پایان کار روحانی و ناطق نوری در مجمع تشخیص مصلحت ؛ اعضای جدید چه کسانی هستند؟

در حکمی که روز گذشته از سوی رهبر معظم انقلاب منتشر شد، اعضای دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام مشخص شدند. از تغییرات چشمگیر فهرست اعضای جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌توان به حذف حسن روحانی، علی اکبر ناطق نوری و آیت الله جنتی و ابقای محمود احمدی نژاد اشاره کرد.

در حکم مقام معظم رهبری برای انتصاب اعضای دوره پنج ساله‌ ی نهم مجمع تشخیص مصلحت نظام نام‌های جدیدی ازجمله سیدکمال خرازی، علی اکبر احمدیان، محسن اراکی، محمد مخبر و عباسعلی کدخدایی به چشم می‌خورد.

نام حسن روحانی، رئیس جمهور پیشین کشورمان که به مدت ۳۰ سال عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بود در فهرست اعضای جدید به چشم نمی‌خورد. روحانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۲ به عنوان عضو حقیقی این مجمع و با شروع ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۲ به عنوان رئیس قوه مجریه عضو حقوقی مجمع تشخیص مصلحت بود.

علی اکبر ناطق نوری، رئیس سابق مجلس شورای اسلامی که ریاست بازرسی بیت رهبری را در کارنامه خود دارد و از اعضای باسابقه مجمع تشخیص مصلحت نظام بود نیز ازجمله غایبین فهرست اعضای این دوره از مجمع تشخیص مصلحت نظام است. به‌علاوه نام محمدعلی محمدی کرمانی، دبیرکل سابق جامعه روحانیت مبارز که مدت کوتاهی ریاست موقت این مجمع را بر عهده داشت نیز از این فهرست حذف شده است.

اما محمود احمدی نژاد، ششمین رئیس جمهور کشورمان در عضویت مجمع تشخیص ابقا شد. این در حالی است که پیش از این صلاحیت او به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۴۰۰ توسط شورای نگهبان رد شده بود.

صادق آملی لاریجانی همچنان ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را برعهده دارد و محمدباقر قالیباف، حجت‌الاسلام محسنی‌ اژه‌ای و حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی که در دوره قبلی این مجمع از اعضای حقیقی بودند، در دوره جدید به عنوان رؤسای قوا و عضو حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام فعالیت می‌کنند.

در این میان علی لاریجانی که مدتی پس از پایان ریاستش در مجلس دهم، جایگاه حقوقی خود را در مجمع هشتم ترک کرده بود در ۸ خرداد ۱۳۹۹ به عنوان عضو حقیقی به مجمع اضافه شد و برای دوره نهم هم حکمش تجدید شده است. همچنین پس از انتقال محسن رضایی به دولت سیزدهم به عنوان معاون اقتصادی و خالی شدن صندلی دبیری مجمع، محمدباقر ذوالقدر در ۲۸ شهریور ۱۴۰۰ به عنوان دبیر جدید مجمع هشتم منصوب شد و در مجمع نهم هم همین سمت را خواهد داشت.

با این حساب حسن روحانی، محمدعلی موحدی‌ کرمانی، علی‌ اکبر ناطق‌ نوری که در مجمع هشتم حاضر بودند در مجمع نهم نیستند و با درگذشت سیّد محمود هاشمی‌ شاهرودی، ابراهیم امینی نجف‌ آبادی، سید حسن فیروزآبادی و سید محمد میرمحمدی، و محسن مجتهد شبستری، ‌۸ نفر از اعضای ابتدایی مجمع دوره قبل در مجمع نهم حضور ندارند و ۵ نفر یعنی محسن اراکی، عباسعلی کدخدایی، محمد مخبر، علی‌اکبر احمدیان و سید کمال خرازی به جمع اعضای مجمع در دوره نهم اضافه شده‌اند.

فهرست کامل اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی روز گذشته در حکمی اعضای دوره‌ جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام را منصوب کردند. در حکم ایشان اعضای دوره‌ پنج ساله‌ ی نهم به این شرح معرفی شده‌اند:

رئیس مجمع: آیت الله آقای حاج شیخ صادق آملی

اشخاص حقوقی: رؤسای محترم قوای سه‌گانه، فقهای محترم شورای نگهبان (در موارد بحث تشخیص مصلحت)، رئیس ستادکل نیروهای مسلّح، دبیر شورای عالی امنیت ملی، وزیر یا رئیس دستگاهی که موضوع مورد بحث به آن دستگاه مربوط است، رئیس کمیسیون مرتبط با موضوع بحث در مجلس شورای اسلامی.

