چه چیزهایی روزه را باطل می‌کند؟

هنگامی که روزه می‌گیرید باید مراقب باشید تا اعمالی انجام ندهید که روزه را باطل کند. مبطلات روزه یا مُفْطِرات روزه به اعمال یا رفتارهایی می‌گویند که روزه را باطل می‌کنند.

بیشتر مبطلات روزه مانند خوردن و آشامیدن، رابطه جنسی، استمنا و قی‌کردن در روزه واجب حرام است؛ اما برخی را می‌توان انجام داد، هرچند موجب باطل‌شدن روزه می‌شوند؛ مانند مسافرت پیش از اذان ظهر.

مبطلات روزه، به‌جز دیدن خون حیض و نفاس، تنها زمانی موجب باطل شدن روزه می‌شوند که از روی عمد انجام شوند.

انواع مبطلات روزه

همان طور که گفته شد، مُبطِلات روزه رفتارهایی هستند که روزه را باطل می‌کنند. حکم شرعی مبطلات روزه متفاوت است؛ یعنی انجا‌م‌دادن برخی از آنها در حال روزه، حرام و اجتناب از آنها واجب است. انجا‌م‌ دادن برخی دیگر حرام نیست و می‌توان از‌ آنها اجتناب نکرد؛ هرچند انجام‌دادنشان روزه را باطل می‌کند:

مبطلاتی که انجام‌ دادنشان در روزه جایز نیست

طبق فتوای فقها، انجام اعمال زیر از مبطلات روزه هستند که باید از آنها اجتناب کرد. البته در خصوص برخی از آنها اختلاف‌نظر هست:

۱- خوردن

بر اساس فتوای فقیهان، خوردن و آشامیدن وقتی روزه را باطل می‌کند که عمدی باشد. بنابراین، اگر شخص فراموش کند که روزه است، روزه‌اش صحیح است.

برخی از مراجع تقلید مانند امام خمینی، مکارم شیرازی، بهجت و شبیری زنجانی تزریق آمپول یا سرم تقویتی را، که به‌جای غذا به کار می‌رود، بنا بر احتیاط واجب جایز نداسته‌اند؛ اما دیگر فقیهان همچون خویی، سیستانی، تبریزی و صافی گلپایگانی می‌گویند تزریق سروم و آمپول، چه تقویتی باشد، چه غیر آن، اشکال ندارد.

۲- آشامیدن

اگر روزه‌دار دچار تشنگی شدیدِ غیرقابل تحمل شود، می‌تواند به قدر ضرورت و رفع تشنگی، آب بنوشد.

درباره وظیفه روزه‌دار پس از نوشیدن آب، دو فتوا وجود دارد:

• برخی می‌گویند گرچه نوشیدن آب جایز دانسته‌اند، روزه باطل می‌شود و با این حال روزه‌دار باید تا هنگام مغرب از مفطرات روزه دوری کند و قضای آن روز را نیز بگیرد.
• در مقابل، گروهی دیگر از فقیهان، با وجود نوشیدن آب، روزه را صحیح می‌دانند و در نتیجه می‌گویند نیازی به قضای آن نیست.

۳- رفتارهای جنسی

رفتارهای جنسی روزه را باطل می‌کنند. این رفتارها عبارت‌اند از:

• جماع

جِماع یا آمیزش جنسی، حتی اگر به انزال منجر نشود، روزه‌ را باطل می‌کند. آمیزش از قُبُل یا دُبُر (جلو یا پشت) تفاوتی ندارد و در این حکم تفاوتی بین زن و مرد نیست.

• استمناء

فقها استمناء (خارج کردن عمدی منی) را نیز از مبطلات روزه می‌دانند؛ البته به‌فتوای آنان، اگر کسی قصد انزال (خروج منی) نداشته باشد، اما رفتارش به انزال منجر شود، روزه‌اش صحیح است.

ملاعبه با همسر اگر به‌طور اتفاقی به انزال منجر شود، روزه را باطل نمی‌کند؛ اما اگر کسی با هدف انزال ملاعبه کند یا به‌گونه‌ای ملاعبه انجام دهد که معمولاً به انزال منجر می‌شود، اگر رفتارش به انزال منتهی شود، روزه‌اش باطل است.

