ماجرای آزادی باقر و سیامک نمازی و پول های بلوکه شده ایران در کره جنوبی چیست؟

رسانه ها از آزادی محمدباقر نمازی و اعطای مرخصی به سیامک نمازی خبر داده اند، پدر و پسر دوتابعیتی ایرانی – آمریکایی که به اتهام جاسوسی و همکاری با دولت آمریکا در ایران زندانی بودند.

شنبه ۹ مهر استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل خبر داد که محمدباقر نمازی از زندان آزاد شده و ایران را ترک کرده است.

جارد گنسر، وکیل سیامک نمازی هم روز شنبه به خبرنگار رویترز گفت که سیامک نمازی با مرخصی یک هفته‌ ای و قابل تمدید از زندان خارج شده است.

در بیانیه‌ای که دوجاریک به نقل از آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد منتشر کرد، گوترش از قبول درخواست‌هایش از رئیس جمهور ایران مبنی بر اجازه خروج به محمدباقر نمازی برای معالجه در خارج از کشور تشکر کرده است.

دبیرکل سازمان ملل همچنین در این بیانیه گفت خوشحال است که سیامک نمازی پسر محمدباقر نمازی از بازداشت آزاد شده است.

وی اضافه کرد: «ما به تعامل با مقامات ایرانی در مورد طیفی از موضوعات مهم از جمله وضعیت منطقه‌ای، توسعه پایدار و ارتقا و حمایت از حقوق بشر ادامه خواهیم داد.»

همچنین دیروز یکشنبه کاظم غریب آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر، در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران در خصوص محمدباقر و سیامک نمازی گفت: «محمدباقر نمازی بخاطر مسائل پزشکی و درمانی نزدیک به چهار سال است که خارج از زندان و در منزل خود در تهران به سر می برد.»

معاون امور بین الملل قوه قضائیه تصریح کرد: «با توجه به درخواست‌های مطرح برای ادامه معالجه در خارج از کشور، بنابر ملاحظات انسان دوستانه روز چهارشنبه گذشته از محمدباقر نمازی رفع ممنوع الخروجی به عمل آمد و هر زمانی که بخواهد، می‌تواند از کشور خارج شود.»

غریب آبادی افزود: «در همین چارچوب، یک هفته مرخصی نیز به سیامک، فرزند وی داده شده تا بتواند با والدینش دیدار کند.»

همزمان با انتشار خبر آزادی محمدباقر نمازی، نور نیوز، رسانه ی نزدیک به شورای امنیت ملی از آزادسازی پول های بلوکه‌ شده ی ایران خبر داد اما مبلغ آن در این خبر اعلام نشد. با این حال، رسانه اصولگرای تسنیم خبر آزادسازی ۷ میلیارد دلار از منابع ارزی بلوکه شده را اعلام کرد.

در گزارش رسانه نور نیوز آمده:

طی هفته‌های اخیر مذاکرات فشرده‌ای با وساطت یکی از کشورهای منطقه درباره آزادسازی هم‌زمان زندانیان ایران و آمریکا انجام و میلیاردها دلار از منابع ارزی مسدود شده کشورمان نیز در این چارچوب در شرف آزادسازی است.

در حالی که مذاکرات رفع تحریم‌ها به دلیل عدم اتخاذ تصمیم سیاسی از سوی ایالات متحده آمریکا همچنان بدون حصول نتیجه باقی مانده، این کشور مستقل از روند مذاکرات هسته‌ای، در حال پیگیری موضوع آزادی زندانیان خود در ایران و هم‌زمان آزادسازی منابع مسدود شده ارزی کشورمان در کره جنوبی است.

خبرهای رسیده حاکی است که طی هفته‌های اخیر مذاکرات فشرده‌ای با وساطت یکی از کشورهای منطقه درباره آزادسازی هم‌زمان زندانیان ایران و آمریکا انجام و میلیاردها دلار از منابع ارزی مسدود شده کشورمان نیز در این چارچوب در شرف آزادسازی است.

