پهپاد یسیر ؛ پهپاد رادارگریز ایرانی با دوربین‌های پیشرفته برای عملیات‌های مراقبت و شناسایی

در روزهایی که شایعات مربوط به استفاده نیروهای روسی از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین خبرساز شده است، تصاویری منتشر شده که ادعا می شود متعلق به یک پهپاد یسیر ارتش در حال گشت زنی بر آسمان مناطق شرقی اوکراین است. پیش تر نیز اوکراین مدعی شده بود که یک پهپاد ایرانی شاهد ۱۳۶ که پهپادی انتحاری است را ساقط کرده است. اما پهپاد ایرانی یسیر چه ویژگی هایی دارد؟

پهپاد یسیر با برد متوسط، پهپادی با ابعاد کوچک، بومی و تولید شده توسط متخصصین ایرانی است که تاکنون مأموریت های زیادی از جمله شناسایی و ارسال تصاویر از شناور های بیگانه در خلیج فارس را با موفقیت به انجام رسانده است. این پهپاد در واقع نمونه مهندسی معکوس شده پهپاد «اسکن ایگل» Scan Eagle ساخت شرکت بوئینگ آمریکا است. پهپاد اسکن ایگل نخست برای صنعت ماهیگیری و نظارت بر مناطق دریایی مورد استفاده قرار گرفت، اما بعدها فناوری آن ارتقا یافت و در اختیار نیروی تفنگداران دریایی آمریکا برای انجام مأموریت های شناسایی به ویژه در ماموریت های خارجی در عراق و کشورهای دیگر قرار گرفت.

در آذر ۱۳۹۱ پهپاد اسکن ایگل توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شکار شد و در اختیار متخصصان داخلی قرار گرفت. در ۱۴ آذر ۱۳۹۱ سردار سرتیپ «علی فدوی»  فرمانده وقت نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام کرد: یک فروند پهپاد جاسوسی آمریکایی توسط پدافندهوایی سپاه به دام انداخته شد. کمی بعد، این پهپاد توسط مهندسین داخلی تحت فرایند مهندسی معکوس قرار گرفت و پس از انجام فرایندهای تجاری سازی و تولید انبوه در اختیار نیروهای مسلح  قرار گرفت.

چندی بعد تصاویری از خط تولید انبوه این پهپاد در صنایع دفاعی کشور با نام پهپاد سایه منتشر شد. پهپاد شناسایی سایه به عنوان نمونه نخست مهندسی معکوس شده از پهپاد اسکن ایگل با شعاع عملیاتی ۲۰۰ کیلومتر و تصویربرداری ۳۶۰ درجه با قابلیت بزرگنمایی تا ۴۰ برابر و زاویه دید تا ۵۶ درجه با رزولوشن و شفافیت بسیار بالا و سقف پروازی ۱۵۰۰۰ پا است. پس از آن نیز نمونه دیگری از این پهپاد با نام «یسیر» در اختیار نیروهای زمینی و دریایی ارتش قرار گرفت که دارای دمی به‌شکل عدد ۸ است. از پهپاد یسیر در مهر ۱۳۹۲ در یگان پهپادی نیروی زمینی ارتش واقع در پرندک با حضور امیر سرتیپ امیر سرتیپ «احمدرضا پوردستان» فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش و سایر فرماندهان ارشد این نیرو رونمایی شد.

فرمانده نیروی زمینی ارتش در آبان ۱۳۹۴ اعلام کرد که پهپاد یسیر برای اولین بار در رزمایش محمد رسول الله(ص) ۳ عملیاتی شد. پهپاد یسیر همچنین در تمرین امنیت دریایی ۹۸ بر فراز دریای خزر عملیات شناسایی خود را انجام داد و در تمرین دریایی امنیت پایدار ۱۴۰۰ در دریای خزر، نیز با انجام مأموریت محوله قابلیت خود را نشان داد. در این تمرینات نظامی  پهپاد «یسیر» و یگان‌های پدافندی نیروی دریایی ارتش، با موفقیت اهداف مورد نظر را شناسایی و اطلاعات را به صورت برخط به مرکز کنترل و فرماندهی ارسال کردند.