اعضای حقیقی:

حجج اسلام: آقای حاج شیخ حسن صانعی، آقای قربانعلی دری نجف‌آبادی، آقای محمود محمدی عراقی، آقای مجید انصاری، آقای غلامرضا مصباحی مقدم و آقای محسن اراکی.

حضرات: آقای غلامرضا آقازاده، آقای علی آقامحمدی، آقای علی‌اکبر احمدیان، آقای محمود احمدی‌نژاد، آقای محمدجواد ایروانی، آقای محمدرضا باهنر، آقای احمد توکلی، آقای سعید جلیلی، آقای غلامعلی حداد عادل، آقای سید کمال خرازی، آقای داود دانش جعفری، آقای پرویز داودی، آقای محمدباقر ذوالقدر، آقای محسن رضایی، آقای سیدمحمد صدر، آقای محمدحسین صفار هرندی، آقای محمدرضا عارف، آقای محمد فروزنده، آقای عباسعلی کدخدایی، آقای علی لاریجانی، آقای حسین محمدی، آقای محمد مخبر، آقای حسین مظفر، آقای سید مصطفی میرسلیم، آقای سید مرتضی نبوی، آقای علی اکبر ولایتی، آقای صادق واعظ‌زاده و آقای احمد وحیدی.

سوابق اعضای جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام

آیت الله محسن اراکی: نماینده مردم استان مرکزی در پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری است. ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی آبادان، خرمشهر و خوزستان، مسئولیت نمایندگی ولی فقیه در نیروهای سپاه بدر و دبیرکلی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از جمله مسؤلیت‌ها و سوابق اجرایی آیت‌الله اراکی است. او سابقه نمایندگی مردم خوزستان در دوره دوم مجلس خبرگان رهبری را در کارنامه خود دارد.

علی اکبر احمدیان: او از سال ۸۶ ریاست مرکز راهبردی سپاه پاسداران را برعهده دارد. از ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران بود و از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۶ ریاست ستاد مشترک سپاه پاسداران را برعهده داشت.

کمال خرازی: مهم‌ترین مسئولیت‌ها و سوابق او نمایندگی ایران در سازمان ملل، ۸ سال تصدی وزارت امور خارجه در دولت‌های هفتم و هشتم و رئیس شورای راهبردی روابط خارجی است.

عباسعلی کدخدایی: از اعضای حقوقدان شورای نگهبان شناخته می‌شود که پیش از این سخنگویی این شورا را برعهده داشت. کدخداییِ حقوقدان ۳۰ خرداد ۹۵ با حکم آیت الله جنتی به سمت مشاور و رئیس حوزه ریاست مجلس خبرگان رهبری منصوب شد. او هم اکنون علاوه بر عضویت در شورای نگهبان، رئیس پژوهشکده این شورا است.

محمد مخبر: رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) بود که از سال ۱۳۸۶ در این ستاد فعالیت داشت و در مرداد ۱۴۰۰ به عنوان معاون اول رئیس جمهور انتخاب شد. او همچنین معاونت بازرگانی و حمل و نقل بنیاد مستضعفان، رئیس هیئت مدیره بانک سینا، معاونت استانداری خوزستان، معاون اجرایی و مدیر عامل شرکت مخابرات خوزستان و مدیر عامل شرکت مخابرات دزفول را در فعالیت‌های خود ثبت کرده است.

مجمع تشخیص مصلحت نظام چیست و چه وظایفی دارد؟

مجمع تشخیص مصلحت نظام از نهادهای اصلی جمهوری اسلامی ایران است که مهم‌ترین مسئولیت آن، حل اختلاف میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان است. تعداد اعضای آن ۴۴ نفر ثابت (۳۵ عضو حقیقی و ۱۳ عضو حقوقی) و یک نفر مهمان متناسب با موضوع جلسه است که اعضای ثابت این نهاد، هر پنج سال یک‌بار با حکم رهبر معظم انقلاب انتخاب می‌شوند.

طبق قانون اساسی، اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام نقش مهمی در بازنگری قانون اساسی ایفا می‌کنند. به این صورت که مقام معظم رهبری پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، موارد بازنگری در قانون اساسی را تعیین می‌کنند.

ریاست اولین دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام در دوران رهبری امام خمینی (ره) بر عهده رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله علی خامنه ای بود و پس از آن از سال ۱۳۶۸ اکبر هاشمی رفسنجانی تا زمان درگذشت در سال ۱۳۹۵ این سِمت را بر عهده داشت. محمدعلی موحد کرمانی و سید محمود هاشمی شاهرودی نیز پیش از صادق لاریجانی بر کرسی ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام نشستند.