• احتلام

احتلام (خروج منی در خواب) از مبطلات روزه نیست؛ اما اگر کسی قبل از اذان صبح محتلم شود، باید تا قبل از اذان صبح غسل جنابت انجام دهد. خروج احتلام در طول روز به روزه ضرری نمی‌رساند.

۴- غبار غلیظ و دود به حلق

به فتوای تعداد زیادی از فقیهان، رساندن غبار غلیظ و دود به حلق، روزه را باطل می‌کند. بر همین اساس کشیدن سیگار و قلیان و مانند آن‌ها را نیز جزو مبطلات دانسته‌اند.

البته برخی از فقیهان رساندن غبار به حلق را در شمار مبطلات روزه ذکر نکرده‌اند، با این حال معتقدند بنا بر احتیاط مستحب غبار و دخانیات روزه را باطل می‌کند. همچنین برخی از مراجع تقلید با آنکه رساندن غبار غلیظ به حلق را از مبطلات روزه دانسته اما گفته‌اند که روزه‌دار بنا بر احتیاط واجب از رساندن دود سیگار و تنباکو به حلق خودداری کند.

۵- شنا و استحمام و غسل کردن

برخی از فقیهان، اِرتِماس، به‌معنی بردن تمام سر زیر آب، را از عوامل باطل‌کننده روزه دانسته‌اند. بنا بر این فتوا، غسل ارتماسی در حال روزه ماه رمضان صحیح نیست و باعث بطلان روزه هم می‌شود.

به‌فتوای این گروه از فقیهان، اگر بخشی از سر بیرون آب باشد، روزه صحیح است. گروهی دیگر از فقیهان ارتماس در حال روزه را حرام می‌شمارند؛ اما آن را باعث باطل‌شدن روزه نمی‌دانند.

۶- دروغ بستن به خدا، پیامبر اکرم (ص) و امامان

دروغ‌گفتن و دیگر گناهان مثل گوش‌دادن به غنا، نگاه حرام و حسد گرچه حرام‌اند، روزه را باطل نمی‌کنند؛ هرچند گناهشان در ماه رمضان بیشتر است.

به‌فتوای فقیهان تنها دروغ‌بستن به خدا، پیامبر اسلام(ص) و امامان شیعه روزه را باطل می‌کند. برخی فقیهان دروغ‌بستن به حضرت زهرا(س) و سایر پیامبران و جانشینان آن‌ها را نیز جزو مبطلات شمرده‌اند.

در این میان محمدحسین کاشف‌الغطاء دروغ بستن به خدا و پیامبر و امامان را باعث باطل‌شدن روزه نمی‌داند. او معتقد است این کار جزو گناهان کبیره است و همچون سایر گناهان، در ماه رمضان حرمتش تشدید می‌شود.

۷- باقی‌ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح

کسی که جنب شده یا از حیض و نفاس پاک شده باید قبل از اذان صبح غسل کند و اگر تا اذان صبح غسل نکند روزه آن روزش باطل است.

۸- اماله (تنقیه) با مایعات

۱۰- نیت قطع روزه یا نیت انجام‌دادن یکی از مبطلات آن

اگر مواردی که در بالا گفته شد به طور عمدی انجام شود، روزه باطل می شود ولی اگر از روی فراموشی یا اجبار انجام شوند، روزه باطل نمی‌شود.

مبطلاتی که انجام‌ دادنشان در روزه جایز است

مسافرت‌ رفتن (قبل از اذان ظهر)، جزو مفطرات روزه است، ولی اجتناب از آن واجب نیست. یعنی شخص روزه‌دار می‌تواند سفر کند.

به شما پیشنهاد می کنیم این مطالب را هم بخوانید:

حکم روزه در ایام کرونا چیست؟ نظر مراجع در مورد روزه در ایام کرونا

فواید روزه برای سیستم ایمنی بدن؛ نظر پزشکان درباره گرفتن روزه در دوران شیوع کرونا

روزه کله گنجشکی چگونه گرفته می شود ؟

آیا دوش گرفتن روزه را باطل می کند؟

با کشورهایی که بیشترین و کمترین ساعات روزه‌داری را دارند آشنا شوید

آیا رابطه جنسی روزه را باطل می‌کند؟