با عارضه ادم مغزی یا ورم مغز آشنا شوید؛ از علل و علائم ابتلا تا پیشگیری و درمان

سعیده اکبری دوشنبه، ۲۸ شهریور ۱۴۰۱

اِدم مغزی به عنوان ورم مغز نیز شناخته می شود. این عارضه خطرناک است و باعث ایجاد مایع در مغز می شود.

مایع ایجادشده فشار داخل جمجمه را افزایش می دهد؛ فشاری که بیشتر به عنوان فشار داخل جمجمه (ICP) شناخته می شود. افزایش ICP می تواند جریان خون مغز را کاهش دهد و اکسیژن دریافتی مغز را کاهش دهد. مغز برای عملکرد صحیح به جریان بدون وقفه اکسیژن نیاز دارد.

تورم پاسخ بدن به آسیب است. گاهی اوقات با دارو و استراحت قابل درمان است.

درمان تورم یا ورم مغز ممکن است بسیار دشوار باشد. علاوه بر این، می تواند صدمات جبران ناپذیری ایجاد کند. این تورم یا در سراسر مغز یا در مناطق خاصی رخ می دهد. اگر ادم مغزی درمان نشود، می تواند کشنده باشد.

ورم مغز

علائم ادم مغزی

تشخیص ادم مغزی بدون آزمایشات مناسب و ارزیابی کامل برای پزشکان دشوار است.

علائمی وجود دارد که پس از آسیب یا عفونت باید به آنها توجه کرد و می تواند نشان دهنده ورم مغز باشد. برخی از نشانه های ادم مغزی عبارتند از:

سردرد
سرگیجه
حالت تهوع
عدم تعادل
بی حسی

در موارد شدیدتر ادم مغزی، ممکن است علائمی از جمله:

تغییرات خلق و خوی
از دست دادن حافظه
مشکل در صحبت کردن
بی اختیاری
تغییر در هوشیاری
تشنج
ضعف

ورم مغز

علل ایجاد ادم مغزی

عوامل متعددی وجود دارد که می تواند باعث ورم مغز شود. آنها عبارتند از:

آسیب مغزی تروماتیک (TBI). آسیب مغزی تروماتیک باعث آسیب به مغز می شود. تماس فیزیکی و زمین خوردن می تواند باعث ورم مغز شود. در موارد شدیدتر، TBI می تواند جمجمه را دچار ترک‌خوردگی کند و قطعات جمجمه می تواند رگ های خونی مغز را پاره کرده و باعث تورم شود.
سکته. برخی از موارد سکته مغزی می تواند باعث ورم مغز، به ویژه سکته مغزی ایسکمیک شود. سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته خون در نزدیکی مغز وجود داشته باشد که از دریافت خون و اکسیژن توسط مغز جلوگیری می‌کند. این عارضه می تواند باعث مرگ سلول های مغز و متورم شدن مغز در پاسخ به آسیب شود.
عفونت. برخی از باکتری ها می توانند باعث بیماری ها و اختلالاتی شوند که منجر به التهاب و ورم مغز می شود، به خصوص اگر درمان نشود.
تومورها. تومورهای مغزی می توانند به مناطقی از مغز فشار بیاورند و باعث ورم مغز اطراف شوند.

سایر علل تورم مغز عبارتند از:

ارتفاع بالا
استفاده ناسالم از مواد مخدر
عفونت های ویروسی
مسمومیت با مونوکسید کربن
گاز گرفته شدن توسط حیوانات سمی، خزندگان، و برخی از حیوانات دریایی

ورم مغز

روش تشخیص ادم مغزی

تشخیص ادم مغزی برای پزشکان بدون آزمایش مناسب شرایط دشوار است. تشخیص شما به علائم و علت اصلی شما بستگی دارد.

برخی از روش‌های رایجی که پزشکان برای تشخیص تورم مغز استفاده می‌کنند عبارتند از:

معاینه فیزیکی برای تشخیص درد، ناراحتی، یا ناهنجاری ها
سی تی اسکن برای شناسایی محل تورم
MRI سر برای شناسایی محل تورم
آزمایش خون برای تعیین علت تورم مغز

ورم مغز

گزینه های مداوا و درمان

تورم مغز می تواند خطرآفرین باشد و باید فورا درمان شود. گزینه های درمانی به منظور بازگرداندن جریان خون و اکسیژن به مغز و در عین حال کاهش تورم انجام می شود.

علاوه بر این، درمان علت زمینه ای برای جلوگیری از هر گونه آسیب بیشتر اهمیت دارد.

شش گزینه درمانی رایج برای ادم مغزی وجود دارد:

دارو

پزشکان ممکن است بسته به شدت بیماری و علت زمینه‌ای برای شما دارویی برای کمک به کاهش تورم و جلوگیری از لخته شدن خون تجویز کنند.

اسموتراپی

هنگامی که مغز شما متورم می شود، مایعات اضافی را جمع می کند. اسموتراپی تکنیکی برای بیرون کشیدن آب از مغز است. این کار با استفاده از عوامل اسمزی مانند مانیتول یا سالین پر نمک انجام می شود. درمان اسمزی به بهبود گردش خون نیز کمک می کند و باعث کاهش تورم و ICP در جمجمه می شود.

هایپرونتیلاسیون

برخی از پزشکان ممکن است هایپرونتیلاسیون کنترل شده برای کمک به کاهش ICP شما انجام دهند. تهویه بیش از حد باعث می شود که شما بیشتر از دم، بازدم کنید و میزان دی اکسید کربن در جریان خون را کاهش دهید. جریان خون مناسب در مغز شما به دی اکسید کربن بستگی دارد. کنترل این فرآیند باعث کاهش جریان خون در مغز و کاهش ICP می شود.

ورم مغز

هیپوترمی

روش درمانی دیگر شامل ایجاد هیپوترمی است. کاهش دمای بدن باعث کاهش متابولیسم در مغز می شود و همچنین می تواند تورم را کاهش دهد.

اگرچه این روش گاهی موفقیت آمیز بوده اما هیپوترمی کنترل شده هنوز در حال تحقیق است.

ونتریکولوستومی

این روش تهاجمی تر شامل تخلیه مایع از مغز است. پزشک یک برش کوچک در جمجمه ایجاد کرده و لوله‌ای را به عنوان تخلیه وارد می‌کند. این روش باعث کاهش فشار ICP می شود.

ورم مغز

جراحی

در موارد شدیدتر ادم مغزی، ممکن است برای تسکین ICP نیاز به جراحی داشته باشید. این جراحی می تواند به معنای برداشتن بخشی از جمجمه یا برداشتن منبع تورم باشد، مثلا در مورد تومور.

حرف آخر

تورم مغز یک بیماری جدی است که می تواند باعث آسیب طولانی مدت به حافظه و توانایی تفکر شما شود. اگر دیر درمان شود، ممکن است کشنده باشد. اگر بعد از زمین خوردن، تصادف یا هنگام مبارزه با عفونت دچار عوارض جانبی شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.