پاسخ خالق سرود ملی ایران به ادعای کپی بودن آن از سرود ملی کره جنوبی

حسن ریاحی، خالق سرود ملی ایران در سالگرد سی‌ سالگی این سرود توضیحاتی درباره ی شباهت آن با سرود ملی کره جنوبی ارائه کرده است.

پس از انقلاب اسلامی ایران، سرود ملی کشورمان هم مانند پرچم آن تغییر کرد. ابتدا در سال ۵۷ سرود «پاینده بادا ایران» که با مطلع «شد جمهوری اسلامی به پا» آغاز می‌ شد جایگزین سرود ملی دوران شاهنشاهی شد و پس از آن در خرداد سال ۷۱ سرود جدیدی با عنوان «مهر خاوران» جای سرود قبلی را گرفت. آهنگساز این سرود حسن ریاحی است.

در سال های اخیر به دلیل برخی شباهت های ساختاری سرود ملی ایران به سرود ملی کره جنوبی، ادعاهایی درباره ی کپی بودن سرود ملی کشورمان مطرح شده است اما حسن ریاحی، خالق سرود ملی ایران این ادعا را رد کرده است.

در سال ۱۴۰۰ نیز علی رهبری، موزیسین و رهبر ارکستر در نامه‌ ای سرگشاده به وزیر فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی، بار دیگر بحث کپی بودن سرود ملی کشورمان را پیش کشید و خواستار ساخت سرودی جدید با استفاده از بن‌ مایه ی موسیقی ایرانی شد.

حالا در سالگرد سی سالگی سرود ملی ایران حسن ریاحی در گفتگویی از ماجرای ساخت این سرود گفته و به ارائه ی توضیحاتی در خصوص ادعای کپی بودن آن پرداخته است.

ریاحی در این مصاحبه درباره ی ساخت سرود ملی ایران گفت: «آن زمان اعلام کردند سرود ملی به دلایلی باید تعویض شود. از هنرمندان دعوت کردند تا آثارشان را ارائه دهند. حدود ۹۷ اثر شرکت کردند که مدارکش موجود است. آثار این ۹۷ نفر بررسی و ۳۷ اثر انتخاب شد. شرکت کنندگان از قشرهای مختلف بودند. مرحوم پایور هم شرکت کرده بود. در مرحله سوم ده اثر انتخاب شد. قرار شد این ده اثر اجرا و ضبط شود. یکی دو ماه این مرحله طول کشید. در مرحله آخر سه اثر را به دفتر مقام معظم رهبری فرستادند. ایشان تصمیم گرفتند که سرود فعلی انتخاب شود.»

ریاحی با بیان اینکه شعر این سرود را بعدها شعرای سازمان صداوسیما سرودند، تأکید کرد: «سرودها بدون کلام ساخته شدند. زمانی که ما سرود را ساختیم نمی‌دانستیم چه شعری قرار است روی آن بنشیند. شعر را تیم شعرای صداوسیما سرودند. هفت شاعر بودند که دو نفرشان الان مرحوم شدند.»

او درباره ی تفاوت سرود ملی قبلی با سرود فعلی گفت: «یکی از مشکلات سرود قبلی زمان طولانی آن بود که حدود ۴ دقیقه طول می کشید. سرود فعلی ۵۹ ثانیه زمان دارد. بقیه سرودهایی که در رقابت شرکت کردند نیز بیشتر از یک دقیقه زمان داشتند. سرود در مراسم رسمی خوانده می شود و باید خیلی فشرده باشد. من تصمیم گرفتم پایه این سرود ایرانی باشد. این سرود با پیش درآمد ماهور شروع می شود و وقتی به شهیدان می‌رسد، به گوشه میگلی می‌رود. در ابتدای سرود یک خبر را داریم، بعد به اوج می رسد و پایان می یابد. از سرود فعلی خیلی راضی هستم.»

ریاحی درباره ی شباهت سرود ملی ایران با سرود ملی کره جنوبی گفت: «اکثر سرودهای ملی را که می بینید در یک جاهایی از آن فرم باید رعایت شود. ممکن است چند جا فرم نزدیک باشد. من تمام سرودهای ملی را گوش کرده بودم. سرود کره جنوبی را آن زمان به صورت اتفاقی شنیده بودم. ولی دقت نکردم. اعتقاد دارم همه سرودهای ملی در همه جای دنیا شبیه به هم هستند. فقط چهار نت از این دو سرود و یکی دو جای آن شبیه هم شده است. پرچم هفت هشت کشور نیز به پرچم ایران شباهت دارد. البته آرم وسط پرچم ایران متفاوت است.»

ریاحی همچنین در مصاحبه ای که در سال ۹۳ دراینباره گفته بود: «اینکه می‌گویند سرود ملی ایران شبیه سرود ملی کشور کره جنوبی است را من درک نمی‌کنم. سرود ملی ایران چند سر و گردن از سرود رسمی کشور کره‌جنوبی بالاتر است. شنونده حرفه‌ای که این اثر را گوش می‌کند، از نظر فرم و هارمونی و ارکستراسیون متوجه برتری‌های این سرود می‌شود. سرود ملی ایران بارها در کره و ژاپن و همه جای دنیا اجرا شده و من درک نمی‌کنم که چرا بعد از این‌همه سال این ادعاها مطرح شده است.»

برخی کارشناسان اما ادعای ریاحی مبنی بر شبیه بودن همه ی سرودهای ملی را نپذیرفته بودند. مانی جعفرزاده، آهنگساز و رهبر ارکستر در این خصوص گفته بود: «گمان مى‌کنم این که بگوییم همه‌ى سرودهاى ملى جهان ساختارى مشابه دارند و شباهت دو سرود ایران و کره‌ جنوبى را حسب ساختارهاى مشابه سرودهاى ملى جهان توجیه کنیم، حقیقت را نگفته‌ایم. راست این است که چرا هیچ دو سرودِ دیگرى این اندازه شبیه نیستند؟ اما چه حاصل ما خواهد شد از این حقیقت که سرود ملى ما چندان هم ملى نیست؟ ناگزیر درست‌تر است که سکوت کنیم و این سکوت را در لفافى از احترام به خودمان و غرورمان بپیچیم. برخى حرف‌هاى درست را درست است نگفتن.»