کشورهایی که بیشترین هزینه نظامی را در سال ۲۰۲۱ کرده اند؛ جایگاه ایران و عربستان سعودی

هزینه جهانی تسلیحات نظامی در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل تر نزدیک به ۰.۷ درصد افزایش یافته و به ۲,۱۱۳ میلیارد دلار رسیده است. پنج کشوری که بیشترین هزینه را در سال ۲۰۲۱ صرف خرید و تولید جنگ افزار کرده اند، به ترتیب کشورهای ایالات متحده، چین، هند، بریتانیا و روسیه هستند که در مجموع بیش از ۶۲ درصد هزینه تسلیحات نظامی در سطح بین المللی را به خود اختصاص داده اند. انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم گزارش داده است که در دومین سال شیوع کرونا، هزینه خرید و تولید جنگ افزار در سطح بین المللی به رکورد جدیدی رسیده و انتظار می رود که همچنان رو به صعود باشد در شرایطی که برای اولین بار به رقم بی سابقه ۲.۱ تریلیون دلار رسیده است.

این هفتمین سال پیاپی است که هزینه های نظامی جهان افزایش می یابد و حتی شیوع گسترده کووید-۱۹ نیز مانع این افزایش نشده است. بدنبال بازگشت سریع اقتصاد بین المللی به شرایط پیش از شیوع اولیه شدید کرونا، هزینه نظامی بین المللی با ۰.۱ درصد کاهش در زمینه تولید ناخالص داخلی، از ۲.۳ درصد در سال ۲۰۲۰ به ۲.۲ درصد در سال ۲۰۲۱ رسیده است. ایالات متحده همچنان بیشترین هزینه را در زمینه نظامی کرده و بودجه نظامی خود را در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۸۰۱ میلیارد دلار رسانده است که البته ۱.۴ درصد کاهش نسبت به سال گذشته را نشان می دهد. با این وجود، بار هزینه نظامی ایالات متحده از ۳.۷ تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۲۰ به ۳.۵ درصد در سال گذشته رسیده و با دو دهم درصد کاهش مواجه شده است. هزینه بخش تحقیق و توسعه نظامی ایالات متحده در سال ۲۰۲۱ با ۲۴ درصد رشد نسبت به سال قبل تر همراه بوده است در حالی که خرید سلاح در همین دوره ۶.۴ درصد کاهش یافته است.

با وجود کاهش هزینه در هر دو بخش، کاهش بودجه بخش خرید سلاح بیشتر از کاهش بودجه بخش خرید سلاح بوده است. روسیه اما در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۳ درصد (۲.۹ درصد) بودجه نظامی خود را افزایش داده و آن را به ۶۵.۹ میلیارد دلار رسانده است در شرایطی که خود را برای حمله به اوکراین آماده می کرد. این سومین سال پیاپی است که بودجه نظامی روسیه افزایش یافته و در سال گذشته سهم هزینه های نظامی در تولید ناخالص داخلی این کشور به ۴.۱ درصد رسیده است. در مقابل، هزینه های نظامی اوکراین پس از الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ با بیش از ۷۲ درصد رشد همراه شده بود. این کشور در سال ۲۰۲۱ هزینه کمتری برای بخش نظامی خود کرده و این عدد به ۵.۹ میلیارد دلار رسیده که همچنان معادل ۳.۲ درصد از تولید ناخالص ملی این کشور است.

چین نیز دومین کشور در زمینه هزینه های نظامی است و در سال ۲۰۲۱ بیش از ۲۹۳ میلیارد دلار بودجه صرف مسائل نظامی کرده است که فاصله ای بیش از ۵۰۰ میلیارد دلاری با ایالات متحده دارد. با این وجود بودجه نظامی چین در سال گذشته نسبت به سال قبل تر با ۴.۷ درصد رشد همراه بوده و برای ۲۷اُمین سال متوالی این هزینه بیشتر از سال قبل تر بوده است. دولت ژاپن نیز در بودجه سال ۲۰۲۱ خود بیش از ۷ میلیارد دلار به بودجه نظامی اش افزوده و بدین ترتیب هزینه کرد نظامی این کشور در سال گذشته به ۵۴.۱ میلیارد دلار رسیده که بالاترین افزایش سالانه بودجه نظامی از سال ۱۹۷۲ را تجربه می کند. استرالیا نیز در سال ۲۰۲۱ تصمیم گرفت ۴ درصد هزینه نظامی خود را افزایش داده و این عدد به ۳۱.۸ میلیارد دلار رسید.

