایطی که گفتگوهای سطح بالایی بین روسیه و ایالات متحده و متحدان اروپایی اش در جریان است، تقویت نیروهای نظامی روسیه در مرز این کور با اوکراین همچنان مایه نگرانی دیپلمات های غربی است. ماجرا به طور ساده از این قرار است که روسیه از تلاش اوکراین برای عضویت در ناتو راضی نیست و بر این باور است که با پیوستن این کشور به ناتو بیش از پیش توسط سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در محاصره قرار خواهد گرفت. در بحبوحه این تحولات بود که ناآرامی های قزاقستان رخ داد و ولادیمیر پوتین به سرعت به درخواست قاسم جومارت توکایف رییس جمهور این کشور برای اعزام نیرو به منظور خواباندن اعتراضات پاسخ مثبت داده و با این کار بار دیگر به معترضان در کشورهای همسایه خود گوشزد کرد که روسیه گسترش انقلاب در منطقه را تحمل نخواهد کرد و همچنان می خواهد نفوذ خود بر این کشور آسیای میانه را حفظ کند.
لحن گفتمانی پوتین و اعزام گسترده و سریع نیروهای امنیتی به قزاقستان هیچ شکلی در مورد اهداف مسکو باقی نمی گذارد: در دست گرفتن دوباره کنترل بر بخش های وسیعی از قلمرو اتحاد جماهیر شوروی سابق، حتی تا جایی که رویارویی خود با ناتو را به دوران جنگ سرد بکشاند. در شرایطی که تحریم های اقتصادی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه روسیه بدنبال الحاق شبه جزیره کریمه به جایی نرسیده است، و به دلیل نیاز حیاتی اروپا به انرژی روسیه و قدرت تاثیرگذار این کشور در مسائل مختلف بین الملی، دیپلمات های غربی ابزارهای چندانی برای متقاعد کردن روسیه به عقب نشاندن نیروهایش از مرز اوکراین ندارند. شرایط برای پوتین نیز به همان اندازه غرب خطرناک است. در کمتر از دو سال، روسیه مجبور شده به دو خیزش بزرگ در کشورهای همسایه اش واکنش نشان دهد: اول در بلاروس و اکنون در قزاقستان. اما در نگاه مسکو، قزاقستان به عنوان بزرگ ترین کشور عضو سابق اتحاد جماهیر شوروی در آسیای میانه دومینویی است که سقوط آن بسیار مهم خواهد بود.
اجازه دادن به قزاقستان برای تغییر بیش از پیش به سمت دموکراسی های اروپایی ضربه ای سخت به اعتبار و غرور روسیه وارد خواهد کرد و بدین ترتیب کرملین کنترل کنونی خود بر یک منطقه غنی از منابع طبیعی که میلیاردها دلار سرمایه گذاری ایالات متحده و چین را جذب کرده را از دست داده و مجبور به شل کردن این قدرت کنترلی خواهد شد. قزاقستان دوازدهمین منابع نفتی تایید شده و چهاردهمین منابع تایید شده گاز جهان را داراست. در سال ۲۰۱۹، این کشور تقریباً نیمی از اورانیوم جهان را تولید کرده است و آخرین چیزی که مسکو می خواهد یک انقلاب رنگی دیگر است که می تواند الهام بخش جریان های اعتراضی در دیگر کشورهای منطقه و خود روسیه باشد. اعتراضات اخیر قزاقستان با افزایش قابل توجه قیمت سوخت و درماندگی مردم از شرایط زندگی در کشور، از بیکاری گرفته تا تورم و فساد، آغاز شد و به اعتراضاتی نمایانگر خشم و اعتراض علیه دولت این کشور منجر گردید. درگیری های نیروهای امنیتی با مردم در نهایت به مرگ دستکم ۱۶۴ نفر و دستگیری هزاران نفر منجر شد.
در قزاقستان نیز از همان تاکتیک های سرکوب اعتراضاتی استفاده شد که در بلاروس صورت گرفته و جواب گرفته بود: دستگیری های بیرحمانه، انتشار اطلاعات غیرواقعی، متهم کردن کشورهای غربی و خفه کردن شبکه های اجتماعی که برای اولین بار با قطع کردن اپلیکیشن چینی وی چت همراه بود که در قزاقستان بسیار پرطرفدار است. پوتین دلایل بسیاری برای مداخله در قزاقستان داشت زیرا در صورتی که این کشور از پهنه قدرت روسیه خارج می شد می توانست به دیگر کشورهایی بپیوندد که سابقاً عضو اتحاد جماهیر شوروی بوده و اکنون از این کشور فاصله گرفته اند. اما خواباندن غائله قزاقستان یک بار دیگر ضعف کشورهای غربی را نشان داده و شرایط را برای آن ها دشوارتر خواهد کرد. چین به خوبی تحولات قزاقستان و رفتار پوتین نسبت به غرب را زیر نظر دارد و می داند که می تواند از همین تاکتیک برای حمله به تایوان استفاده کند بدون اینکه کشورهای غربی بتوانند واکنش چندانی نشان دهند، همان اتفاقی که در مورد شبه جزیره کریمه و بخش هایی از گرجستان رخ داد و ممکن است در مورد اوکراین نیز تکرار شود.
قزاقستان به دلیل اهمیتش در استراتژی ژئوپولتیک چین برای استقلال در حوزه انرژی، اهمیت زیادی برای این کشور یافته و این بدان معنی است که ناآرامی در این کشور از اهمیت ویژه ای برای پکن برخوردار است. گفته می شود که چین بیش از ۲۶ میلیارد دلار در قزاقستان سرمایه گذاری کرده که عمده آن در بخش خط لوله های نفتی است که به طور بیش از ۱,۱۰۰ مایل در مرز چین و قزاقستان کشیده شده است. همچنین قزاقستان یکی از کشورهایی بوده که در طرح کمربند و جاده چین برای احیای خط تجاری راه ابریشم، بیشترین کمک های مالی را از دولت شی جین پینگ دریافت کرده است. در حالی که کشورهای غربی امیدوار بودند چین به خاطر سرمایه گذاری های گسترده اش در قزاقستان، از روسیه بخواهد در زمینه تامین امنیت در این کشور خویشتن دار باشد، دولت پکن از اعزام نیروهای حافظ صلح روسیه به قزاقستان پشتیبانی کرد.
ایالات متحده نیز سرمایه گذاری گسترده ای در قزاقستان انجام داده و روابطش با این کشور در سه دهه اخیر نسبتاً خوب بوده است. ایالات متحده به خوبی می داند که در صورت خارج کردن سرمایه هایش از قزاقستان و انتقاد از دولت کنونی این کشور، کشورهای دیگر مانند چین با کمال میل جای این کشور را در این کشور مهم آسیای میانه خواهند گرفت پس چاره ای جز مدارا با سردمداران کنونی قزاقستان و چشم پوشی از شدت عمل روسیه در این کشور ندارد. در واقع ولادیمیر پوتین به خوبی یاد گرفته است که کشورهای غربی توان، میل و انسجام کافی برای مقابله با رویکرد تهاجمی او را ندارند و به همین دلیل بیش از پیش بر خواسته های خود اصرار دارد، حتی اگر این خواسته ها منطقی نبوده و منافع دیگر کشورها را به خطر بیندازند.
بدون نظر