بر این اساس؛ ایران هنوز حساب‌های اعلامی برای انتقال منابع مذکور را بنا بر ملاحظات بانکی نپذیرفته و حساب‌های جدیدی را به این منظور معرفی کرده است.

به نظر می رسد این اتفاق در حقیقت اولین توافق عملی دولت بایدن با دولت رییسی باشد. این توافق در حالی رخ می دهد که کشوری همسایه مسئولیت میانجیگری را بر عهده دارد و البته مذاکرات ایران و غرب نیز در روندی کشدار و فرسایشی قرار گرفته است.

درباره محمدباقر نمازی و سیامک نمازی

سیامک نمازی از سال ۲۰۱۵ در ایران در زندان به سر می‌ برد و به جرم «همکاری با دولت‌‌های متخاصم» به ۱۰ سال زندان محکوم شد. محمدباقر نمازی، از دولتمردان سابق کشور نیز در سال ۲۰۱۶ برای رسیدگی به وضعیت پسرش به ایران آمده بود که او هم بازداشت شد.

در ادامه روایت خبرگزاری تسنیم از زندگی این پدر و پسر را می خوانید:

سال ۱۳۹۴ خبر دستگیری محمدباقر نمازی و پسرش سیامک به‌عنوان دو نفر از سرشبکه‌های جاسوسی و نفوذ منتشر شد. پس از انتشار این خبر، هجمه‌های فراوانی علیه دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی ایران برای آزادی این دو نفر شروع شد و درخواست‌های زیادی برای آزادی آنان به ایران داده شد.

محمدباقر نمازی در سال ۱۳۱۵ در شهر نجف اشرف به دنیا آمد و ۶ ماه بعد از تولد او بود که خانواده‌اش راهی ایران می‌شوند و پس از آن بین ایران و هند در رفت‌وآمد بودند.

جد پدری محمدباقر نمازی ملا محمدجواد نمازی معروف به شیخ الشریعه اصفهانی است. وی در جوانی به نجف اشرف می‌رود و در آنجا به تحصیل علوم دینی در حوزه علمیه نجف می‌پردازد و حتی تا سطح اجتهاد هم به تحصیلات خود ادامه می‌دهد.

حجت‌الاسلام محسن نمازی پدر محمدباقر نمازی هم در سال ۱۲۸۳ هجری قمری در نجف اشرف متولد می‌شود و در سال ۱۳۴۴ در هند از دنیا می‌رود. وی نیز مانند پدرش در نجف به تحصیل علوم دینی می‌پردازد و در همان ایام جوانی به درجه اجتهاد می‌رسد.

اما بررسی سوابق تاریخی خاندان نمازی چیزهای دیگری را هم نمایان می‌کند؛ خاندان نمازی‌‌ها از خانواده‌های ثروتمند شیراز بوده‌ و برخی از اعضای این خانواده در قرن نوزدهم به تجارت تریاک مشغول بوده‌اند، علاوه بر این، خاندان نمازی‌ها از همان ابتدا ارتباط خوبی با یهودیان و انگلیسی‌های کمپانی هند و انگلیس داشته‌اند و برخی اعضای این خانواده از جمله خود محمدباقر نمازی بعدها سمت‌های مهمی در رژیم پهلوی به‌عهده می‌گیرند، همچنین در صفحه ۱۰۶ کتاب حقوق‌بگیران انگلیس نام شریعت اصفهانی (جد محمدباقر نمازی) به‌عنوان یکی از ۱۰ نفری آمده است که در نجف ماهانه ۵۰۰ روپیه از انگلیس دریافت می‌کرده است.

محمدباقر نمازی دوران تحصیلات ابتدایی تا متوسطه خود را در مدارس انگلیسی هند از جمله مدرسه سنت جوزف می‌گذراند و پس از آن تحصیلات دانشگاهی خود در مقطع کارشناسی را در رشته علوم اقتصاد در دانشگاه سنت خاویر و در مقطع فوق‌لیسانس را در دانشگاه واندر بیلت آمریکا می‌گذراند.