در راستای سناریوهای از پیش تعیین شده در محدوده تمرین دریایی امنیت پایدار در دریای خزر و جلوگیری از انجام فعالیت‌های مقابله جویانه نیروهای دشمن فرضی، پهپاد «یسیر» با شناسایی و پایش منطقه عمومی رزمایش  نسبت به ارسال تصاویر به صورت آنلاین به مرکز کنترل و فرماندهی اقدام و اهداف مورد نظر را به صورت کاملاً تخصصی شناسایی کرد. پهپاد «یسیر» هم چنین مأموریت های موفقیت آمیز متعددی از جمله شناسایی و ارسال تصویر از شناورهای  بیگانه در خلیج فارس را انجام داده است.پهپاد یسیر در نمایشگاه‌های بین المللی مانند ماکس ۲۰۱۷ در روسیه و ادکس ۲۰۱۸ در آذربایجان حضور داشته است.

پهپاد یسیر در حدود یک متر طول، فاصله دو سر بال سه متر و وزن آن نیز در حدود ۲۰ کیلوگرم تخمین زده می‌شود. از ویژگی‌های پهپاد یسیر می‌توان به سقف پروازی ۱۵ هزار پا، مداومت پروازی هشت‌ساعته و برد پروازی تا شعاع ۲۰۰ کیلومتر اشاره کرد که از طریق ارتباط با ایستگاه‌های کنترل زمینی متحرک کنترل می‌شود. از خصوصیات پهپاد یسیر می توان به مداومت پروازی بالا، دوربین بسیار قوی و توانایی رصد و شناسایی نقاط کور اشاره کرد.این پهپاد با توجه به وزن کم خود نیازی به باند پروازی ندارد و می توان آن را با یک لانچر (سامانه هوای فشرده) به بالا پرتاپ کرد. برای فرود پهپاد یسیر از چتر استفاده می شود.

حداکثر سرعت این پهپاد ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت است. دوربین الکترو اپتیکال، دوربین مادون قرمز و دامنه ارتباط حدود ۲۰۰ کیلومتری به این پرنده امکان ارسال تصاویر دقیق با وضوح بسیار بالا را ارائه می کند. پهپاد یسیر از طریق لانچر (سکوی پرتاب) به پرواز درآمده و از طریق چتر نیز بازیابی می‌شود. این پهپاد، به وسیله دوربین‌های شناسایی با فناوری روز دنیا قادر به انجام عملیات شناسایی خود است که این کار به کمک ویژگی‌هایی مانند وزن سبک، سرعت و قدرت تحرک بالا انجام می‌پذیرد. یکی از توانمندی‌های ویژه این پهپاد رادارگریز بودن است به نحوی که سیستم‌های راداری و پدافندی قادر به شناسایی آن نیستند.

اجزاء اصلی یسیر مانند بال، بدنه و دم، از هم جدا شده و براحتی در یک محفظه مستحکم قرار می گیرندو بدین ترتیب به آسانی قابل حمل می شود که این امتیازی خیلی مهم است. این پهپاد به دوربین های شناسایی خیلی قوی مجهز شده و از یک ایستگاه کنترل زمینی و  از راه دور کنترل شده و حتی در صورت نیاز قابلیت پرواز خودکار را هم دارد.

اخیرا در خبری گفته شد قابلیت انتحاری بودن هم به پهپاد یسیر اضافه شده یعنی می تواند مانند یک موشک مواد منفجره را با خود حمل کرده و خود را با سرعت به هدف کوبیده و آن را منهدم نماید. ولی بعدها این خبر به طور رسمی تکذیب شد. پهپاد یسیر چرخ یا ارابه فرود نداره و مانند نمونه اصلی با کمک گرفتن از یک پرتابگر جداشونده شروع به پرواز می کند.

فرود این پهپاد هم بدون چرخ است یعنی بر روی سینه می نشیند که البته در زیر آن ضربه گیر برای جلوگیری از آسیب رسیدن نصب شده است.  این قابلیت مهمی محسوب می شود چون این پهپاد می تواند بدون نیاز به باند فرودگاه در هر جایی امکان نشست و برخاست داشته باشد.

پهپاد یسیر دارای دو خلبان است، یک خلبان در بیرون و در جوار محل پرتاب ، آن را به پرواز در آورده و تنظیمات مربوط را انجام می‌دهد و سپس این هواپیما را در اختیار خلبان داخلی قرار می‌دهد. خلبان داخلی هم کسی است که در داخل ایستگاه کنترل زمینی و وظیفه هدایت هواپیما را به‌عهده دارد، اما در عین حال پهپاد دارای یک حافظه داخلی و یک خلبان خودکار است که در زمان انجام مأموریت به هر سه این‌ها متکی است.