در زمینه بودجه نظامی، بر اساس ادعای انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم، بودجه نظامی ایران برای اولین بار در چهار سال اخیر با افزایش همراه بوده و به ۲۴.۶ میلیارد دلار رسیده و بودجه سپاه در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل تر با ۱۴ درصد رشد همراه بوده است که ۳۴ درصد از کل هزینه نظامی ایران را به خود اختصاص می دهد. ایران رتبه چهاردهم جهان را در زمینه بودجه نظامی در سال ۲۰۲۱ به خود اختصاص داده و اسراییل نیز با ۲۴.۳ میلیارد دلار هزینه یک رتبه پایین تر از ایران و در جایگاه پانزدهم قرار گرفته است.

کشورهای اروپایی عضو ناتو نیز در سال ۲۰۲۱ تصمیم گرفتند که حداقل دو درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور نظامی کنند. این عدد نسبت به سال قبل تر کاهش یافته اما نسبت به ۲۰۱۴ بیشتر شده است. آلمان سومین کشور با بالاترین بودجه نظامی در اروپای مرکزی و غربی است که در سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۶ میلیارد دلار صرف هزینه های نظامی خود کرده که ۱.۳ تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد.

در سال ۲۰۲۱، هزینه های نظامی قطر بیش از ۱۱.۶ میلیارد دلار بوده که این کشور را به پنجمین کشور با بیشترین هزینه نظامی در خاورمیانه تبدیل می کند. هزینه نظامی قطر در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۱۰ با ۴۳۴ درصد رشد همراه بوده است.

هند نیز با ۷۶.۶ میلیارد دلار هزینه بعد از ایالات متحده و چین سومین کشور در زمینه بیشترین مقدار بودجه نظامی است که نسبت به سال قبل تر حدود یک درصد رشد داشته در حالی که این عدد نسبت به سال ۲۰۱۲ با ۳۳ درصد رشد همراه بوده است.

بریتانیا نیز در جایگاه چهارم این رتبه بندی قرار گرفته و با سه درصد هزینه بیشتر نسبت به سال ۲۰۲۰، بودجه نظامی خود را در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۶۸.۴ میلیارد دلار رسانده و جای عربستان سعودی را گرفت که با ۱۷ درصد کاهش هزینه‌کرد نظامی نسبت به سال قبل تر، با ۵۵.۶ میلیارد دلار هزینه، در جایگاه هشتم قرار گرفته است.

طبق گزارش SIPRI آسیا و اقیانوسیه از سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ در مجموع ۴۳ درصد واردات در بازار تسلیحاتی را به خود اختصاص دادند و به عنوان بزرگترین منطقه واردکننده تسلیحات عمده باقی ماندند. شش کشور در این منطقه جزو ۱۰ واردکننده بزرگ جهان بودند: «هند، استرالیا، چین، کره جنوبی، پاکستان و ژاپن» هرچند واردات اسلحه به این منطقه حدود ۴/۷ درصد کاهش یافت.

هرچند هندوستان واردات تسلیحات را کاهش داده اما همچنان بزرگترین وارد کننده تسلیحات در سطح جهان است.

عربستان دومین واردکننده تسلیحات در جهان است. واردات تسلیحات قطر نیز ۲۲۷ درصد رشد کرده است. قطر بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ بیست و دومین واردکننده بزرگ سلاح بود اما بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ به ششمین واردکننده بزرگ سلاح تبدیل شد. در مقابل، واردات تسلیحات توسط امارات متحده عربی کاهش پیدا کرد. این کشور بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ سومین کشور واردکننده سلاح در جهان بود اما واردات خود را بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ حدود ۴۱ درصد کاهش داد و به نهمین کشور واردکننده تسلیحات تبدیل شد.

واردات سلاح کویت و سایر کشورهای منطقه نیز افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. طبق این گزارش، آمریکا همچنان بزرگترین صادرکننده سلاح به جهان است. بعد از آمریکا کشورهای روسیه و فرانسه بزرگترین صادرکنندگان سلاح به خاورمیانه هستند.