نمازی در این دوران در دفتر اقتصادی سازمان برنامه و بودجه مشغول به کار می‌شود و برای ادامه تحصیلات خود در مقطع دکترا در دانشکده اقتصاد لندن پذیرفته می‌شود اما به‌دلیل آنچه خود او از آن به‌عنوان مشکلات مالی یاد می‌کند از ادامه تحصیل انصراف می‌دهد ولی از آن زمان به بعد همواره دکتر خطاب می‌شده است.

وی که مدتی در روزنامه کیهان انگلیسی به نقد سیاست‌های رژیم پهلوی می‌پرداخته است در سال ۱۳۳۹ در دفتر اقتصادی سازمان برنامه و بودجه استخدام می‌شود و مدتی بعد هم به ریاست دفتر بودجه وزارت بهداری در آن زمان منصوب می‌شود.

محمدباقر نمازی در دوران پهلوی از سال ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ مسئولیت‌های مهمی را به‌حکم مستقیم شاه تجربه می‌کند که عبارتند از عضویت در هیئت امنای دانشگاه سیستان و بلوچستان، معاون امور سازمان‌های محلی و عدم تمرکز وزارت کشور، استاندار خوزستان و معاونت امور محلی و عمران شهری وزارت کشور.

حالا منتقد دیروز تبدیل به یکی از خدمتگزاران رژیم پهلوی شده و در نتیجه همین خوش‌خدمتی است که در سال ۱۳۵۴ نشان درجه ۳ همایونی را نیز از شاه دریافت می‌کند.

از نکات قابل توجه دوران مسئولیتی نمازی، حادثه سینما رکس آبادان است که در دوران استانداری او بر خوزستان اتفاق افتاده است. نکته دیگر، تاریخ انتصاب نمازی به آخرین مسئولیتش است که تنها ۴ ماه پیش از پیروزی انقلاب صورت پذیرفته و به همین جهت برای دست‌بوسی به دیدار شاه هم می‌رود.

محمدباقر نمازی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌گفته خودش به‌صورت غیرقانونی از مرز سیستان و بلوچستان از کشور خارج می‌شود و به‌دلیل سابقه همکاری با یونیسف دوباره از طریق همین سازمان دعوت به همکاری می‌شود. وی پس از خروج از ایران به پاکستان رفته و از آنجا به آمریکا و نزد خانواده خود می‌رود و تابعیت آمریکایی می‌گیرد تا اینکه در اوایل دهه هفتاد دوباره به ایران بازمی‌گردد.

در سال ۱۳۷۶ سازمانی به‌نام سازمان همیاران غیردولتی ایران (غدا) با هدف آموزش، تربیت و ایجاد ارتباط بین سازمان‌های مردم‌نهاد با مشارکت NGOها، با همکاری برخی مسئولان داخلی و سازمان‌های بین‌المللی راه‌اندازی می‌شود که در همان ابتدا محمدباقر نمازی به‌عنوان مدیرعامل این سازمان انتخاب می‌شود.

بررسی سوابق این سازمان نشان می‌دهد که این سازمان همکاری‌های مشترکی با سازمان جهانی جمعیت داشته و در همین راستا نقش مؤثری در برنامه کاهش جمعیت ایران در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ شمسی ایفا کرده‌ است.

سازمان همیاران در سال ۱۳۸۰ از سوی وزارت خارجه وقت مأموریت می‌یابد کانال‌های ارتباطی بین دولت ایران و ایرانیان ساکن آمریکا ایجاد کند. محمدباقر نمازی در آبان سال ۸۲ با تأیید این موضوع طی مصاحبه‌ای درباره شیوه‌های ارتباط با ایرانیان خارج از کشور گفته بود: “وزارت امور خارجه در حال تشویق ما برای در تماس بودن با متخصصان ایرانی خارج از کشور به‌صورت جداگانه یا به‌شکل رسمی مثلاً از طریق ایرانیان در حال کار در بانک جهانی است و در این رابطه دولت نظر مثبتی درباره شبکه شدن سازمان‌های مردم‌نهاد ایرانی با متخصصان ایرانی در حال کار در اروپا و آمریکا دارد”.

از دیگر اقدامات نمازی در خارج کشور راه‌اندازی شورای هماهنگی ایرانیان مقیم آمریکا (نایاک) با همکاری فرزندش سیامک و شخصی به‌نام تریتا پارسی است. از جمله اقدامات نایاک در ایران می‌توان به سفر یکی از اعضای ارشد نایاک به تهران و ملاقات با یکی از مقامات وزارت امور خارجه وقت و مذاکره بر سر اعمال فشار اجتماعی بر ایران به‌بهانه مسائل و مشکلات زیست‌محیطی اشاره کرد که در این دیدار آن مقام وزارت امور خارجه مؤسسه همیاران و محمدباقر نمازی را برای همکاری به عضو ارشد نایاک معرفی می‌کند.

اما اقدامات خانواده نمازی‌ها در ایران به همین جا ختم نمی‌شود و ردپای آنها را می‌توان در پرونده کرسنت نیز جست‌وجو کرد.

باقر نمازی به‌همراه خواهرزاده خود پری نمازی و همسر او شرکتی به‌نام آتیه بهار را با هدف ارائه خدمات حقوقی و اقتصادی به شرکت‌های خارجی و فراهم آوردن زمینه حضور آنها در ایران تأسیس می‌کند. در سال ۷۴ که تحریم‌های یکجانبه‌ای از سوی آمریکا علیه صنعت نفت ایران وضع می‌شود، سیامک و بابک فرزندان محمدباقر نمازی هم به این مؤسسه می‌پیوندند.

با ورود سیامک نمازی به شرکت آتیه بهار در سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۶ او مدیریت این شرکت را به‌عهده می‌گیرد. از جمله مهمترین اقدامات وی در این زمان، ایفای نقش به‌عنوان دلال عقد قرارداد ایران با برخی شرکت‌های بزرگ نفتی از جمله کرسنت است. سیامک نمازی در پروژه کرسنت، مدیر پروژه‌های استراتژیک این شرکت بوده است.

سیامک نمازی همچنین در سال ۲۰۱۵ بانی برگزاری کنفرانسی در آلمان در حوزه کسب و کار‌های اینترنتی بوده است. آن‌طور که از اسناد این کنفرانس برمی‌آید هدف از این نشست شناسایی نخبگان و فعالان ایرانی در حوزه استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای اینترنتی و جذب آنها برای ایجاد یک فضای نخبگانی ضدایرانی بوده است.

وی در دوران اقامت خود در آمریکا با دانشگاه دفاع ملی آمریکا (NDU) که به‌نوعی ارگان علمی و اطلاعاتی پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) محسوب می‌شود، همکاری داشته و در جلسات محرمانه این نهاد شرکت داشته‌‌ است. سیامک نمازی همچنین با مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل (INSS) که مقر آن در تل‌آویو است، همکاری داشته است، به‌عنوان مثال، وی در جلسه‌ای در ۲۲ فروردین ۹۲ و تنها دو ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران، شرکت کرده و به بررسی میزان تغییرات در جمهوری اسلامی پرداخته است.

سرانجام در سال ۱۳۹۴ و پس از بازداشت سیامک نمازی در ایران، محمدباقر نمازی که برای رسیدگی به پرونده پسرش به ایران آمده بود نیز دستگیر شده و به این ترتیب یکی از مهره‌های مهم شبکه نفوذ در ایران به تور دستگاه اطلاعاتی جمهوری اسلامی می‌افتد.